Umpólun Össurar í fiskveiðimálum

Össur ráðherra skrifaði grein í Fréttablaðið í dag og í eftirfarandi hluta greinarinnar fjallar hann um sjávarútveg:

"Innistæða uppsveiflu"

"Ríkisstjórnin stóðst þá freistingu sem kom fram í frýjunarorðum stjórnarandstöðunnar um að taka meira út úr innistæðu okkar í fiskistofnum í hafinu. Árangurinn er sá að næstum allar tegundir eru nú á uppleið. Varanleg aukning í þorskkvóta svo nemur þúsundum tonna mun koma fram á næsta fiskveiðiári, og fyrirsjáanlegt að aukningin mun halda áfram á næstu árum. Þegar er búið að slá undir 10 þúsund tonna kvóta í karfa og auka strandveiðar. Viðbót sem nemur heilli loðnuvertíð virðist í sjónmáli."

Hann virðist heldur betur hafa snúið við blaðinu frá árinu 2005 en þá sagði hann í þingræðu:

"Það eru ekki mörg ár síðan, ætli það sé ekki áratugur, að ég hélt hér miklar ræður um gagnsemi þessarar aðferðar við að vernda þorskinn í hafinu. Ég taldi þá að þessi vísindi væru miklu nákvæmari en reynslan hefur svo sýnt. Við höfum hins vegar horft upp á það á síðustu árum að stöðugt eru að koma fram nýjar upplýsingar sem benda til þess að þær aðferðir sem við höfum notað séu ekki nægilega traustar. Við höfum horft framan í ár þar sem tapast hefur nánast helmingurinn af áætluðum stofni í hafinu. Við höfum séð fram á það að upplýsingar sem hafa komið fram úr t.d. veiðiröllum hafa ekki reynst réttar. Ég minnist þess sérstaklega þegar ég skrifaði á árum fyrr grein í Morgunblaðið og benti á að ósamræmi væri milli þess sem Hafrannsóknastofnun gaf út í lok þess árs sem æskilegt aflamark og þeirrar niðurstöðu sem kom fram í rallinu. Ég fékk aldrei skýringar á þessu misræmi, mér var einungis sagt að ákveðin aðlögun hefði átt sér stað."

Og áfram hélt hann:

"Þetta er ekki traustvekjandi og það er heldur ekki traustvekjandi þegar Hafrannsóknastofnunin slær um sig þéttan varnarmúr og hleypir ekki að þeim aðilum sem gagnrýna kerfið. Ef menn geta fundið eitthvað að þeim aðferðum sem Hafró beitir á það að koma fram. Það hlýtur að vera í þágu vísindanna og þágu greinarinnar að einmitt gagnrýnendunum sé lyft. Við höfum hins vegar séð það aftur og aftur að þeim er kerfisbundið bægt frá."

"Ég er þeirrar skoðunar að innan Hafrannsóknastofnunarinnar ríki kreddur. Alls staðar skapast kreddubundið andrúmsloft þar sem frjálsir vindar rökræðu og gagnrýni fá ekki að leika um. Ég er þeirrar skoðunar að með einhverjum hætti verði að skapa umhverfi þar sem samkeppni hugmynda á þessu sviði ríkir. Ég er þeirrar skoðunar að það væri ákaflega farsælt í fyrsta lagi að brjóta upp þetta kerfi sem við höfum í dag, þ.e. að á sömu hendi í sama ráðuneyti séu bæði eftirlit og rannsóknir með auðlindinni og hins vegar ákvörðunartaka um hversu mikið megi taka af henni. Þetta eru andstæðir hagsmunir sem vegast á og það er ekki farsælt."

Hann sagði líka:

"Ég er þeirrar skoðunar að það sé orðið mjög óheillavænlegt hvað þessi umræða er lokuð innan veggja Hafró. Við ræddum það fyrr í dag í þessari umræðu hvernig maður hefur stundum á tilfinningunni að öðrum og gagnrýnni skoðunum sé skipulega haldið frá. Annað birtingarform á þessari skoðanaeinokun Hafrannsóknastofnunar birtist í því að við þingmenn getum ekkert lengur hringt í fiskifræðinga og fengið upplýsingar. Við fáum bara upplýsingar sem við þurfum á að halda í gegnum forstjóra stofnunarinnar. Þannig er verið að straumlínulaga skoðanir Hafró og koma þeim á framfæri bara í gegnum einn munn, einn farveg, og fyrir vikið verður þetta ákaflega einsleitt. Ég er þeirrar skoðunar að það þurfi hömluleysi hinnar frjálsu hugsunar sem ríkir við háskóla og þar sem samkeppni hugmyndanna er við lýði til þess að brjótast út úr þessum farvegi. Eitt örstutt dæmi: Hv. þingmaður Jóhann Ársælsson nefndi hér 25% aflaregluna. Enginn maður á Íslandi getur sýnt fram á hvernig hún var fundin. Ég hef farið í gegnum það. Ég barðist í gegnum það og skildi ekki. Ég fór og spurði sérfræðingana og þeir sýndu mér útreikninga sem leiddu að annarri niðurstöðu."

Nú virðist hann vera búinn að gleyma öllu. Össur skildi ekki aflaregluna þá, nú þegar hún er komin niður í 20% segir hann ekkert, kannski er hann farinn að skilja hana núna.

Ég sendi honum póst í ársbyrjun 2009 og minnti hann á þessi ummæli. Hann svaraði að bragði:

"Ef ég verð í vinstri stjórn e. kosningar þá muntu sjá vöðva urriðakallsins hnyklast - ég er komið með fullkomið ógeð á kvótakerfinu. Það verður partur af stjórnarmyndunarviðræðum - ef ég kemst nógu ofarlega aftur til að verða í þeim. -Taktu eftir fylgi VG - það liggur allt á móti kvótakerfinu svo Grímur ætti að dansa með".

Ekki veit ég hver bauð hverjum upp í dans, en víst er að hann var aldrei stiginn. Hver skyldi hafa stöðvað ballið, forritað Össur og umpólað honum?
 

Rækjan að sækja í gamla horfið, stofninn að hverfa?

Einu sinni var ekki veidd rækja í úthafinu, einungis innfjarða, í Ísafjarðardjúpi Arnarfirði og Öxarfirði.
Það var fyrir elju eins manns að úthafsrækjuveiðin var "búin til". Snorri heitinn Snorrason skipstjóri á Dalvík var upphafsmaðurinn og þó illa gengi í fyrstu gafst hann ekki upp. Það tók tæp 30 ár að gera þessar veiðar arðbærar.

Ég sagði "búa til", því svo virðist að aukin sókn í fisk- eða rækjustofna hafi þau áhrif að stofnarnir skili meiri uppskeru. Meðan sókn var óheft á Íslandsmiðum veiddust 4-500 þús. tonn af þorski áratugum saman. Þegar farið var að hefta veiðar til að koma í veg fyrir ofveiði minnkaði aflinn jafnt og þétt og er nú í sögulegu lágmarki. Þetta er uppskera friðunarinnar.

Talandi um rækju er fróðlegt að líta til rækjuveiðanna á Flæmska Hattinum. Þær hófust 1993 og fóru hrað vaxandi. Árið 1995 veiddust 25 þús. tonn og lagt var til að stöðva veiðar til að vernda stofninn. Árið eftir sóttu Íslendingar stíft til að afla sér kvótareynslu Alltaf var lagt til veiðibann en það var hundsað og aflinn var yfirleitt 40-50 þús tonn.

Þegar rækjuverð lækkaði og olíuverð hækkaði dró úr sókn og þar með afla. Nú er svo komið að afli er lélegur og sóknin nær engin.

Fróðlegt er að lesa skýringar Hafró á minnkandi stofni úthafsrækju við Ísland:

"Ýmsar ástæður geta verið fyrir versnandi ástandi rækjustofnsins, m.a. aukin þorskgengd inn á svæðið sem veldur auknu afráni á rækju, einkum ungrækju. Einnig er hugsanlegt að auknar rækjuveiðar á síðustu tveimur fiskveiðiárum hafi haft þau áhrif að rækjan verði aðgengilegri fyrir þorskinn sem leiði til aukins afráns á rækju. Aðrir þættir, s.s. hlýnun sjávar sem flýtir tíma klaks sem hittir þá síður á hámark þörungablómans hefur líka mikil áhrif á nýliðun."

Ekki fæ ég skilið hvernig rækjuveiðar verði til þess að rækjan verði "aðgengilegri fyrir þorskinn", en etv. skilja þeir það snillingarnir á Hafró. Og, auknar rækjuveiðar?? Rækjan var tekin úr kvóta í fyrra en hafa rækjuveiðar aukist? Mér er það til efs. 

Þá er athyglisvert að þeir gera því skóna að át þorsks og gráðlúðu sé orsakavaldur minnkunar rækjustofnsins. Samt er ekki orð um hvað þessar tegundir voru að éta á rækjuslóðinni, kíktu þeir ekki í magann á þessum fiskum? Ekki er að sjá að þeir hafi gert það, þeim finnst sennilega betra að spinna upp skýringarnar. Eftir stendur að sóknarsamdráttur í rækjuveiðum hefur leitt til minnkandi stofns. -  Ætla menn aldrei að læra?

Þorskurinn hámar í sig rækju

Stofnstærðarmæling makríls, - ævintýraleg della

Ég hef áður í bloggi fjallað um aðferðarfræði við stofnmælingu makrílstofnsins. Í stuttu máli felst hún í að telja makrílhrogn á þriggja ára fresti frá janúar til júlí á svæði, sem nær frá Biskayaflóa, vestur um Bretlandseyjar og norður fyrir Færeyjar. Eftir að hrognafjöldi í hverri hrygnu hefur verið fundinn, er fjöldi þeirra fundinn með þríliðu. Síðan er margfaldað með 2 svo hængarnir verði með og þá er komin tala á gumsið. Kvótar eru svo gefnir út á grundvelli þessara "mælinga". Nýlega kom út athyglisverð skýrsla frá Hafró og á bls. 68 má finna þessa lýsingu á aðferðafræðinni:

"Til þess að hægt sé að áætla fjölda eggja og frjósemi er þörf á mjög umfangsmikilli vöktun á hrygningarslóðinni, bæði í tíma og rúmi. Eins og áður segir, er eggjunum safnað með háfum, sem dregnir eru á eftir rannsóknaskipunum. Á hverju svæði er eggjamagnið metið nokkrum sinnum yfir hrygningartímabilið og samtölur allra svæða fyrir hvert tímabil fyrir sig mynda síðan feril hrygningar það árið (3. mynd). Heildarfjöldi hrygndra eggja er síðan flöturinn undir þessum ferli eggjamagns yfir allan hrygningartímann."

"Lífmassi hrygningarstofnsins er bakreiknaður út frá heildarfjölda hrygndra eggja, en til þess verður einnig að áætla frjósemi hrygna á hverju svæði fyrir sig. Þetta er gert þannig að hrognasekkjum úr makrílhrygnum er safnað fyrir, eftir og á meðan á hrygningu stendur. Vefjafræðilegum aðferðum er síðan beitt til þess að meta hversu stórum hluta eggja í hrognasekknum verður hrygnt það árið. Eggjafjöldi í sjó, áætluð frjósemi og kynjahlutföll eru síðan notuð til þess að reikna út lífmassa hrygningarstofnsins."

"Þar sem hrygning makrílsins spannar langan tíma og nær yfir víðfeðmt svæði byggja þessar frjósemis- og eggjarannsóknir á því að rannsóknaskip margra þjóða komi að verkefninu. Árið 2010 voru farnir 16 “undir”leiðangrar sem sköruðust mismikið í tíma og stóðu samanlagt í 334 daga með þátttöku Spánverja (92 dagar), Skota (58 dagar), Íra (44 dagar), Hollendinga (36 dagar), Þjóðverja (36 dagar), Portúgala (35 dagar), Norðmanna (25 dagar) og í fyrsta skipti Færeyinga (15 dagar) og Íslendinga (14 dagar)." 

"Eggjaframleiðslan var metin á sex fyrirfram skilgreindum hrygningarskeiðum frá janúar fram í júlí á allri hrygningarslóð makrílsins. Hafsvæðinu var skipt upp í reiti, sem voru 0,5 breiddarbaugur x 0,5 lengdarbaugur (u.þ.b. 15 sjómílur á okkar svæði) og háfsýni tekin á hverju láréttu reitasniði (30 sjómílur milli sniða) eða í öðru hverju reitasniði (60 mílur á milli), allt eftir því sem tími og aðstæður leyfðu (2. mynd). Í þeim tilvikum þar sem annað hvert snið var tekið var reiknað gildi í auða reiti (leturbreyting JK). Þátttaka Íslendinga og Færeyinga gerði það að verkum að hægt var að stækka rannsóknasvæðið Sýnin voru unnin um borð þannig að öll fiskegg voru tínd úr sýnunum og þau ljósmynduð með stafrænni myndavél. Þá voru þau greind til tegunda en makríleggin voru stærðarmæld og greind til sex mismundandi þroskastiga. Þegar komið var í land voru sýnin skoðuð aftur og tegundagreining og greining þroskastiga yfirfarin."

"Á hverri stöð var síritandi hita- og seltumælir (sonda) látin síga niður á 200 m dýpi. Þá voru tekin sýni af hrygningarfiski með flotvörpu og makrílafli lengdarmældur, kyngreindur og hrognasekkir teknir til mælingar á frjósemi."

       -- &&&&&&&& --

Og þá má fara að reikna!

Að rannsóknarmenn og fræðingar láti sig hafa það að taka þátt í þessum fiflagangi er ofar mínum skilningi.
En gervivísindi (Pseudo science) og hrein vísindasvik verða sífellt algengari, - og skattgreiðendur borga.

Myndin sýnir sýnatökusvæði og niðurstöður. Bláu punktarnir eru mæld gildi úr háfun en rauðu punktarnir eru,- og haldið ykkur fast- reiknuð gildi á grundvelli mælinga í kring. Sem sagt: Ágiskun.

Þöggun fiskveiðiumræðunnar

Nýlega sendi Hafró frá sér skýrslu þar sem sagði að fæðuskortur hefði staðið þorskinum fyrir þrifum allt frá 1995. Blaðamaður Mbl. kveikti, hringdi í mig og spurði hvort þetta passaði ekki við það sem ég hefði alltaf haldið fram, að ekki væri unnt að friða fiskstofn sem þjáðist af fæðuskorti.
Mér fannst þetta stórfrétt, enda hefur Hafró þrástagast á að ofveiði stæði stofninum fyrir þrifum og að það þyrfti að byggja hann upp með því að veiða sífellt minna úr honum, þá væri hægt að veiða meira seinna.

Það er náttúrulega grafalvarlegt þegar í ljós kemur að kvótakerfið er byggt á röngum forsendum. Ekki til að friða heldur til að geta deilt og drottnað.

Útvarpið birti svo viðtal við mig þar sem ég sagði að auknar veiðar myndu skila stærri þorskstofni.
En merkilegt nokk hefur enginn haft samband við mig síðan. Engin beiðni komið um að ræða málið, hvorki í útvarpi né sjónvarpi. Málið hefur verið þaggað niður.

Þetta er umhugsunarvert vegna þess að á sama tíma hafa menn verið fullyrða að hlýnun sjávar hefði valdið því að sandssílið "vantaði" og þess vegna væru sjófugar í hremmingum. Engum virðist detta í hug að tengja þetta tvennt; hungursneyð hjá fiskum og vöntun á sandsíli. Er ekki þorskurinn og ýsan búin að éta sig út á gaddinn og þar með aféta sjófuglana?

Þetta má ekki ræða vegna þess að það vegur að fiskveiðistefnunni, sem er að byggja upp fiskstofna með friðun, og þar með að kvótakerfinu, sem á höfuð sitt undir því að takmarka þurfi veiðar.

Þess vegna má ekki ræða þessi mál.

Ófærir um að stjórna landinu!

Stjórnmálamenn, hvað sem okkur finnst um þá, geta ekki lengur stjórnað landinu vegna þess að þeir sem lögin fjalla um rífa kjaft og stappa niður fótum. Tilraunir stjórnvalda til að breyta lögum um fiskveiðar eru stöðvaðar af svokölluðum hagsmunaaðilum, sem beita öllum tiltækum ráðum, ofbeldi, skoðanakúgun, þöggun gagnrýnenda, botnlausum áróðri, hótunum um atvinnumissi, mútum, Trójuhestum og fleiru, sem lengi mætti upp telja.

Þeir sem munu þurfa að fara eftir landslögum beita löggjafann ofbeldi. Nýjasta trikkið er sixpensarinn, sex manna nefnd hagfræðinga keypt fyrir enska smápeninga, sem kemst að því að Matadorpeningarnir falli í verði ef ekki megi lengur veðsetja aflaheimildir. Pressan er svo látin endurtaka þessar keyptu niðurstöður, keyptu, vegna þess að hver vill ráða hagfræðing í vinnu ef hann syndir á móti straumnum.

Vel á minnst, hagfræðinga, því eru þeir ekki kvaddir til vegna vandans í sjófuglastofnunum? Þar er notast við auma líffræðinga. Væri ekki ráð að snúa þessu við og nota líffræðingana til að meta árangur 30 ára fiskveiðstjórnunar og setja hagfræðingana í lundann? Þeir eru kannski komnir með puttann þangað því nú skal bjarga lundanum frá hungri með friðun. - Var einhver að tala um náttúrufræði?

„Frumvarpið fær falleinkunn"

"Fjórða árið í röð". - Forleikur að samdrætti þorskstofnsins?

"Vísitala þorsks er að hækka fjórða árið í röð, sem sýnir að við erum á réttri leið", sagði forstjóri Hafró þegar hann kynnti niðurstöður úr vorrallinu. Ekki var annað að heyra en að hann væri ánægður með sig og dugnað sinnar stofnunar við að byggja upp þorskstofninn með því að veiða bara pínulítið úr honum.
Ekki var hann jafn ánægður með ýsuna, hún hefur verið á hröðu undanhaldi undanfarin ár þrátt fyrir að farið hafi verið nákvæmlega eftir ráðgjöfinni.

Athyglisvert er að skoða línurit yfir stofnvísitölu þorsks frá því að tekið var að mæla hana 1985. 

Gráa línan sýnir vorvísitöluna, sú rauða er haustvísitalan. Það er reyndar athyglisvert að haustvísitalan er alltaf lægri, einkennilegt, þegar verið er að mæla sama stofninn. 

Við nánari skoðun er línuritið eins og nærmynd af sagarblaði. Fyrst hækkar hún í 3 ár, fellur svo í 5 ár, hækkar í 4 ár, fellur í 3, hækkar í 3 ár, lækkar 3 og hækkar nú síðast í 4 ár. Það er "næsta víst" að hún falli næsta ár, og svo áfram, áfram...

Það eru líkur á lækkun þorskvísitölu vegna þess að hlutfall stærri og eldri fisks er hátt og hann virðist þrífast vel á yngri bræðrum sínum, sem fer fækkandi og eru illa haldnir. Þar sem fiskur hefur ekki eilíft líf, mun stærri fiski fara fækkandi. Enn er beðið eftir nýliðun, sem lætur standa á sér vegna hungurs hjá ungfiski, sem eins og áður sagði, fer aðallega í fóður hjá þeim stærri. Fróðlegt verður að sjá hvernig snillingarnir bregðast við þegar vísitalan fellur í 20% aflareglu. Skyldu þeir leggja til 10% reglu, eða jafnvel núll veiði eins og áður hefur verið rætt um?

Hér má sjá stærðardreifingu þorsks. Svarta línan er frá 2011, en gráa skyggða svæðið er meðaltal áranna 1985-2010. Þarna sést að hlutfallslega mikið er af þorski yfir 70 cm, miklu meira en meðaltalið hefur verið. Þá má sjá að 35-50 cm fiskar eru mjög fáliðaðir, fjöldi 12 cm fiska (1 árs) er mjög lítill og fjöldi 2 ára (22 cm) er nálægt meðaltali, þrátt fyrir mikinn fjölda þeirra vorið 2010 þegar hann var eins árs. Afföllin á eins árs fiski eru gríðarleg. 

Skýringar óskast. Ofveiði? - Nei varla, er það ekki öfugt?

Þetta sýnir enn og aftur að það þarf að veiða meira til að halda jafnvægi milli fiskafjölda og fæðuframboðs.

En Hafróliðið kann ekki að túlka svona upplýsingar. Eigum við ekki að fara að skipta þeim út? 

Glórulaus fiskveiðiráðgjöf Hafró

Mikil umræða er jafnan um fiskveiðistjórnarkerfið og er þá gjarnan talað um "kvótann", hver hafi fengið hann, hver eigi að fá hann, hvort eigi að leigja hann eða bjóða hann upp, hvort eigi að auka hann eða minnka og þar fram eftir götunum. Nær ekkert er fjallað um grundvöll sjálfs kerfisins, en í upphafi þess var ákveðið að fiskstofnar væru ofveiddir, fiskiskipastóllinn væri of stór og það þyrfti að takmarka sókn í fiskinn. Reynt var að takmarka sókn í þorsk, sem var eina ofveidda tegundin í þá tíð (1970-1975), fyrst með því að stækka möskva til að hlífa smáfiski, þriggja ára þorski, síðar með því að takmarka þann þorskafla sem skip mættu koma með í land úr sínum veiðiferðum. Það var kallað skrapdagakerfi, þorskur mátti ekki fara yfir ákveðna hlutdeild af afla. Þarna varð brottkastið til, menn hentu fiski til að láta líta svo út að farið væri að reglum.

Höfundur og hugmyndasmiður þessarar meintu ofveiði var Hafrannsóknastofnun, í daglegu tali kölluð Hafró vegna þess að menn nenna ekki að skrifa langa nafnið. Í upphafi var árangurinn sá að mikið dró úr sókn í smáþorsk (Sigfús Schopka, Ægir 12/1980):

"... fjöldi þeirra fiska sem eru 3 og 4 ára að aldri hefur minnkað verulega síðastliðin ár eða eftir að áðurnefndar friðunaraðgerðir komu til framkvæmda. Þessi minnkun á 3 og 4 ára fiski í lönduðum afla gæti þýtt að klak hafi misfarist eða hér sé um áhrif friðunar að ræða. Niðurstöður seiðarannsókna og ungfiskarannsókna benda aftur á móti til þess að klak hafi ekki brugðist að undanförnu - flestir árgangar eru að minnsta kosti meðalárgangar, sumir jafnvel stórir eins og 1976 árgangurinn - þrátt fyrir lægð í hrygningarstofni (feitletrað J Kr). Það verður því að gera ráð fyrir að minnkandi hlutdeild smáfisks í afla megi rekja til friðunaraðgerða."
....þannig hefur sókn í 3 ára þorsk minnkað um 78% skv. bráðabirgðatölum, 35% í 4 ára þorsk og 25% í 5 ára þorsk en sóknarminnkun í eldri þorsk er hverfandi...

"...Friðun smáþorsks hefur því leitt til þess að hámarksafrakstur stofnsins hefur aukist um 55 þúsund tonn á ári. Hins vegar hefur þessi hámarksafrakstur aldrei náðst þar sem sóknin er allt of mikil, sérstaklega í eldri þorsk. Með frekari minnkun sóknar mun afraksturinn aukast nokkuð (hámarksafrakstur er talinn 450 þús. tonn á ári) en aðalávinningur sóknarminkunarinnar er arðbærari veiðar þar sem afli á sóknareiningu geti vaxið enn talsvert".

Aflinn óx og þeir Hafrómenn höfðu áhyggjur af því að þorskafli á úthaldsdag hefði aukist svo mikið að það kallaði á frekari aukningu skrapdaga:

"Eftir því sem þorskstofninn stækkar í framtíðinni og afli á sóknareiningu vex, útheimtir það enn frekari aukningu skrapdaga"....

Þetta skrifaði Sigfús Schopka fiskifræðingur hjá Hafró í tímaritið Ægi í árslok 1980 en þá var mjög dregið úr vexti þorsksins og hann fór í lágmark 1983. Þá var þyngd 6 ára þorska fallin úr 4,5 kg 1976 í 3,0 kg 1983, þyngdarminnkun um 35%. Þessi niðurstaða þýddi aðeins eitt: Tilraunin að friða fisk til að geta veitt meira seinna hafði mistekist. Það var ekki fæðugrundvöllur fyrir stærri þorskstofni. 

Þarna hefðu menn átt að staldra við og meta niðurstöður hlutlægt. Það var ekki gert: Hafró vildi ekki viðurkenna mistök og herti friðunartökin þrátt fyrir vel rökstudd andmæli mín og annarra vísindamanna. Endirinn á vísunni er sá að aldarþriðjungi síðar eru þeir enn sama sinnis, ofveiði er ríkjandi, enn þarf að "byggja upp stofninn".

Á þessu tímabili hefur hins vegar áherslan snúist: Ekki er lengur markmiðið að geta aukið veiðar heldur að halda þeim í lágmarki til að hámarka eignir sægreifa, skapa skortstöðu, sem hækkar leiguverð og varanlegt verð á kvóta til að fyrirtækin séu verðmeiri á pappírnum. Hafró segist aðeins vera ráðgefandi um stjórn fiskveiða á þann hátt að mæla stofninn og segja til um hversu mikið megi veiða af hverri tegund. Þeir vilja hins vegar alls ekki leggja nokkurt mat á hvort aflamark, sem leiðir til brottkasts, sé skynsamleg aðferð til stjórnunar eða hvort aðrar aðferðir væru betri. 

Færeyingar töldu að sóknin væri of mikil og settu á sóknartakmarkanir án heildarafla eða tegundatakmarkana. Brottkast er að þeirra dómi ekkert, menn koma með að landi það sem er söluvara eða búbót til heimila. Allir sem vinna í kerfinu eru nokkuð sáttir þó auðvitað sé togstreita um veiðidaga milli skipaflokka. Það eina sem sækir að þeirra skipan eru sífelldar ásakanir fiskifræðinga um að sóknin sé of mikil og draga beri úr veiði. 
Fiskimannafélagið talar um "hinn árlega bardaga um fiskidagana". Hvítflibbarnir í Þórshöfn vilja fara að ráði ICES mafíunnar um að draga veiðarnar saman, til að geta veitt meira seinna.

Þrátt fyrir herfilegan árangur skoðar Hafró ekki árangur sinnar eigin ráðgjafar. Stofnunin rangtúlkar merki um hungurástand á miðunum, tekur hvorki tillit til niðurstaðna annars staðar frá eða gagnrýni annarra fræðimanna. Innan stofnunar er starfsmönnum haldið í handjárnum, þeir fá ekki að tjá sig nema undir eftirliti og passað er upp á að stýra öllum samskiptum í gegn um forstjóra. Hann eða hans trúnaðarmenn eru til staðar á fundum til að passa upp á "sannleikann". Einungis örfárra manna klíka stjórnar öllu á stofnunni. Mistök eru ekki viðurkennd og ég hef það á tilfinningunni að stofnunin sé notuð til þess að halda aflanum niðri til þess að leiguverð á kvóta lækki ekki.

Fyrir nokkrum árum, þegar Davíð Oddson lofaði allt í einu 30 þús. tonna kvótaaukningu, hitti ég gagnmerkan skipstjóra, Pétur Stefánsson, fyrrum stjórnarmann í LÍÚ, niðri á höfn. Hann sagði við mig: "Veistu það Jón að það versta sem hægt er að gera er að auka kvótann um 30 þús tonn, það myndi lækka fiskverðið". Lækka fiskverðið, hugsaði ég, hann meinar auðvitað leiguverðið á kvótanum.
Hafró vill ekki skoða aflamarkskerfið með opnum huga í þágu bestu nýtingar miðanna, þeim er uppálagt að halda veiðunum niðri til að halda leigu á kvóta í hámarki og verðmæti fyrirtækja, sem byggist á pappírsvirði á "kvótaeign", í hámarki. Eru einhverjar aðrar skýringar á tregðu Hafró eða stjórnmálamanna að meta árangur núverandi stjórnunaraðgerða, sem gefa okkur 1/3 aflans eins og hann var 1929?

Það mætti spyrja Villa Egils, fyrrverandi ráðuneytisstjóra í Sjávarútvegsráðuneytinu, sem nú fer hamförum í þágu LÍÚ, sem vill endilega eignast allar veiðiheimildir.  

Vestanganga?

Er þetta vestanganga sem komst óséð inn á Steingrímsfjörð? Hún hefur farið framhjá talningarmönnunum á Skúlagötunni, sem þóttust vera búnir að mæla loðnustofninn upp á tonn.

Hvenær fer þorskinn að reka á land? Kannski eitthvað hafi komið í suðvestan hvellinum í gær. En það á eftir að ganga fjörur.

Var að tala við vin minn áðan sem stundað hefur netaveiðar í Flóanum í hálfa öld. Hann sagðist ekki muna eftir öðrum eins þorski  hér utan við hafnarkjaftinn eins og núna. Lætur aðeins liggja 2 trossur  fáeina tíma yfir daginn til að ráða við aflann. Ég spurði hann hvort hann færi ekki að skipta yfir á grásleppu. Hann hló við og sagði að það væri ekki hægt: "Allt of mikið af þorski".

Þjóðin tapar milljarði á dag vegna heimsku, enginn gerir neitt og svo er að skella á hrygningarstopp! Reyna að búa til fleiri seiði, sem verða að fiskum, sem enginn má veiða. - Stjórnendur Íslands eru brjálaðir. 

Loðnu rekur á land

Sorglegt

Netin stífluð af fiski en í landi stendur horaður almúginn og horfir á. Vertíðarfiskur virðist vera með mesta móti um allt land en nánast ekkert má veiða. Netaflotinn er nánast horfinn og þeir fáu sem enn eru eftir mega sig ekki hræra vegna kvótaleysis.
Hér áður voru um 100 bátar í Eyjum og aflinn var 1500-2600 tonn á dag skv. nýlegum fréttum sjónvarpsins. Einnig sagði í fréttinni að nú væri aflinn 500 tonn á viku og bátana mætti telja á fingrum annarrar handar. Vetrarvertíðir áður fyrr skiluðu um 150 þúsund tonnum af þorski auk ufsans. Þessar aflatakmarkanir undanfarna áratugi eru sagðar í þágu "uppbyggingar", gera stofninn enn stærri! Bara að það fari nú ekki með þetta eins og spilaborgina: Eitt spil í viðbót - og pomm!
Það er sorglegt að láta þennan fisk ganga hjá, sérstaklega þar sem mæld hrygningar- og veiðiafföll þorsks eru allt að 80%, sjá kafla 2.3 í þessari grein. Það er því að mestu "nýr fiskur" sem kemur á hverju ári. Þetta var mælt á árunum 1948-1969, þegar sótt var á fullu í hrygningarstofninn.

Þeir sem keyra svona dellu- fiskveiðistjórn áfram áratug eftir áratug eru hryðjuverkamenn. - Ætlar þessu aldrei að linna?

Á myndinni má sjá hvernig endurheimtum fækkar með tíma. Því lengur sem líður frá merkingu þeim mun færri fiskar skila sér. Þetta er byggt á endurheimtu 1126 merkja af 7772 árin 1948-1969. Heildarheimtur voru aðeins 14.5%, sem má túlka þannig að afföll vegna hrygningarinnar séu miklu meiri en vegna veiðanna, enda sýndu rannsóknir Jóns Jónssonar frá þessum tíma að flestir þorskanna voru að koma til hrygningar í fyrsta sinn. (Skalinn á myndinni er veldisskali, log skali)
 

Ævintýraleg byrjun á netaralli

Því má ekki ræða sóknarstjórn með dagakerfi?

Hvernig væri að gefa veiðarnar frjálsar í dagakerfi eins og gert er í Færeyjum? Allir mættu róa ákveðinn dagafjölda, sægreifarnir líka, landa öllu sem á dekk kæmi og ekkert afla hámark væri í neinni tegund. Hvað myndu greifarnir segja þá þegar þeir ættu að fara að lifa af fiskveiðum í samkeppni við aðra og geta ekki veðsett?
Í allri þeirri umræðu sem átt hefur sér stað kemst enginn upp úr fari Kvótakerfisins. Enginn ræðir um aðrar leiðir. Þó talið sé að sóknin sé of mikil, þá skal stjórna aflanum. Því ekki að stjórna sókninni og losna við brottkastið? 

Stutt svar við því er að þá myndi apparatið hrynja. Rannsóknamafían, eftirlitsbatteríið og sægreifarnir.

Meira um þetta hér 

Pattstaða um fiskveiðistjórnun

Þorskstofninn stækkar - við Færeyjar

Nýlega lauk fyrri hluta færeyska togararallsins þegar rannsóknaskipið "Magnús Heinason" kom í land eftir að hafa lokið 50 togstöðvum af 100. Merkilegt þótti að þeir fundu eins árs makríl og ufsinn var að gæða sér á þessum makrílseiðum. Makríllinn hrygndi við Færeyjar í fyrra og nú er árangurinn staðfestur: Makríllinn elst einnig upp við Færeyjar. Gott vopn í baráttunni um réttindi til þessara veiða.
Við þetta er að bæta að Spánverjar hafa stöðvað makrílveiðar sinna skipa vegna þess að aflatölur höfðu verið falsaðar, umframveiði var 80%, og þótti ekki annað að gera en að setja veiðibann á flotann.
Í færeyska rallinu kom einnig í ljós að þorskstofninn hafði vaxið frá í fyrra. Mikið berst nú í land af smáum þorski og eru uppi deilur í Færeyjum hvort eigi ekki að friða hann til að veiða hann stærri seinna.
Að mínu mati má alls ekki gera það, en ég er nú fjarri góðu gamni. Stofnþróunin frá því fyrir 10 árum virðist vera að endurtaka sig: Mikil nýliðun, sem veiðarnar náðu ekki að hemja svo draga fór úr vexti og stofninn féll úr hor.

Myndin sýnir afla síðustu 50 ára en hann einkennist af aflatoppum og lægðum á milli. Sveiflurnar eru reglulegar en mis langar og mis djúpar.
Sveiflur hafa lengst og dýpkað síðara hluta tímabilsins en það helst í hendur við aukna fiskvernd, útfærslu landhelgi, stækkun möskva, fjölgun friðaðra svæða og fækkun fiskidaga. Þetta styður tilgátuna um að mikið veiðiálag auki afla og dragi úr sveiflum.

Étur'ann loðnu í Barentshafi?

Skipstjórinn á Sigurborgu segist hafa þá skoðun að þorskurinn hafi nóg að éta vegna þess að ekki sé allt veitt frá honum .

Hann kvaðst hafa veitt þarna í mörg ár og sjá mikinn mun á fiskinum nú og fyrst þegar hann fór í Barentshafið og sagði að þarna hefði ekki verið veidd loðna í fimm ár.

 Ekki kemur fram í fréttinni hvort hann hafi gáð að því hvað fiskurinn væri að éta.

Ástæða þess að ekki hefur verið veidd loðna í Barentshafi í 5 ár er sú að loðnustofninn er þar mikilli lægð og nýtist hvorki mönnum né fiski. 

Líklegri ástæða þess hve stofninn er í góðu standi er að veitt hefur verið mikið af þorski, langt umfram ráðgjöf, auk þess sem Rússar skófla upp óþekktu magni af smáþorski. Þessi grisjun kemur í veg fyrir fæðuvandamál vegna offjölgunar.

„Ævintýralega mikill fiskur“

Loðnan og þorskurinn í Barentshafi

Ég heyri stöðugt að orsök þess að þorskstofninn stendur svona vel sé sú að Norðmenn hafi friðað loðnu og þorskurinn notið góðs af því. Þetta er gjarnan fullyrt af þeim sem telja að loðnuveiðar við Ísland séu af hinu vonda því betra sé að þorskurinn fái að njóta hennar. Til eru þeir sem vilja kenna loðnuveiðum um bágt ástand Íslenska þorskstofnsins.
Sannleikurinn er hins vegar sá að þegar loðna er ekki veidd í Barentshafi, þá er stofninn í núlli og ekkert til að veiða.

Hér má sjá stærð loðnustofnsins og loðnuaflann frá 1972. Myndin er á margan hátt mjög fróðleg. Loðnustofninn var stór, 7-9 milljón tonn, fram til 1981 og afli mjög mikill, 2-3 milljónir tonna. Eftir 1976 dregur mjög úr þorskafla. Þá voru erlend skip að fara úr landhelginni og virk stjórnun þorskveiða hófst. Í kjölfar samdráttar í veiðum af manna völdum minkar loðnustofninn og hrynur 1985-6. Freistandi er að álykta sem svo að minnkandi veiðiálag á þorsk hafi valdið auknu beitarálagi og hún hreinlega verið étin upp. Þorskurinn horféll í kjölfarið. Þá hefjast hörmungarárin þegar 70% langvíustofnsins féll úr hor og selurinn flykktist upp að norsku ströndinni í leit að æti. 
Jakob forstjóri Hafró á þeim tíma sagði að "vistkerfið hefði farið úr skorðum" en kollega hans í Noregi hafði aðra skoðun:

Í dagblaðinu Bergens Tidende laugardaginn 6. janúar 1990 var haft eftir Odd Nakken, forstjóra norsku Hafró: 

"Niðurstöður úr fjölstofna rannsóknum benda til þess að fæðuþörf hins mjög svo vaxandi þorskstofns hafi tvöfaldast frá 1984 til 1986."

"þetta kom mest niður á loðnunni. Loðnuát þorsksins þrefaldaðist frá 1984 til 1985 með þeim afleiðingum að loðnustofninn nær kláraðist. Jafnframt át þorskurinn stöðugt meiri síld, smáþorsk og ýsu. Árið 1985 og 1986 át þorskurinn um 500 þúsund tonn af síld, og trúlega er þetta meginskýringin á því að þessir tveir síldarárgangar eru horfnir."

"Þrátt fyrir að þorskurinn æti upp loðnu og síld og seinna bæði ýsu og þorsk, fékk hann samt ekki nóg æti. Frá 1986 hefur þorskurinn vaxið miklu hægar en hann gerði áður. Meðalþyngd 5 ára þorska var 1.8 kg veturinn 1986 en meðalþyngd 5 ára fiska árið 1988 var einungis 0.7 kg."

"Auk þessara náttúrulegu orsaka bættist við að miklu af smáfiski var kastað fyrir borð, sérstaklega 1986/7. Þó það sé smáræði samanborið við vaxtarrýrnunina og það sem étið var, má ekki alveg líta fram hjá því."

Odd Nakken sagði ennfremur að ekki hefði verið hægt að komast hjá hruninu í loðnustofninum þótt dregið hefði verið úr loðnuveiðunum, eða þeim næstum hætt, frá árinu 1983. En hrunið hefði etv. ekki orðið eins snöggt. Nú er loðnustofninn að rétta við aftur.
Þetta var 1990, en eins og menn vita rétti þorskurinn fljótlega við og eftir smá sveiflur er stofninn nú í mjög góðu standi. Eina leiðin til að halda honum góðum er að veiða allar stærðir af fiski - og veiða mikið. - Meira um Barentshaf-

Barentshafið, haf breytinganna

Miklar stofnsveiflur hafa verið hjá þorski í Barentshafi. Þróun stofnsins hefur alltaf verið á skjön við ráðgjöf og spár. Á níunda áratugnum var gert ráð fyrir mikilli aukningu stofnsins í kjölfar góðrar nýliðunar, en stofninn hrundi úr hor. Undanfarin ár hefur verið veitt langt umfram ráðgjöf, stofninn er samt í góðu standi, sennilega vegna þessara "umframveiða".

Nú sem stendur er þorskveiði með eindæmum góð í Barentshafi og stofninn stendur vel. Þrátt fyrir "umframveiðina" hefur stofninn verið að stækka. En sé aflinn skoðaður aftur í tímann sést að hann var mun meiri áður fyrr, meðan sóknin var frjáls. Á sjöunda áratugnum voru 3000 erlend skip að veiðum í Barentshafi auk þeirra norsku. Útlendingarnir fóru svo af miðunum eftir miðjan áttunda áratuginn og 1987 var farið að stjórna veiðum með hámarksafla og síðar kvótum. 

Veiði langt umfram ráðgjöf

Eftir hrunið mikla var farið að leggja til hærri kvóta en vísindamennirnir ráðlögðu, auk þess fór veiðin einnig talsvert fram úr kvótunum. Ekki má heldur gleyma að Rússarnir hafa veitt langt umfram heimildir, jafnvel svo skiptir hundruðum þúsunda tonna á ári. Þá er stór hluti rússneska togaraflotans með klæddar vörpur til að veiða smáþorsk, sem góður markaður er fyrir í Rússlandi. Mest er veitt í troll og þarna er búið að skafa botninn í hundrað ár, sem virðist í góðu lagi. Hér á Íslandi er því haldið fram að togveiðar og jafnvel snurvoð eyðileggi botninn og eigi mikinn þátt í minnkandi þorskstofni.

Myndin sýnir hvernig aflinn hefur fram úr ráðgjöfinni frá 1991, öll árin nema 1997 en þá virðast vísindamenn hafa verið of bjartsýnir . Samtals er framúrkeyrslan frá 1990 2,6 milljónir tonna eða 30%. Og aflinn vex. 

Þetta verður að túlka sem svo að veiðarnar örvi framleiðsluna í stofninum, stækki hann, sem er þvert á kenningar hinna hefðbundnu vísindamanna hjá ICES. Ekkert er hægt að segja um hvort stofninn stækki áfram eða hvort hann fari að detta aftur. Af fréttum að dæma er mikið af stórum fiski í Barentshafi en ég hef ekki kynnt mér það sérstaklega. Hann gæti farið að verða ellidauður og það gæti valdið mikilli aukningu í nýliðun og þar með ætisþörf. -  Það kemur í ljós.....

Líffræðileg della

Í Morgunblaðinu í dag, 26. febrúar, er fjallað um ráðstefnu Hafró um aflareglu, en þar er átt við hversu mörg prósent skuli veiða úr þorskstofninum, en stærð hans er að mestu leyti ágiskun. Og hvort skuli innleiða aflareglu hjá fleiri stofnum svo sem ýsu, ufsa og fleiri stofnum eins og segir í fréttinni. 

Þó ágiskun stofnstærðar þorsks sé mikilli óvissu háð er stærð ufsastofnsins enn óvissari. Menn vita hreinlega ekkert um ufsa, hvaðan hann kemur, hvenær, eða hvert hann fer. Mætti þess vegna kasta pílu í töflu, það gæti ekki verið verri ágiskun.

Skúli Skúlason rektor við Hólaskóla var af Jóni Bjarnasyni skipaður til að endurskoða aflaregluna.
Ég hafði samband við Skúla og spurði hann hvort hann ætlaði ekki að kalla gagnrýnendur hinnar tölfræðilegu fiskveiðistefnu á sinn fund. Sendi ég honum gögn, sem sýna að ekki er hægt að setja það fast að ákveðna prósentu skuli veiða úr fiskstofni, ekki væri hægt að geyma fisk í sjónum, veiða minna núna til að veiða meira seinna því allt aðrir og stærri kraftar réðu stærð fiskstofna en veiðar mannsins. Nýtingarhlutfallið verði að fara eftir umhverfisaðstæðum og viðgangi stofnanna hverju sinni. Þar væri vöxtur og viðgangur fiskanna mikilvægasti mælikvarðinn, ekki væri ráðlegt að friða fisk, sem yxi illa og hefði það skítt.

Hann þakkaði fyrir, sagði þetta áhugavert, en - hann gerði ekki neitt. Ekki var ég eða aðrir gagnrýnendur kallaðir á fund til þess að kynna okkar líffræðilegu sjónarmið, sem byggjast á tilraunum og viðurkenndum vistfræðilögmálum, en ekki á formúlum reiknistokkamannanna, sem eru búnir að prófa sínar kenningar í aldarþriðjung, án árangurs, og vilja nú halda því áfram. Á umræddri ráðstefnu kynnti Skúli stefnu sína:

"Svo virðist sem mikilvægi nýtingarstefnu til lengri tíma sé óumdeilt, en það verður að vanda þá vinnu og viðhafa samráðsstjórnun",sagði Skúli í gær."Sátt verður að ríkja um slíka stefnu með sameiginlega ábyrgð þjóðarinnar á auðlindinni í huga. Vísindamenn, stjórnvöld og fulltrúar hagsmunaaðila þurfa á öllum stigum að koma að ákvörðun nýtingarstefnu.

"Við leggjum mikla áherslu á að þessi vinna leiði til betri skilnings og þekkingar á nýtingarstefnu sjávarauðlindarinnar. Við höfum umboð til að koma með tillögur um hvernig á að standa að þessum málum til lengri tíma litið og teljum afar áríðandi að móta nýtingarstefnu fyrir ýsu, ufsa og fleiri tegundir hið allra fyrsta", segir Skúli.

Aflaregla í sinni einföldustu mynd tengir saman mat á stofnstærð og leyfilegan heildarafla. Nú er leyfilegur þorskafli miðaður við 20% af stærð þorskstofnsins, þ.e. fjögurra ára fiskur og eldri, og helming af aflamarki síðasta fiskveiðiárs á undan til sveiflujöfnunar. Síðan er deilt í þá niðurstöðu með tveimur.

Skúli var spurður hvað hann vildi segja um kröfur um aukinn þorskkvóta: "Hvað varðar slíkar kröfur þá koma þær að hluta til fyrst fram vegna efnahagsástandsins. Mér finnst þær ekki sannfærandi því við megum ekki spilla auðlindum þjóðarinnar til að bjarga efnahagnum til skamms tíma. Ég tek hins vegar af heilum hug undir sjónarmið sjómanna og byggðanna og þekking og reynsla skipstjóra og sjómanna þarf að skila sér betur inn í umræðuna. Það er því ánægjulegt að fulltrúar sjómanna koma að starfi samráðsvettvangsins," sagði Skúli.

Skúli þessi er sem sagt þeirrar skoðunar að hægt sé að setja stýrið fast og sigla beint að markinu, án tillit til sjólags og skerja. Þessi skoðun er brot á allri náttúrufræði og misvirðing við þau vísindi. Algjör steypa, án nokkurra raka, étin upp eftir reiknimeisturum Hafró. -Krydduð með samráði við sjómenn, sem aldrei hefur verið, en þeir hins vegar sífellt sakaðir um ofveiði og rányrkju.

Menn sem eru meðvirkir reiknistefnu Hafró eru svikarar og hafa það á samviskunni að hafa vannýtt fiskstofna á röngum forsendum, komið landsbyggðinni í eyði og gert eignir íbúanna verðlausar. Slæmt er að ekki skuli vera til neinn dómstóll, sem krefur þessa menn um rök og reynslu fyrir stefnu sinni. Reynandi er þó að leita til Líffræðifélagsins og spyrja að því hvort það félag leggi faglega blessun sína yfir gerðir þessara manna.

Að mínu mati eru þessir reiknimeistarar loddarar, líkt og vefararnir í "Nýju fötum keisarans".

Vonir þessara manna um stækkun stofnsins eru falsvonir. Mér segir svo hugur um að þorskurinn sé að fara í niðursveiflu, ég hef sagt þetta áður því margt bendir til þess. - Bíðum og sjáum.

Loðnuspáin mín reyndist þá rétt..

Ég skrifaði smá pistil um loðnu fyrir nokkru og sagði m.a: 

"Í ár mældist hins vegar talsverð loðna og veiðiheimild kom því snemma en allt of lítið og skipin "tímdu ekki að veiða". Ekki er ólíklegt að loðnumökkur gjósi hér upp innan skamms, meira en undanfarin ár. En þá er allt orðið of seint. Ekki verður Hafró tekin í gegn frekar en áður, en það er í lagi að gera bræðslukallana að sökudólgum."

Nú erum við að missa milljarðana út um gluggann vegna aulagangs. Kvótinn að verða búinn en svartur sjór af loðnu! 

Góð loðnuveiði út af Garðskaga

Ekki Hafró í þetta skipti

Þetta er ekki í fyrsta sinn sem loðnubrestur yrði af manna völdum. Undanfarin ár hefur Hafró ekki getað "mælt" neina loðnu og því gefið út litlar veiðiheimildir og allt of seint. En það bregst ekki, alltaf gýs hún upp suð- austan við landið á sínum venjulega tíma, þó ekkert hafi fundist áður. Vegna þessa seinagangs hefur skammturinn ekki náðst undanfarin ár. 

Í ár mældist hins vegar talsverð loðna og veiðiheimild kom því snemma en allt of lítið og skipin "tímdu ekki að veiða". Ekki er ólíklegt að loðnumökkur gjósi hér upp innan skamms, meira en undanfarin ár. En þá er allt orðið of seint. Ekki verður Hafró tekin í gegn frekar en áður, en það er í lagi að gera bræðslukallana að sökudólgum.    

SA: Loðnubrestur af mannavöldum yfirvofandi

Stríðið um fiskimiðin, harka færist í leikinn

Fólkið í landinu vill fá rétt til að veiða fisk en sægreifarnir berjast nú eins og ljón til að halda sínu og koma þannig í veg fyrir að sjávarþorpin geti rétt úr kútnum. Enginn vafi er á að aukning fiskveiða er bjargráð Íslending til að vinna sig út úr kreppunni. En þá verða allir að fá að vera með. Ofveiðistjórn Hafró, þessi sífellda hræðsla við að verið sé að veiða síðasta fiskinn veldur því að haftakerfi, kvótakerfið helst við lýði. Samdráttur og skortstaða eru reyndar forsenda þess að halda uppi háu leiguverði á kvóta, veðsetningu og öllu því drullumalli.
Hvernig væri að gefa veiðarnar frjálsar í dagakerfi eins og gert er í Færeyjum? Allir mættu róa ákveðinn dagafjölda, sægreifarnir líka, landa öllu sem á dekk kæmi og ekkert afla hámark væri í neinni tegund. Hvað myndu greifarnir segja þá þegar þeir ættu að fara að lifa af fiskveiðum í samkeppni við aðra og geta ekki veðsett?
Í allri þeirri umræðu sem átt hefur sér stað kemst enginn upp úr fari Kvótakerfisins. Enginn ræðir um aðrar leiðir. Þó talið sé að sóknin sé of mikil. þá skal stjórna aflanum. Því ekki að stjórna sókninni? Stutt svar við því er að þá myndi apparatið hrynja. Rannsóknamafían, eftirlitsbatteríið og sægreifarnir.

Stöð 2 gerði kvikmynd um fiskveiðistjórnarkerfið í Færeyjum árið 2007. Þar kemur fram mjög sterk gagnrýni á aflamarkskerfi en þau hafi í sér innbyggðan hvata til brottkasts. Jafnframt er rætt um líffræðileg mistök í fiskveiðstjórn á Íslandi, en ráðgjöf Hafró er byggð á vafasömum reiknilíkönum og virðist sem ekki sé tekið neitt tillit til vistfræðilegra þátta. Þannig neita þeir að taka tillit til vaxtar og fæðuframboðs, og geta alls ekki kyngt þeirri staðreynd að eina leiðin til að auka fæðuframboð, sem örvar vöxt og framleiðslu er að veiða meira.

Ég heyri sífellt frá hinum ýmsu aðilum að allt sé hrunið í Færeyjum, þ.e. fiskurinn. Síðast hafði ég spurnir af því að nefndarmaður í endurskoðunarnefnd Jóns Bjarnasonar á aflareglunni hefði haldið þessu fram. Annað hvort eru menn svona illa að sér eða þeir hafa trúað áróðrinum frá hagsmunaðilum kvótakerfisins, sem afskrifa öll önnur kerfi til stjórnunar fiskveiða. 
Þorskur hefur verið í lægð í nokkur ár en er nú á uppleið. Myndin hér sýnir rallvísitölur ú rallinu haustið 2010. Skv. því er þorskurinn á uppleið. En gefum færeysku rannsóknastofnuninni orðið, á færeysku að sjálfssögðu:

"Fyri tosk hevur lítið verið at fingið síðani 2003, og serliga árini 2006-2008 var lítið at fáa. Men í fjør bragdaði aftur, og úrslitið í ár var uppaftur betri. Hetta stuðlar upp undir framskrivingar, gjørdar í apríl-mai í ár, ið vístu, at toskastovnurin er í góðum vøkstri vegna betri fiskavøkstur og tilgongd (nýliðun); sera lítið varð tó fingið av 0- og 1-ára gomlum toski. 
Úrslitini fyri hýsu hava verið støðugt minkandi síðani 2002, og úrslitið í fjør var tað minsta síðani 1991. Tað kvinkaðist nakað uppeftir í ár, men er enn á sera lítlum støði. Men eisini her eru batar at hóma, tí fiskavøksturin er batnaður, og tilgongdin, ið hevur verið sera lítil seinastu árini, tykist nú at vera betri aftur; serliga 2009-árgangurin tykist góður. Men lítið var av 2010 árganginum".

Við þetta má bæta að mikið berst nú á land af smáfiski í Færeyjum. Einn daginn í síðustu viku voru 134 tonn af fiski á gólfinu í fiskimarkaðnum í Tóftum, þar af voru um 60 tonn af stærðum 4 og 5, sem flokka má sem undirmálsfisk. Raddir eru farnar að heyrast um að loka þurfi svæðum á grunnslóðinni vegna smáfiskagengdar. Menn ætla seint að læra. - Það verður að veiða þennan fisk til að reyna að seinka hungursneyðinni.

 
Meira um fiskveiðar við Færeyjar á Færeyjasíðunni, sem er á heimasíðu minni, Fiskikassanum.

Geyma'nn aðeins lengur - og fara svo að veiða!

Þetta segir Jóhann forstjóri Hafró. Þetta hefur verið reynt áður en þegar átti að fara að veiða gripu menn stundum í tómt. Þorskurinn allt í einu farinn. Þá er farið að afsaka sig, tala um ofmat, vanmat eða hvað þetta allt heitir.
Gamalt máltæki segir: "Betri er einn fugl í hendi en tveir í skógi". Þarna er verið að vísa til þess að "grípa beri gæsina þegar hún gefst". Reynsla mannsins í gegn um aldirnar er sú að ekki sé alveg víst að veiðistofninn verði eins á morgun og hann er í dag. Þess vegna beri að nýta hann strax.
Dýrastofnar, fiskstofnar þar með, eru háðir fæðu. Þegar nóg er að éta fjölga þeir sér uns fæðan setur stofnstækkun takmörk. Þá minnkar stofninn sjálfkrafa vegna fæðuskorts, fiskar drepast úr hor eða þeir stærri éta þá minni til að bjarga sér. Þorskstofninn hér hefur verið í 8-11 ára sveiflu.
En Hafró vill ekki auka veiðar núna, segjast vilja bíða frekari staðfestingar á stækkun stofnsins þar til eftir vorrallið í mars 2011.

                                         Hlutfall fæðu (% þyngd) í maga hjá stórum þorski:

Þetta minnir óþægilega á ástandið um síðustu aldamót þegar Hafró barði sér á brjóst og sagði að árangur friðunar væri að koma í ljós, rétt eins og þeir gera nú. Svo fór allt til fjandans og nær milljón tonn hurfu úr stærðfræðibókhaldinu svo aflinn var skorinn um 60 þús tonn á tveimur árum. Þá var tekið viðtal við þá Jóhann og Kristján Ragnarsson, það má finna á www.youtube.com/fiskimyndir og heitir "Brostnar vonir -frá 2001". Þar er einnig viðtal við sjálfan mig sem heitir "Framvinduspá JonKr frá 2001".
Hugsanlega lendum við í því sama að ári, stofninn aftur niður og renturnar tapaðar. Ýmis teikn eru á lofti um þetta þó ekki væri nema að það er að koma tími á niðursveiflu. Hlutfallslega veiðist nú meira af stórum þorski í haustrallinu en áður. Hann hefur minnstu magafyllingu (fæðu) frá upphafi. Hann er svangur og gæti farið að snúa sér að eigin afkvæmum í meira mæli. Þá er hægur vöxtur hjá stórri ýsu, nokkuð sem bendir til fæðuskorts hjá botndýraætum. Ungfiskur á nú í hættu að enda sem fóður. Hvað segja menn þá?

 

 

Hér er mynd frá aldamótum þegar menn höfðu miklar væntingar um betri tíð og blóm í haga. - En það fór á annan veg.  

Árás ESB á breska fiskiðnaðinn

Ég er í góðu sambandi við skoskra sjómenn og sjómannasamtök. Þeir eru miður sín vegna félaga sinna sem hafa gagnrýnt okkur og Færeyinga vegna makrílveiðanna. Þeir segja að þetta sé hagsmunaklíka hinna ríku uppsjávarveiðimanna sem láti svona, en almennt styðji skoskir sjómenn íslendinga.

Hingað hafa komið fulltrúar sjómanna í Skotlandi og N-Írlandi til að vara okkur við að ganga í ESB: Við megum ekki trúa liprum tungum þeirra um sérréttindi handa okkur og hóli þeirra um góða stjórn fiskveiða við Ísland. Þessar lygar eru þeirra aðferð til að komast í okkar fiskimið.

Ég kom fyrst til Skotlands 2003 og hef síðan haft við þá mikil og góð samskipti. Þar kynntist ég miklum heiðursmanni Tom Hay, sem var formaður sjómannasamtakanna FAL. Hann er ný hættur sem formaður vegna aldurs en var skipaður heiðursformaður til lífstíðar. Um daginn minnti hann mig á viðtal sem við Magnús Þór Hafsteinsson tókum við hann í febrúar 2003. Þetta viðtal var aldrei birt opinberlega. 

Ég gróf upp viðtalið og setti það á netið. Hann gefur okkur mjög sterkar viðvaranir við ESB og það er athyglisvert að þó liðin séu 7 ár, þá hvert orð hans Tom erindi til okkar í dag. Geta má þess að frá árinu 2000 hefur breski flotinn minnkað um 80-90%. Og enn er ofveiði í Norðursjó. Þetta, flotaminnkun vegna meintrar ofveiði, var aðferð ESB til að komast yfir bresku fiskimiðin. Viðtalið er hér.

Fleiri kvikmyndir, m.a. veiðitúrum í Norðursjó, Írlandshaf og Elliðavatn, má finna á minni videoslóð: http://www.youtube.com/fiskimyndir