Misheppnuð "friðunarstjórn" rækjuveiða við Ísland

'Eg held þeir ættu að fara að hætta þessum "stofnmælingum" en stjórn rækjuveiða við Ísland er sorglegt dæmi um hvernig fer þegar menn reyna að taka völdin af náttúrunni og reyna að hafa áhrif á framvindu dýrastofna. Menn hafa verið að "spara" stofnana í þeirri trú að þá mætti veiða seinna. Nú er svo komið að rækjuveiðar við landið eru nánast aflagðar. Innfjarða er aðeins leyft að veiða við Snæfellsnes og er tillagan fyrir komandi ár 450 tonn. Þegar best lét, 1996 og 97 var afli innfjarðarækju um 10 þús. tonn. Því hefur verið kennt um að þorskur og ýsa hafi étið upp rækjuna. Nú er hvergi veitt svo þetta rækjuát fær að fara fram í friði og ró.


Afli úthafsrækju hefur farið úr liðlega 60 þúsund tonnum 1996 niður í nær ekki neitt í fyrra. Samt hefur verið gefinn út 7 þúsund tonna kvóti í nokkur ár, sem ekki hefur verið veiddur því kvótahafar hafa notað hann í brask. Veiðar á úthafsrækju nú verið gefnar frjálsar, tími til kominn.

Þessar stjórnunartilraunir eru grátlegar vegna þess að vísindamenn í öðrum löndum, Noregi t.d, hafa verið sammála um að rækjuveiðar væru löngu hættar að vera arðbærar áður en stofninn kæmist í hættu. Um nokkurt skeið hafa einungis örfá skip verið á Flæmska hattinum þó nóg sé þar af rækjunni og veiðar nær frjálsar. Með hækkandi olíuverði og fallandi rækjuverði borgar sig ekki lengur að gera út.

Ég skrifaði um þetta pistil þegar veiðarnar voru gefnar frjálsar nú í sumar. 

Úthafsrækjustofninn enn lítill

Aflabrögð í gamla daga

Stundum halda menn að náttúran sé alltaf eins og ekki verð breytingar nema af manna völdum.
Dæmi um þetta er hið sífellda tal um ofveiði. Sé ekki ofveiði nú, þá er talað um gamla ofveiði. Hafróliðið kennir langtíma ofveiði um að ekki sé unnt að veiða nema þriðjung þess þorskafla sem áður var veiddur.

 
Ég var að glugga í bók um Vesturfarana, Nýja Ísland, og rakst þar á lýsingar á árferði á Íslandi seint á nítjándu öld. Lýsingar á aflabrögðum vöktu athygli mína:

1875. Árferði til sjávarins var sæmilegt.
1876. Hafís fyrir Norðurlandi. Fiskafli góður nema í Faxaflóa.
1877. Afli brast við Faxaflóa og varð þar neyðarhagur.
1883. Heyskapur sæmilegur, aflabrögð einnig og skepnuhöld.
1885. Heyskapur gekk illa og aflabrögð voru léleg.
1886. Aflabrögð léleg víðast hvar.
1887. Hafís, komst að norðan og austur fyrir allt að Kúðafljótsósum. Aflabrögð góð.
1888. Harður vetur, hafís allt að Vestmannaeyjum og lá fram í júlílok. Landburður af fiski.
1989. Yfirleitt gott ár til lands og sjávar.
1890. Tíðarfar í meðallagi og aflabrögð sæmileg.
1891. Tíðarfar sæmilegt og heyskapur. Aflabrögð nokkuð misjöfn.
1892. Veturinn afskaplega frostmikill. Fannburður og frostríki, hafís lá lengi.
1893. Veturinn mildur og aflabrögð yfirleitt sæmileg.
1894. Aflabrögð yfirleitt sæmileg.
1895. Afar mildur vetur, aflabrögð sæmileg nema við Faxaflóa.
1896. Snjóaði í 70 daga og rigndi í 141 dag. Ekki minnst á aflabrögð.
1897. Afli rýr við Faxaflóa og hagur manna þar mjög bágborinn.
1898. Veturinn rosafenginn sunnan lands og vestan.
1899. Fannkomur miklar víða um land. Meðal fiskár nema í Faxaflóa.
1900. Meðalár að flestu leyti. Afli varð nú í Faxaflóa sem annars staðar.
1901. Góðæri til lands og sjávar. Aflabrögð voru einkum góð á þilskipum.
1902. Aflabrögð sæmileg.
1903. Meðalár til lands og sjávar.

Þarna er greint frá miklum sveiflum í aflabrögðum og er annálariturum tíðrætt um léleg aflabrögð við Faxaflóa með góðum árum á milli. Þarna var ekki nein fiskveiðistjórnun í gangi og "flotinn" var knúinn með árum og komst því ekki langt frá landi.

Etv. hefur dulin ofveiði verið þarna á ferðinni?

Silungsveiðar með snurvoð

Fyrir áhugamenn um veiðiskap hef ég sett in tvö myndskeið sem sýna veiðar með snurvoð í Elliðavatni.

http://www.youtube.com/watch?v=-OfU0CjMmL0
http://www.youtube.com/watch?v=_ClAd8r_Qng

Nótin er smækkuð útgáfa af venjulegri kolavoð. Báturinn er minnsti skuttogari landsins, en ég hannaði og smíðaði bátinn með atvinnuveiðar í silungsvötnum í huga. Ekki hefur hann verið notaður í það, af félagslegum ástæðum, en hefur ásamt snurvoðinni hefur reynst mikilvægt rannsóknatæki. 

Nefndin hans Jóns B: - Frankenstein að lækna sig sjálfur?

Nefndin hans Jóns Bjarnasonar um fiskveiðistjórn ræddi ekki um fiskveiðistjórn heldur um hvernig mætti halda áfram með gjafakvótakerfið án þess að nokkur tæki eftir því. Nefndin var nefnilega skipuð hagsmunaaðilum, sem hafa þá hagsmuni að halda óbreyttu kerfi.

Það er býsna alvarlegt mál að endurskoða ekki kerfi, sem upphaflega átti að tryggja hagkvæma nýtingu fiskimiðanna í þágu allrar þjóðarinnar. Aflamarkskerfið hefur engu skilað nema minnkuðum afla þorsks og annarra tegunda. Löngu er orðið ljóst að hugmyndafræði Hafró um líffræðilega nýtingu fiskistofna stenst ekki. En hún gengur út á að með því að veiða minna megi veiða meira seinna, sérstaklega hefur smáfiskur verið verndaður  svo hann nái að vaxa. Þá er hrygningarfiskur friðaður svo hann geti búið til fleiri seiði í hungursneyð sem skapast af vanveiði.

Þó síli hverfi, fuglar deyi og síldir pestist þá skilur enginn samhengið

Ég var í viðtali við Fishing News fyrir stuttu þar sem ég kem inn á þessi líffræðilegu ágreiningsmál og beini því til forustumanna sjómanna að hætta að makka með vitleysunni og fara að snúa sér að því að ráðast á hin fölsku vísindi. Þeim er þó vorkunn því erfitt er að fá hjálp því kerfið ver sig og ræðst ótæpilega á þá sem ekki hafa „réttar“ skoðanir o menn eru hræddir um vinnuna sína.

Þá bendi á á nauðsyn þess að hafa ófriðuð svæði til samanburðar við friðuð svæði sem nú eru í tísku víða um heim en hafa engu skilað. Viðtalið fer hér á eftir: 

Fishing News 20. Agust 2010 

Independent Icelandic scientist Jón Kristjánsson argues that trying to manage natural fluctuations in stock sizes is futile and a completely new and fishing friendlier system is needed.

He questions just how much protection fish stocks need. He has said that as soon as a fishery ceases to become profitable, fishing comes to an end, as has been demonstrated with the Icelandic shrimp fishery 

In contrast with the accepted idea that stocks need to be maintained at particular levels, independent Icelandic scientist Jón Kristjánsson has long been of the opinion that fluctuations in stock size are a natural occurrence within which fisheries management has to work, rather than something we should try to control. 

For decades we have seen in Faroese waters that recruitment and stock size move in roughly regular opposite phases. This is nature seeking a balance through these natural cycles. Nature is not stable. Stocks decline as there is less feed available and they recover when feed levels improve. But as a particular stock declines, then there is space and this is what triggers recruitment,“ he says.

He is adamant that limiting fishing effort will not deliver the expected results. "An area off the south coast of Iceland was closed when some genius decided it was a nursery area that needed protection. Ten years later it's empty, in spite of being protected „ or because of being protected? "It's just the same as the plaice box in the North Sea.

There is less feed inside those closed areas, so there are fewer animals living there. In the unprotected areas the fish are thinned by fishing activity, so there is room for recruitment.

 "Fishing activity stimulates fishing. Any prawn fisherman will tell you that when a piece of ground hasn't been fished for a while, there are no more prawns there. I feel that in Iceland it would be worthwhile to take a big step and open up an area to free fishing „ such as the area off the north coast from Skagatá and north of Húnaflói.

"It would be a valuable experiment to see what happens, but I don't believe that government would dare take such a bold step. But with all these protected areas „ why not have an unprotected area as a comparison?“

Mr Kristjánsson says that the Icelandic fisheries ministry's controversial decision to take shrimp out of quota is a fine example of how little marine stocks actually need protection.

"It shows that fishing on a particular stock comes to an end when is ceases to be profitable, which happens long before that stock is in any danger of being wiped out,“ he says.

"You can't overfish shrimp,“ adding that the safety valve of a fishery's profitability guarantees that fishing stops before a danger level is reached.

He says there is also a real possibility that a lot more shrimp could have been caught before than was allowed.

"Like prawns, shrimp is a fishery that takes time to build up. When fishing stops, the stock declines and fishing helps stimulate growth of the population,“ he says.

Challenging the sciense

 “It’s time that fishermen’s leaders took the initiative and started to challenge the science – and they should be able to seek all the help they need from ecologists,” he says.

“The methodology of fisheries science today breaks the accepted ecological principles as they are applied to birds, insects and other animals. So why is fish different?

“The answer is that fish aren’t different, but fishery science has been taken over by a generation of scientists who put all their faith in mathematical modeling – and the worst of it is that this generation is teaching the next generation, so these myths are perpetuated.” 

Alternative views not wanted

“You could write a book about precautionary levels in North Sea fisheries,” says Mr Kristjánsson, referring to the report that ICES has recommended a 20% cut in North Sea cod while also admitting that data is lacking. “According to this, even a zero catch in the North Sea next year will not be enough to bring the cod spawning biomass up to its precautionary level in 2012 – but the assumption that any stock needs to be a particular size is just idiocy,” he says.

 In 2003 Mr. Kristjánsson completed a report for Scottish fishermen’s leaders that showed that North Sea haddock were starving.

“There were five-year old haddock the size of herring in a sea full of starving fish. I concluded that they needed to fish more to thin the stock – but nothing happened and I didn’t hear any more,” he says.

 “The same happened in Ireland,” adding that as soon as the establishment is challenged, it closes ranks to squeeze out the challenge. “Other opinions aren’t wanted. When we were holding meetings in Scotland with Jørgen Niclasen, who was the Faroese fisheries minister at that time, there was a whispering campaign that included all kinds of ad hominem attacks to persuade people not to attend. 

“It’s time to stop backing off. Challenge the science. Experience has shown that under the present way of thinking, things only go one way – cuts and then more cuts. “Cuts lead to increased cuts in the same way that fishing stimulates fishing. I told people this 10 years ago and everything I predicted has happened,” he says. 

Mr Kristjánsson has gone on record more than once in saying that no fish stock has ever been increased through protection and goes so far as to question just how much protection fisheries need.

"We can see what's happening in the Barents Sea where there is a great deal of fish, in spite of fishing being well over the advice and over quotas, and with the Russians using small mesh blinders in their gear because of the market there for small fish.“

But he predicts that the Barents Sea stocks could collapse at any time when strong fish stocks run short of feed. "There could be a collapse there tomorrow. Fish don‹t live forever. Fishing is a relatively insignificant factor, although problems occur when fishing effort is reduced and selective fishing causes distortions in fish populations,“ he says. 

Sægreifarnir skipta kökunni

Skv. þessari frétt er ekki verið að endurskoða fiskveiðistjórnarkerfið eins og sagt var að væri markmiðið. Breyta þessu ömurlega kerfi, sem engu hefur skilað nema aflaminnkun og byggðaröskun. Nei ekki er snert við kerfinu sjálfu. Einungis er verið að stela kökunni og reyna að fela það fyrir almenningi. Taka upp nýtt kerfi, nei ekki aldeilis. Ég skrifaði eftirfarandi pistil sl. vetur og reyndist heldur betur sannspár:

"Til stendur að endurskoða kvótakerfið og nú verjast sægreifar eins og þeir geta til að missa ekki aflaheimildir. Svo virðist sem stjórnvöld hafi ekki kjark til að gera róttækar breytingar af hræðslu við Greifana. Mér sýnist ekki hægt að breyta kerfinu á löngum tíma, innköllun á 20 árum, í samvinnu við "hagsmunaaðila". Þeir vilja ekki breyta neinu og hagsmunaðilinn, Þjóðin, fær ekki að vera með".

Hér er grein um kosti og galla aflamarkskerfis annars vegar og sóknarkerfis hins vegar.

Samningar betri en fyrningarleiðin

Aðstoðarmaður sjávarútvegsráðherra?

Ég bauð sjávarútvegsráðherra aðstoð í fiskveiðimálum. Hann hefur ekki svarað erindinu enda hefur hann sjálfsagt nógu að sinna eða er ekki mjög klár á tölvupóstinn. Má vera að ég ofmeti sjálfan mig en það myndi ekki skaða að ræða málin. Hann mannaði sig þó í það karlinn að gefa rækjuveiðarnar frjálsar.
Bréfið til Jóns fer hér á eftir, sjálfur er ég að fara í frí í tvær vikur, ætla að spjalla við "sjómenn" á Winnipegvatni.

 

Reykjavík 15. júlí 2010. 

Sæll vertu Jón Bjarnason ráðherra sjávarútvegsmála

Þær gleðifréttir bárust í dag að leyfa skyldi strandveiðibátum að veiða makríl á öngla. Þetta er mjög jákvætt, þó ég skilji ekki 3000 tonna aflamarkið. Við getum jú ráðið sjálfir hvað við veiðum.

Nú fer að koma að því að þú ákveðir aflamark ársins, því sendi ég þér þessar línur.
Ég býð þér hér með hér með aðstoð mína til að meta gögn og ákveða aflamark. Ég fer ekki fram á að fá greitt fyrir þá hjálp.

Ég hef gagnrýnt fiskveiðistjórnunina með faglegum rökum í 27 ár. Enginn ráðamanna hefur viljað hlusta, hvað þá að gera eitthvað í málinu. Ég hef boðið sjávarútvegsráðherrum og flestum stjórnmálaflokkum að skýra mína gagnrýni og tillögur að betri veiðistjórnun með fyrirlestrum byggðum á vísindalegum rökum. Einungs Frjálslyndi flokkurinn tók þessu tilboði. Ég hef setið 3 fundi með sjávarútvegsnefnd Alþingis, í öll skiptin voru fulltrúar Hafró boðaðir til fundar næstir á eftir mér. Þeir hafa væntanlega verið spurðir álits á því sem ég var að segja. Viðbrögð í framhaldi fundunum hafa engin verið (www.fiski.com/raduneyti.html).

Sinnuleysi ráðamanna við að skoða til hlítar hvort hvort gagnrýni á fiskveiðistjórnunina hafi við rök að styðjast varðar við lög, sbr. skýrslu Rannsóknarnefndar. Fiskveiðistjórn varðar almannaheill á Íslandi, þorskstofninn hefir verið kallaður "fjöregg" þjóðarinnar og á sínum tíma var honum komið í vörslu þeirrar stofnunar, sem nú kallast Hafró.

Fjöreggið hefur í vörslu Hafró rýrnað um tvo þriðju. Í stað þess að bregðast við, með því að sannreyna hvort eitthvað sé til í gagnrýninni líða ráðherrar og alþingismenn Hafróliðinu að afvegaleiða gagnrýnina og kasta skít í gagnrýnendur á tímum sem þjóðin þarf mest á fiskinum sínum að halda.

Ekki hefur gagnrýni minni verið hnekkt með haldbærum rökum eða hún verið afsönnuð með tilraunum. Ég hef oft stungið upp á við ráðamenn að gera tilraun með að afmarka ákveðið svæði, leyfa þar frjálsar veiðar til að sjá hvað myndi gerast, en megin þunginn í gagnrýni minni hefur verið að það þurfi að veiða meira, sérstaklega af smáfiski, svipað og gert var hér áratugum saman.

Með þessu ætti að vera einfalt að sýna fram á að ég hefði rangt fyrir mér. Engin slík tilraun hefur enn verið gerð.

Sem búfræðingur hlýtur þú að vita að fæða og fóður skipta höfuðmáli fyrir viðgang búpenings hverju nafni sem hann nefnist. Forðagæslumenn í sveitum voru til að sjá til þess. Þegar vöxtur þorsks er í lágmarki eins og nú hlýtur lykillinn að viðgangi og aukinni framleiðni þorskstofnsins að liggja í auknum aðgangi að fóðri. Slíkt fæst eingöngu með grisjun stofnsins og breyttu veiðimynstri.

Þá má nefna að yfirleitt er sýktu búfé slátrað til að koma í veg fyrir frekari sýkingu, en nú fær dauðvona síld að ganga með annarri þannig að stofninn tærist niður engum til gagns.

Að lokum vil ég endurtaka að ér er reiðubúinn að veita ráðuneytinu alla þá faglegu aðstoð sem ég get.

Bestu kveðjur, Jón Kristjánsson

Misheppnuð stjórn rækjuveiða við Ísland - sorgarsaga

Stjórn rækjuveiða við Ísland er sorglegt dæmi um hvernig fer þegar menn reyna að taka völdin af náttúrunni og reyna að hafa áhrif á framvindu dýrastofna.  Menn hafa verið að "spara" stofnana í þeirri trú að þá mætti veiða seinna. Nú er svo komið að rækjuveiðar við landið eru nánast aflagðar. Innfjarða er aðeins leyft að veiða við Snæfellsnes og er tillagan fyrir komandi ár 450 tonn. Þegar best lét, 1996 og 97 var afli innfjarðarækju um 10 þús tonn. Því hefur verið kennt um að þorskur og ýsa hafi étið upp rækjuna. Nú er hvergi veitt svo þetta rækjuát fær að fara fram í friði og ró.

Afli úthafsrækju hefur farið úr liðlega 60 þúsund tonnum 1996 niður í nær ekki neitt í fyrra. Samt hefur verið gefinn út 7 þúsund tonna kvóti í nokkur ár, sem ekki hefur verið veiddur því kvótahafar hafa notað hann í brask. Veiðar á úthafsrækju nú verið gefnar frjálsar, tími til kominn.

Þessar stjórnunartilraunir eru grátlegar vegna þess að vísindamenn í öðrum löndum, Noregi t.d, hafa verið sammála um að rækjuveiðar væru löngu hættar að vera arðbærar áður en stofninn kæmist í hættu. Um nokkurt skeið hafa einungis örfá skip verið á Flæmska hattinum þó nóg sé þar af rækjunni og veiðar nær frjálsar. Með hækkandi olíuverði og fallandi rækjuverði borgar sig ekki lengur að gera út.

Fiskskiljur voru skyldaðar við úthafsrækjuveiðar í kring um 1996. Tilgangurinn var að vernda þorsk. Ég varaði Hafró við þessu  á þeim tíma vegna þess að reynslan var slæm frá Noregi:

Fyrst töpuðu sjómenn þriðjungi tekna vegna þess að ekki var lengur neinn meðafli. Þá fór rækjuafli minnkandi og annar þriðjungur tekna tapaðist. Sjómenn kenndu því um að nú fengi fiskurinn, sem þeir áður veiddu að éta rækjuna óáreittur.

Eftir að skiljurnar voru teknar í notkun við Ísland fór afli hratt minnkandi. Hvort þarna sé samhengi á milli er ekki víst, en rækjudeildin á Hafró kenndi afráni þorsks og ýsu um minnkun stofnsins og hefur gert það æ síðan. En áfram fær þorskurinn að éta óáreittur, - það er nefnilega verið að byggja upp þorskstofninn.

Myndin sýnir afla úthafsrækju frá 1987, svarta línan, aflaráðgjöf Hafró, rauða punktalínan og útgefinn kvóta, gula línan. Hér sést að farið hefur verið nákvæmlega eftir ráðgjöfinni allan tímann að frátöldum síðustu árum þegar farið var að braska með kvótann.

Hér eru nokkrar klausur úr ástandsskýrslu Hafró sem sýnir örvæntingu rækjudeildarinnar:  

...... "Í líkaninu er gert ráð fyrir að náttúruleg dánartala af völdum þorsks sé í réttu hlutfalli við magn þorsks á rækjusvæðinu. Í líkaninu voru notaðar niðurstöður úr mismunandi stofnmælingum sem mælikvarði á afrán þorsks á rækju.

 Niðurstöður stofnmatslíkansins benda til að rækjustofninn sé í mun verra ástandi en stofnmæling úthafsrækju bendir til. Munurinn virðist tengjast nýliðunarvísitölum en eins og sést á mynd 2.27.4 hefur nýliðun rækju undanfarin 5 ár verið mjög lítil. Þessi lélega nýliðun getur engan veginn haldið stofninum í stöðugu ástandi eins og niðurstöður SMR gefa þó til kynna. Samband nýliðunar og nýliðunarvísitalna virðist því flóknara en talið hefur verið og þarfnast það frekari rannsókna. Af þessum ástæðum var ákveðið að byggja ráðgjöf næsta fiskveiðárs ekki að fullu á stofnmatslíkaninu. 

 Niðurstöður SMR árið 2009 benda til að stofninn sé lítill, afrán þorsks er talið frekar mikið og nýliðun virðist áfram vera léleg eins og verið hefur undanfarin ár. Sókn í stofninn hefur verið mjög lítil undanfarin ár og skýrir það að vísitala kvendýra hefur vaxið og er í meðallagi, þrátt fyrir mikið afrán þorsks. Þó virðist þorskurinn síður éta stóru rækjuna. 

Í ljósi ofangreindra upplýsinga telur Hafrannsóknastofnunin að ekki séu forsendur fyrir breytingu á aflamarki og leggur til að heildaraflamark úthafsrækju á fiskveiðiárinu 2010/2011 verði 7 000 tonn, sem er sama aflamark og lagt var til fyrir síðustu fjögur fiskveiðiár. Náist sá afli mun það verða umtalsverð aflaaukning frá því sem verið hefur undanfarin 5 ár. "...... 

Þetta er vægast sagt ömurleg lesning. Ég vona að ráðherrann fari ekki að stöðva rækjuveiðar þó þær fari verulega fram úr ráðgjöfinni. Einnig að hann aflétti skyldunni um þorskskiljur og haldi meðafla utan kvóta. Það ætti að verðlauna menn sem veiða þorsk sem étur frá okkur rækjuna.

Hér er meira um rækju. 

 

Fæðuskilyrði í sjó skammta stórlaxinn

Enn er Veiðimálastofnun að ljúga því að fólki að stórlaxinn sé sérstakur "stofn". En kannski vita þeir ekki betur.

En þetta er ekki svoleiðis; stórlaxar og smálaxar tilheyra sama erfðamengi. Litlir og stórir laxar maka sig saman, og stór hluti seiðanna eru feðraðir af dverghængum sem aldrei ganga til sjávar. Hvað stofnuninni gengur til með þessu rugli er mér alveg óskiljanlegt. En þessum vernduðu vinnustöðum virðist ekkert heilagt og fá að komast upp með hvað sem er.

Ég læt hér flakka með mynd af svilfullum dverghæng, og bendi á eldri færslu mína um þetta mál.

Veiðifélög banni stórlaxadráp

Endurskoða aflaregluna??

Fram kemur að ráðherra ætli að: 

„setja á laggirnar samráðsvettvang um nýtingarstefnuna sem í eigi sæti m.a. fulltrúar stjórnvalda, atvinnugreinarinnar og fiskifræðinga.  Fyrsta verkefni samráðsvettvangsins verður að fara yfir aflaregluna í þorski og meta hvort ástæða er til að leggja til breytingu á henni með tilliti til breyttra aðstæðna og sterkari  stöðu stofnsins. Verði lögð til breyting mun verða haft samráð við Alþjóða hafrannsóknaráðið, m.a. með tilliti til sjálfbærni veiðanna“.

 

Aflareglan stangast á við alla líffræði: Ekki er hægt að ákveða fyrirfram hvað má taka úr dýrastofni. Auk þess er ekki sama hvernig er veitt, á að taka 20% af smáfiski, öllum fiski eða stórfiski. Allt fer þetta fram í tölvunum sem örugglega taka ekki með í reikninginn makrílgegndina sem nú er, flökkufiskur sem étur fiskafæðu og seiði og hverfur svo á braut með ránsfenginn eins og víkingarnir".

Svo þetta með sjálfbærni. Hvað er það? Veiða ekki neitt?

Þetta er versta hugtak sem fundið hefur verið upp og þjónar eingöngu málflutningi Græningja.Varðandi þess aflareglu: Það er barnalegt að miða nýtingu, aflahlutfall, við einhver prósent af stofni, sem er örugglega kolvitlaust mældur, stórlega vanmetinn. En ráðherrann vill nú breyta prósentinu, sem nefndir eru búnar að ákveða tvisvar, fyrst 22% svo 18% !  Enn skal reikna sig áfram. 

Hvaða fiskifræðingar skyldu nú fá að vera með? Ekki ég, ekki aðrir sjálfstæðir fiskifræðingar sem eru allir sammála um að aflareglan, fasta prósentan af vitlausu stofnmati, sé della. Ég bíð spenntur að „til mín verði leitað“, eða þannig. 

160 þúsund tonn af þorski

„Verndun þorsksins ber ávöxt“, sagði Sigfús 1997

Nú er hart  sótt að Hafró um að auka aflaheimildir en stofnunin harðneitar, það sé langtíma markmið  að byggja upp stofninn með því að takmarka veiðar og ekki megi kvika frá því þó hart sé í ári. „Það hefur verið stunduð væg ofveiði á stofninum í áratugi“ sagði forstjórinn í útvarpsviðtali fyrir skömmu. 

Oft er fróðlegt að skoða gamlar blaðagreinar. Þær eru fljótar að gleymast enda er sagt að ekkert sé jafn gamalt og blaðið frá í gær. Þær eru heimild um hvað menn sögðu, eða voru að hugsa, á hverjum tíma. Heimildirnar mást ekki út þó höfundar kynnu að óska þess. 

Hér að neðan er grein úr Mogga frá haustinu 1997, þegar Hafró var að hæla sér af árangri uppbyggingarstarfsins (Mbl. 14. 10. 1997).

 „Verndun þorsksins ber ávöxt“

„Á árunum 1986-1996 sýndu mælingar Hafrannsóknastofnunarinnar, að nýliðun í þorskstofninn var oftast langt undir meðallagi. Miðað við sóknarþungann framan af á þessu tímabili varð áframhaldandi minnkun stofnsins ekki umflúin. Sérstakar áhyggjur höfðu menn af þróun hrygningarstofnsins. Lagt var til að draga stórlega úr veiðum, til þess að snúa þróuninni við. Afleiðingarnar af slíkum takmörkunum þýddu mikla tekjuskerðingu fyrir sjávarútveginn og reyndar þjóðina alla auk þess sem hætta var á að markaðir töpuðust. Menn vonuðu í lengstu lög, að unnt yrði komast hjá miklum niðurskurði í afla og fjöregg þjóðarinnar myndi rétta við, nánast af sjálfsdáðum. Sú von brást og enn hélt stofninn áfram að minnka þrátt fyrir ýmsar veiðitakmarkanir.

Eftir útfærslu landhelginnar 1975 hafði árlegur þorskafli verið á bilinu 250-470 þúsund tonn fram til 1993. Nauðsynlegt reyndist að draga svo úr veiðum, að ársaflinn yrði ekki meiri en hann var á árum síðari heimsstyrjaldarinnar, þegar landsmenn voru helmingi færri. Þetta mikilvæga skref var stutt dyggilega af flestum hagsmunaaðilum sjávarútvegsins. Í kjölfar friðunaraðgerða varð aflinn tæp 200 þús. tonn fiskveiðiárið 1993/94. Lægst fór aflinn í 165 þús. tonn fiskveiðiárið 1994/95. Aflareglan svokallaða, sem tekin var upp í þorskveiðunum 1995 er þýðingarmikil við endurreisn þorskstofnsins. Árangurinn af þessum friðunaraðgerðum er nú óðum að koma í ljós: 

1. Veiðidánartala hefur lækkað um tæplega helming undanfarin þrjú ár, sem þýðir m.ö.o. að mun fleiri fiskar í veiðistofni lifa úr hverjum árgangi en áður.

2. Bæði veiðistofn og hrygningarstofn eru nú aftur í vexti.

3. Afli á sóknareiningu hefur aukist verulega og þannig stuðlað að hagkvæmari veiðum.

4. Takmörkun sóknar hefur leitt til þess að frekar er sóst eftir stærri og verðmeiri þorski, þannig að dregið hefur úr smáfiskadrápi og skyndilokunum á smáfisk.

5. Í ár eru fyrstu merki um, að klak hafi heppnast bærilega um margra ára skeið. Hefur ekki fundist jafnmikið af seiðum síðan 1984.

Gott klak í ár eru langþráð og um leið ánægjulegustu tíðindin, því í raun fer fiskstofn ekki að rétta við að gagni, nema að klakið heppnist vel og helst sem oftast. Allt er þetta til vitnis um að friðunaraðgerðir undanfarinna ára eru farnar að bera ávöxt. Fleiru er verið að vinna að til verndar þorskinum. Í því sambandi má sérstaklega nefna smáfiskaskiljuna, sem verið er að taka smám saman í notkun. Miklar vonir eru bundnar við hana til þess draga enn frekar úr veiðum smáfisks. 

Með stækkandi stofni hefur þorskaflinn aftur farið vaxandi og er kvótinn á yfirstandandi fiskveiðiári 218 þúsund tonn. Óskir um auknar þorskveiðiheimildir eru enn til staðar þótt þrýstingurinn sé ekki eins mikill og oftast áður. Í mikið hefur verið lagt til að ná þeim árangri, sem nú örlar á. Þótt útlitið sé bjartara nú en um langt skeið byggjum við ekki framtíð þorskveiða okkar á einum góðum þorskárgangi. Í kjölfar stækkandi hrygningarstofns markar klakið í ár vonandi, að betri nýliðun sé framundan, því það þarf nokkra góða árganga til að bera uppi auknar veiðar. Aflaregla sú, sem tekin var upp í þorskveiðunum á án efa eftir að skila góðum árangri er fram í sækir. Skynsamlegast er því að halda áfram á þeirri braut hófseminnar, sem þegar hefur verið mörkuð. Ég er ekki í nokkrum vafa um, að það sem gert hefur verið og verið er að gera til verndar þorskinum, t.d. að taka upp aflareglu fyrir fleiri tegundir, eins og nú er unnið að, muni nýtast vel við friðun annarra fiskstofna í framtíðinni“.

Þetta skrifaði Sigfús Schobka fiskifræðingur á Hafró haustið 1997, eftir að metafli hafði verið í seiðaleiðangri Hafró.

Skemmst er frá því að segja að þetta fór allt í vaskinn. Seiðin fóru í fiskafóður og árið 2000 varð horfellir í stofninum, nokkuð sem var kallað ofmat. "Ofmatið" var  þrautaleið Hafró til að komast frá óþægilegri gagnrýni um að ráðleggingar þeirra væru della.  

Mér er þetta vel kunnugt því ég varaði stjórnvöld við því að hungureinkenni væri í stofninum og að hann að dragast saman en ekki að stækka eins og Hafró hélt fram. Enginn hlustaði en spáin rættist  

Enn lemur Hafró hausnum við steininn og reynir að þvinga náttúruna með stærðfræðilögmálum. Fer ekki að verða komið nóg?

Grein Sigfúsar ber með sér verið var að auka veiðar undir vísindalegu eftirliti. Var það þessi væga ofveiði? Bull er þetta.

Myndin að ofan sýnir þorskaflann frá 1988. Hringurinn sýnir bjartsýnistímabilið þegar „árangur friðunarinnar“ var að koma í ljós.

Stofnanamafían, blindingsleikurinn og þöggunin

Skýrslan góða er mikið verk og afskaplega vel og fagmannlega unnin. Stjórnvöld, ráðherrar og embættismenn, fá mikla ofanígjöf, falleinkunn, fyrir trassaskap og meðvirkni. Í Skýrslunni er sagt að kæruleysi ráðherra við að taka á málum, sem varða almannaheill varði við lög.

Allar viðvaranir voru hundsaðar, þeir sem vöruðu við verðandi hruni voru sakaðir um vanþekkingu, öfund og gerðir tortryggilegir á allan þátt. Frægt er þegar menntamálaráðherrann, sjálfur á kafi í bankasukki og kúlulánum, viðhafði þau ummæli um sérfræðing sem varaði við hættunni að hann ætti að fara í endurmenntun! Fjölmiðlar og háskólamenn, með örfáum undantekningum sungu kórinn með sigurliðinu. Forsetinn var besti vinur aðal og klappaði með. En nú hefur verið flett ofan af sinnuleysi stjórnmálamanna, hvernig þeir létu hafa sig að fíflum og þjónkuðu við bankaræningja og sægreifa.

Já sægreifa, þeir keyptu sér aðgang að HÍ til að reka sinn áróður, kennarar í hagfræðideild voru á þönum út um heim að breiða út ágæti kvótakerfisins sem reyndar var upphafið á endinum.

Ég hef gagnrýnt fiskveiðistjórnunina með faglegum rökum í 27 ár. Enginn ráðamanna hefur viljað hlusta, hvað þá að gera eitthvað í málinu. Ég hef boðið sjávarútvegsráðherrum, og flestum stjórnmálaflokkum að skýra mína gagnrýni og tillögur að betri veiðistjórnun með fyrirlestrum byggðum á vísindalegum rökum. Einungs Frjálslyndi flokkurinn tók þessu tilboði. Ég hef setið 3 fundi með sjávarútvegsnefnd Alþingis, í öll skiptin voru fulltrúar Hafró boðaðir til fundar næstir á eftir mér. Þeir hafa væntanlega verið spurðir álits á því sem ég var að segja. Viðbrögð í framhaldi fundunum hafa engin verið (www.fiski.com/raduneyti.html).

Sinnuleysi ráðamanna við að skoða til hlítar hvort hvort gagnrýni á fiskveiðistjórnunina hafi við rök að styðjast varðar við lög. Fiskveiðistjórn varðar almannaheill á Íslandi, þorskstofninn hefir verið kallaður "fjöregg" þjóðarinnar og á sínum tíma var honum komið í vörslu þeirrar stofnunar, sem nú kallast Hafró.

Fjöreggið hefur í vörslu Hafró rýrnað um tvo þriðju. Einkaaðilar eru, í samvinnu við vörslumennina, að sjúga út því rauðuna, spæla hana og éta. Man einhver eftir því að LÍÚ keypti skip handa Hafró og hefur nú meirihluta í stjórn stofnunarinnar?
Í stað þess að bregðast við, með því að sannreyna hvort eitthvað sé til í gagnrýninni líða ráðherrar og alþingismenn Hafróliðinu að afvegaleiða gagnrýnina og kasta skít í gagnrýnendur á tímum sem þjóðin þarf mest á fiskinum sínum að halda. Og enn eru fjölmiðlar meðvirkir. Þöggunin á fullu.

Ekki hefur gagnrýni minni verið hnekkt með haldbærum rökum eða hún verið afsönnuð með tilraunum. Ég hef oft stungið upp á við ráðamenn að gera tilraun með að afmarka ákveðið svæði, leyfa þar frjálsar veiðar til að sjá hvað myndi gerast, en megin þunginn í gagnrýni minni hefur verið að það þurfi að veiða meira, sérstaklega af smáfiski, svipað og gert var hér áratugum saman.

Með þessu ætti að vara einfalt að sýna fram á að ég hefði rangt fyrir mér. Þetta hefur enn ekki verið gert. Hvers vegna?