Friðun kórallasvæða - tískubóla græningja

Norskur línubátur var færður til hafnar, grunaður um ólöglegar línuveiðar á vernduðu kórallasvæði. Þessi friðun hefur stoð í reglugerð frá í desember sl. Þar eru nokkur svæði friðuð fyrir öllum veiðum, undanskildar eru veiðar í flottroll og hringnót, veiðarfæri sem ekki snerta botninn og meiða því ekki kóralla. En gleymdist ekki að undanskilja línu- og færaveiðar? Ekki skemma þær botninn eða hvað?

Ég tel að þessi lokun hafi farið fram hjá Norsaranum, hann hafi ekki séð þessa 4 mánaða gömlu reglugerð. Það vekur upp spurningu um hvernig svona sé kynnt. Er reglugerðin þýdd á erlend tungumál og send til útlanda? Línubáturinn var færður til hafnar, en einhvern tíma hefði verið látið nægja að "stugga við honum". Augljóst hefði átt að vera að skipstjórinn var ekki að brjóta viljandi af sér, hann veit að hann sést á tölvuskjá gæslunnar í landi og reyndar hvaða tölvu sem er, en hér má skoða staðsetningu, hraða og stefnu allra skipa. Eru þessi hörðu viðbrögð hefnd vegna makríldeilunnar?

Kórallasvæði hvað?

Ekki er langt síðan það komst í tísku að friða "viðkvæm" kórallasvæði. Ekki éta fiskar kóralla enda eru þeirr gerðir úr steini og aðeins eru lifandi dýr í efsta laginu. Fiskar geta ekki étið þau því þau hafa skel sér til varnar. 

En hvernig stendur á því að enn eru til ósnert kóralsvæði við Ísland, sem þarf að friða? Það er búið að draga troll á Íslandsmiðum í 100 ár, á öllum þeim stöðum þar sem unnt er að koma við trolli. Þau skyldu þó ekki vera óskemmd vegna þess að ekki er hægt að draga troll á þeim karga sem kóralrifin eru. Þau eru því sjálf friðuð.

Fyrir nokkru voru nokkur kórallasvæði í Eystrasalti, við strendur Danmerkur, friðuð fyrir togveiðum. Eftir að búið var að gefa út kort af hinum friðuðu svæðum var farið að athuga hvar dönsku skipin höfðu verið að veiða undanfarin ár, með því að skoða plott af togslóðum þeirra. Þá kom í ljós að engar veiðar höfðu verið stundaðar á hinum ný- friðuðu svæðum. Jú botninn þar var svo slæmur að skipstjórar forðust þessi svæði. Sjálf friðað.
Segi menn svo að Græningarnir séu ekki snillingar. Jón Bjarnason var svo mikill Græningi að hann gleymdi að undanskilja krókaveiðar á kórallaslóðinni. Einum of grænn.

Vissu ekki að veiðarnar væru ólöglegar

"Hrygna einu sinni og deyja svo" - eins og laxinn

Nú er vertíðarþorskurinn að hrygna með allri Suður- og Vesturströndinni. Sjómenn segast ekki muna aðra eins þorskgegnd og eru hættir að leggja netin yfir nótt því afli verður þá allt of mikill. Farið er út að morgni, netin lögð, menn fá sér smá kaffi og draga svo frá hinum endanum og koma með aflann að landi síðdegis. Fáir eru á sjó því kvótinn er svo naumt skammtaður og þorskurinn fær að vera í friði í stað þess að skapa vinnu og gjaldeyri. Eingis tvær trillur gera út frá Reykjavík og eru að veiða rétt NA- úr Viðey og koma heim með skammtinn sinn eftir 4 tíma róður. 

Með því að veiða svona lítið af þessum fiski erum við að kasta frá okkur gífurlegum verðmætum, um 100-200 þús. tonn af fiski, sem vertíðir voru að skila hér áður þegar mátti veiða. Sárgrætilegast er að mest af þessum þorski drepst eftir hrygningu og gefur því ekki annað færi á sér aftur. Mest af þessum risaþorski er að ganga til hrygningar í fyrsta sinn og hrygningarafföllin eru um 80%. Það er því ekki verið að spara neitt með því að veiða svona lítið. Það sem ekki er veitt, tapast. Almennt vita menn þetta ekki og því er lítið haldið af lofti af fræðingunum á Skúlagötunni, það passar ekki við geymslukenninguna eða þeir vita það ekki.

En í eina tíð vissu menn þetta og notuðu það sem röksemd um að veiðarnar væru að ganga frá stofninum, fiskurinn hryngdi svo sjaldan vegna þess að hann væri hreinlega veiddur upp. En það virtist ekki raunin ef marka má endurheimtur af merktum hrygningarfiski meðan slík vísindi voru stunduð. Endurheimtur merkja voru litlar og féllu mjög hratt með tíma.

Þannig voru merktir 7772 þorskar á árunum 1948-69 en aðeins 1126 (15%) merkjum var skilað, þar af 952 fyrsta árið, 129 annað árið og 32 það þriðja. Útreikningar gefa 75-80% afföll á ári en aðeins lítill hluti er vegna veiða því heildarendurheimtur eru ekki nema 15%. Áhugasamir geta fundið grein um þetta hér.

Hvernig þessi miklu afföll voru notuð sem röksemd til að draga úr veiðum má sjá í eftirfarandi klausu, sem er tekin úr bók Jóns Jónssonar, "Hafrannsóknir við Ísland", II bd:

Áhrif veiðanna á þorskstofninn koma einnig vel fram á mynd 70, sem sýnir hrygningartíðni þorsks við Ísland 1930-1974. Byggt á meðalfjölda fiska í hverjum gotflokki var reiknað hve oft hver einstaklingur hefði hrygnt að jafnaði, og má segja að þetta sé einskonar mat á afkastagetu stofnsins, mið-að við sama fjölda fiska. Árin 1946-1949, þegar stofninn hafði notið minni sóknar stríðsáranna, hrygndi hver fiskur að meðaltali 2.5 sinnum á ævinni, en með vaxandi sókn fór þessi tala sílækkandi og var komin niður í 1.2 á tímabilinu 1965-1969. Varðandi umræður um ástand þorskstofnsins við Ísland, sagði bókarhöfundur stundum við Breta og aðra, að þorskstofninn nálgaðist óðum laxinn: hrygna einu sinni og deyja svo.

Hver einstaklingur lét þannig æ minna af mörkum til viðhalds stofninum, og afkastageta hrygningarstofnsins var því stórlega skert. Þetta hafði í för með sér, að veiðin byggðist á æ yngri fiski, og af þeim sökum var hætt við að sveiflur þær í stærð stofnsins, sem missterkir árgangar valda, yrðu tilfinnanlegri en áður. Þegar hver einstaklingur hefur einungis færi á að auka kyn sitt einu sinn á ævinni, má lítið út af bera, svo að framlag hans til viðhalds stofninum bregðist ekki.

I greinargerð sinni 1966 sem áður er getið segir höfundur (bls. 60-61): Við okkur blasir því sú kalda staðreynd, að meira er tekið úr þorskstofninum en hann virðist þola. Við getum því ekki gert ráð fyrir að auka heildarþorsk-veiðina frá því sem nú er; það geta þó komið nýir og sterkir árgangar eða sterkar göngur frá Grænlandi, sem geta aukið veiðina eitthvað í bili, en sé litið á þetta til langs tíma, virðist útilokað, að stofninn geti skilað af sér meira aflamagni, og verði sóknin enn aukin, má búast við minnkandi afla á bát og síðan minnkandi heildarafla."

Það var nú deginum ljósara að frekari aðgerða var þörf til verndunar þorskstofninum og þá sérstaklega ungfisksins er óx upp í kalda sjónum. A fundi Norðaustur-Atlantshafsnefndarinnar 1967 lagði því íslenska sendinefndin fram tillögu um lokun ákveðins svæðis út af Norður- og Austur-landi. Má segja að hér hafi að nokkru leyti verið um að ræða framhald af hugmyndinni um lokun Faxaflóa.

Ályktunin sem er dregin í þessu síðustu setningum eru vægast sagt einkennileg: Stóri fiskurinn var að koma til hrygningar aðallega í fyrsta sinn. Jón Jónsson mældi dánartöluna í þeim fiski mjög háa, "hrygna einu sinni og deyja svo", eins og hann sagði. Svo leggur hann til að friða ungfisk fyrir Norðurlandi! - Það hefur engin áhrif á afföll í hrygningarfiski.

En hvernig skyldu málin standa nú eftir að hefðbundn vertíð hefur nær lagst niður og sókn í hrygningarfisk ekki svipur hjá sjón frá því sem þáður var?

Kristinn Pétursson á Bakkafirði reyndi í 4 ár að fá Hafró til að endurtaka þessar mælingar en hafði ekki árangur sem erfiði, fyrr en hann atti Árna Matt sjávarútvegsráðherra á stofnunina. Þeir gerðu þetta með hangandi hendi og fundu að hrygningartíðnin væri 1,5, en sýnin hefðu verið fá og niðurstaðan því óviss.

Auðvitað, þetta má ekki fréttast. Fyrr skal þorskinum "hent" en að Hafró gefi sig.

Ég fór í róður um daginn og fékk í soðið nokkur eyruggabein, en 1-2 klumbur af svo stórum þorski er heil dásamleg máltíð fyrir einn mann. Mjög auðvelt er að sjá árhringi og gotbauga í beininu með því að bera það upp að ljósinu, en ekki er hægt að lesa aldurinn því miðjan er ógagnsæ. Á myndinni, sem hér fylgir má sjá einn gotbaug, þessi meters langi fiskur var að koma í fyrsta sinn til hrygningar. Skoðun á fleiri beinum sýndi svipað, 1-2, mest 3 gotbauga. 

Þetta er svona alþýðurannsókn, sem auðvelt er að framkvæma - þó Hafró nenni því ekki.

Fiskveiðistjórn - vöxtur sjávarfiska er háður þéttleika

Vöxtur fiska ræðst ekki einungis af þeirri fæðu sem er fyrir hendi hverju sinni, það skiptir máli hve margir þurfa að deila henni á milli sín. Flest silungsvötn eru það sem kallað er ofsetin, fiskur þrífst ekki sem skyldi vegna þess hve margir þeir eru. Þetta má laga með grisjun, veiða mikið og ef vatnið er ekki of stórt kemur árangurinn fljótt í ljós. Fiskurinn stækkar og fitnar.

Til þess að viðhalda ástandinu verður að halda áfram að veiða mikið, sérstaklega af smáfiski. Reynslan hefur sýnt að þegar farið er að grisja vötn eykst nýliðun verulega. Þetta má skýra með því að þegar einstaklingarnir fá meiri fæðu fer hún ekki eingöngu í vöxt heldur einnig í aukna framleiðslu á ungviði. Smáfiskarnir, sílin, fá nú meira af mat og komast betur áfram í lífinu.

Því hefur löngum verið haldið fram af þeim, sem stjórna hér nýtingu, sjávarfiska að þessi lögmál gildi ekki í sjó. Stefnan hefur verið að draga úr veiðum á flestum tegundum til þess að geta veitt meira seinna, menn hafa talið að vandamál fiskveiðanna væri ofveiði. Árangurinn hefur látið á sér standa, þoirskafli hefur minnkað verulega, þyngd þorsks eftir aldri hefur verið í lágmarki lengi og beðið hefur verið eftir góðri nýliðun í tæp 30 ár. Þetta er í fullkomnu samræmi við reynsluna úr vötnunum, en einhvern veginn vilja þeir sem ráða ferðinni ekki horfast í augu við það. En víst er að nýliðun eykst ekki þótt reynt sé að auka hrygningu með friðun hrygningarfiska á vertíðinni. Það er rökrétt því reynslan sýnir að það er ekki pláss fyrir ungviði í fiskstofni, sem býr við fæðuskort.

En vísindamenn vissu betur hér áður fyrr. Í "Fiskunum" , sem komu út 1926 segir Bjarni Sæmundsson frá því að kolinn vaxi ekki sé stofninn of þéttur. Gefum Bjarna orðið:

Aldur skarkolans og annara fiska af flyðrurættinni, má best sjá á kvörnunum. Vöxtur hans og þroski er, eins og margra annara fiska, æði ólíkur, eftir því hvar er, og hefir hitinn þar mikil áhrif : hann er seinn i köldum sjó, en örvast með hitanum. Skarkolar úr Barentshafi hafa t. d. verið fluttir suður í Norðursjó, mældir og merktir og slept þar og sýnt miklu örari vöxt, endurveiddir. Eins hefir verið sýnt hér við land, með merkingu, að hann vex tvöfalt hraðara i hlýja, en í kalda sjónum, Einnig hefir fæðan mikið að segja.

Það getur stundum farið svo, að meira safnist saman af ungviði á einhverju svæði, en það, að fæða verði nægileg; kemur þá kyrkingur i stóðið, svo að það vex mjög seint og þrifst illa; en fiskurinn er mjög staðbundinn á þessu reki og leitar lítið burtu, i betra "haglendi". En ef menn veiða hann og flytja þangað, sem betra er, braggast hann fljótt og stækkar.

Þetta hafa Danir fært sér í nyt síðan um síðustu aldamót; þeir hafa tekið skarkolaseiði í stórhópum af óhentugum svæðum í Limafirði, og flutt þau á betri svæði i firðinum og fengið ómakið margborgað, eins og áður er sagt frá.

Þannig var það.....

Fær skynsemin að taka völdin af græðginni?

Virkjað var í Elliðaám og Sogi til þess að lýsa Íslendingum út úr myrkrinu. Þessar virkjanir hafa allar mikil neikvæð áhrif á laxastofna og urriðastofninn í Þingvallavatni. Virkjanahugmyndir í dag ganga hins vegar út á að selja útlendingum rafmagn og fá smá vinnu meðan verið er að reisa orkuverin. Við erum ekki að virkja fyrir okkur sjálfa, ó nei.

Það er ekki aðeins að laxastofnum verði ógnað, verði virkjanir í Þjórsá að veruleika, heldur munu laxveiðar leggjast af. Heimamenn hafa stundað netaveiði í Þjórsá í meira en 100 ár og laxinn verið gott búsílag. Engar stangveiðar hafa verið stundaðar enda áin einn drullugormur og óveiðanleg með stöng.

Áhrifin á laxastofninn eru að virkjanir hindra og tefja göngu hans upp fyrir virkjanir og seiðin drepist í vélunum á leið sinni til sjávar. Laxastigar myndu virka mjög illa vegna þess að skyggnið er það lítið, örfáir sentimetrar, að vafasamt er að laxinn finni stigann. Við það bætist að vatnsmagn í stiganum yrði sennilega ekki nema þúsundasti partur af heildarrennslinu. Þar sem fyrirhugaðar virkjanir eru þrjár, eru hverfandi líkur á að hann komist alla leið.

Áætlað er að gera "seiðaveitur", sem beini seiðunum fram hjá inntaki í vélarnar. Þetta lítur vel út á pappír en hefur alls staðar reynst erfitt og virkað illa, en nú er haldið fram að aðferðirnar hafi batnað. Má vera, en þær eru sennilega ónothæfar í jökulgormi Þjórsár. Skyggni er ekkert svo varla er hægt að nota sjónrænar stýringar. Oftast gefast menn upp á svona tilraunum, þær virka ekki, en þá er það orðið of seint: Það er búið að virkja.

Ein mótvægisaðgerð, sem stungið hefur verið upp á er að hætta netaveiðinni, taka hlunnindin af jörðunum, svo fleiri laxar komist fram hjá virkjununum í þeirri von að seiðabúskapurinn aukist, til mótvægis við þau sem drepast í vélunum. Engin líkindi eru á að aukinn hrygningarstofn myndi auka seiðaframleiðslu, fremur hið gagnstæða. Það hefur berlega komið í ljós í veiða-sleppa fiflaganginum.

Sú aðgerð, að hætta netaveiðum, myndi þýða að laxveiðar legðust af og til hvers þá allt þetta brölt? Ekki verður þarna stangveiði, hugmyndir Orra Vigfússonar um að hreinsa Þjórsá af leirnum eru hrein fásinna og stangveiðimenn hafa nóg af sprænum að leika sér í. 

Vonandi fær skynsemin að ráða því að Þjórsá verði látin í friði.

Engar virkjanir í neðri Þjórsá

Viðurkenning erlendis frá: Settur á topp 100 lista í sjávarútvegsmálum

Blaðamenn fréttaveitunnar IntraFish Media, sem gefur út fjölmörg blöð og tímarit á sjávarútvegssviði, völdu nýlega 100 áhrifamestu einstaklinga heimsins í sjávarútvegi. - Ég verð að játa að ég hrökk aðeins við þegar ég sá að ég var á listanum, í sæti nr. 98. 

Skýringin var: Einn af mjög fáum vísindamönnum sem gagnrýnt hefur ríkjandi stefnu Íslendinga við stjórn fiskveiða og hefur skoðanir, sem hafa kveikt mikla umræðu.

Greinilegt er að erlendir blaðamenn fylgjast betur með gagnrýnni umræðu í fiskifræði en kollegar þeirra hér heima. Ég hef oft verið í viðtölum í þeirra pressu frá árinu 2003, skrifað greinar og flutt fyrirlestra í mörgum löndum um meinbugi á ríkjandi skoðunum í fiskifræði og reynsluna af kvótakerfi Íslendinga s.l. 27 ár.

Hér á landi ríkir algjör þöggun málefnalegalegrar gagnrýni um stjórn fiskveiða, bæði hinn fræðilega grundvöll, hvort yfirleitt sé unnt að byggja upp fiskstofna með því að draga úr veiðum, og hvort stjórnun á afla einstakra tegunda sé haghvæm, þar sem fiskurinn virðist ekki vita hvort viðkomandi veiðarfæri megi veiða hann. Lendi hann í veiðarfæri þeirra sem ekki hafi kvóta, er honum hent aftur í sjóinn þar sem aðrir sjávarbúar éta hræið.

Fjölmiðlar hér tala aldrei orðið við gagnrýnendur, en Hafró og valdhafarnir fá að skrúfa frá sínum krönum án nokkurra gagnrýninna spurninga.

 

 

 

 

Steingrímur telur makrílinn ofveiddan. - Gott nesti í samningaviðræður?

Í bréfi til Intrafish, sem birtist í Fishing News nýlega, segir Steingrímur að "strandríkin beri sameiginlega ábyrgð á að koma í veg fyrir áframhaldandi ofveiði á makríl og að sjá til þess að veiðarnar verði sjálfbærar".

Svona yfirlýsing er hreinn afleikur í samningaviðræðum. Hvaðan fékk Steingrímur þessar upplýsingar? Frá Hafró?

 

Það er áhyggjuefni að í samninganefndinni er Jóhann Hafróforstjóri, sem er með langvarandi ofveiði á heilanum en líta má hann sem fulltrúa ICES, sem vill skammta allar veiðar við nögl.

 
Ég hef áður bent á að stofnmæling á makríl sé hrein vitleysa og matið á stofninum eftir því. Þess vegna er ekki nokkur leið að ákveða kvóta á makríl en sú leið er alltaf valin að veiða minna en meira því náttúran (vanþekkingin ) verður að fá að njóta vafans.

Reynt að leysa makríldeiluna

Ný þekking á atferli fiska; - Södd sandsíli synda lengur

 

Södd sandsíli synda lengur

Danskar rannsóknir á atferli sandsíla sýna að sandsílum með fullan í maga er hættara við að lenda í trolli vegna þess að þegar þau eru södd synda þau meira upp í sjó og eru þar óvarin fyrir trollveiðum.

Þegar sandsílin eru búin að éta svifkrabba leysast torfurnar upp og leita til botns þar sem þau grafa sig niður og bíða þar til næsta dags. Í sandinum eru þau óhult fyrir óvinum. Í köldustu mánuðum ársins eru flest sandsíli niðurgrafin í sandinn allan sólarhringinn.

Að sílin skuli grafa sig niður gerir allar stofnmælingar erfiðar en Danir veiða mikið af sandsíli til bræðslu, nokkur hundruð þúsund tonn á ári, og þá tilheyrir víst að mæla þurfi stofninn svo unnt sé að gefa út kvóta.

Stofnmælingar vafasamar

Stofnmælingar, sem Danska Hafró framkvæmir, byggjast á því hve mikið flotinn veiðir á degi hverjum, auk eigin rallveiða þar sem togað er með sandsílatrolli.
Vandinn er að veiðin er mjög breytileg vegna þess að einungis er unnt að veiða þau síli sem ekki eru niðurgrafin í sandinn. En ekki er vitað hve mikill hluti þeirra er uppi í sjó og veiðanleg.
Það er Mikael van Deurs frá DTU Aqua í Danmörku, sem ásamt sínum samstarfsmönnum hefur verið að rannsaka hvaða þættir ráða því hve langan tíma sílin eru uppi í sjó og þar með veiðanleg.

Rannsóknirnar sýna að því meira sem sílin hafa að éta, þeim mun lengri tími líður þar til þau grafa sig aftur niður í sandinn í skjól fyrir veiðum og óvinum. Tíminn, sem þau eyða uppi í sjó ákvarðast einnig af því hversu mikinn mat þau hafa fengið síðustu daga. Hafi verið lítið hefur um mat eru sílin í sandinum allan daginn.

Fela sig fyrir óvinum, fugli og fiski

Talið er að þetta sé aðlögun til að koma í veg fyrir að verða étin meðan þau bíða betri tíma. Tilraunir í rannsóknakerjum sýna að eftir að hafa legið hreyfingarlaus niðri í sandinum í lengri tíma fóru litlar sílistorfur að koma upp úr sandinum. Þau voru gá að því hvort meiri matur hefði borist inn á svæðið.

Sandsílin virðast ekki taka mið af hitabreytingum eða hversu mikið af mat sé til staðar. Atferli þeirra virðast ákvarðast af því hve mikið þau hafa étið sama dag, hversu södd þau eru. Því saddari sem þau eru þeim mun meira eru þau á ferðinni, og er því mun hættara að lenda í kjafti óvina.

Hver er staða rannsókna hér heima? 

Þessar dönsku rannsóknir vekja upp þá spurningu hvort rannsóknarmenn hér heima, sem eru að athuga "hvað hafi komið fyrir sandsílið", hafi gert sér grein fyrir því hve mikil áhrif fæðan hefur á atferli þeirra.

Hefur vöxtur sandsíla verið rannsakaður, eða fæðuframboð þeirra? Hefur beitarálag á fæðu sandsíla, dýrasvif og fleiri uppsjávar lífverur, verið rannsakað? Ekki er mér kunnugt um það, einu upplýsingar sem berast eru úr sérstöku sandsílaralli Hafró þar sem reynt er að meta fjölda sandsíla.

Í ljósi dönsku rannsóknanna, er þá ekki þörf að gera betur?

Friðun á sveltandi stofnum gengur í berhögg við vistfræðiþekkingu og reynslu

Nokkuð hefur verið fjallað um svartfugl að undanförnu vegna tillagna starfshóps umhverfisráðherra, sem lagði til að fimm tegundir svartfugla skyldu alfriðaðar í 5 ár til þess að byggja upp stofninn. Þessir stofnar eru sagður á undanhaldi vegna fæðuskorts.

Bændablaðið, 1. tbl. 19. janúar, gerði málinu góð skil og hafði m.a. viðtal við bloggskrifara. Fleiri greinar eru um þessar friðunaráætlanir en blaðið er að finna hér. (Sjá leiðara bls. 6, viðtöl og greinar bls.18 og 19, lesendabréf bls. 32 og 33). 

 Viðtalið:

Jón Kristjánsson fiskifræðingur er síður en svo sammála þeim friðunaráformum á fimm tegundum sjófugla af svartfuglaætt sem Svandís Svavarsdóttir umhverfisráðherra hefur boðað í samræmi við niðurstöður starfshóps sem hún skipaði í september. Telur hann það andstætt öllum lögmálum náttúrunnar að ætla sér að byggja upp sveltandi stofn með friðun.

Barnalegar ályktanir
Gagnrýnir Jón ýmislegt í skýrslu starfshóps umhverfisráðherra um verndun og endurreisn svartfuglastofna. Þar spyr hann m.a. um áreiðanleika fuglatalninga í björgum og órökstuddar fullyrðingar um stofnana. Þá komi ýmislegt fram í skýrslunni sem hreki fyrri fullyrðingar og hljóti að varpa efasemdum um þann grunn sem byggt er á. Meirihluti starfshópsins dregur í efa að stofnarnir séu sjálfbærir án þess að rökstyðja það frekar. Bendir Jón á að í sömu skýrslu komi fram að veiðarnar nemi aðeins um 1,7% af stofnunum. Barnaskapur sé að halda að stöðvun svo lítilla veiða hafi nokkur áhrif á stofnbreytingu sem að auki eru raktar til of lítils fæðuframboðs. 
Jón gagnrýndi einnig þessar friðunaráætlanir á bloggsíðu sinni og sagði þar m.a:
„Það á ekki af okkur að ganga Íslendingum. Búið er að skammta þorskafla í tæp 30 ár til í von um það að stofninn stækki. Árangurinn er minni en enginn, minnkandi stofn og horaður fiskur. Nú á að beita sömu aðferð á sveltandi fugla.“

Í berhögg við vistfræðiþekkingu og reynslu
Starfshópurinn telur helstu orsakir hnignunar stofnanna vera fæðuskort en telur að tímabundið bann við veiðum og nýtingu muni flýta fyrir endurreisn þeirra.
„Þessar tillögur ganga í berhögg við alla núverandi þekkingu og reynslu í vistfræði og almennum búskap. Það er líffræðilega rangt að friða dýrastofn sem er í svelti. Það gerir illt verra. Ef búfénaður og önnur dýr svelta er einungis hægt að laga ástand þeirra á tvennan hátt. Annað hvort með því að auka fóðurgjöf eða fækka á fóðrum.
Vitlausasta sem hægt er að gera er að friða sveltandi dýrastofn, fugl eða fisk, í þeirri von að þeir braggist.“

Reynslan ólygnust
Í samtali við Bændablaðið bendir Jón á að í Drangey einni hafi menn á síðustu öld veitt um mjög langt árabil um 100 til 200 þúsund geldfugla á hverju vori. Þessu lýsir Björn heitinn í Bæ í Skagafirði ágætlega í grein sem hann ritaði í Morgunblaðið 7. apríl 1972 þar sem hann gagnrýnir bann við flekaveiðum á fugli við Drangey og Grímsey. Segir hann að ekki hafi séð högg á vatni þrátt fyrir þessa veiði. 
Jón segist hafa þekkt vel til Björns og þegar veiðin lagðist af í Drangey hafi fugli farið að fækka í eyjunni. Svipuðum reynslusögum hafa menn einnig lýst af nýtingu á fugli í björgum víðar á landinu.

Gengur ekki að friða sveltandi stofn
„Þarna er verið að tala um að friða sveltandi fugl þar sem veiðiálagið er ekki nema kannski um 1%. Bjargfuglar, álka, langvía og stuttnefja eru taldir vera tæpar 3 milljónir einstaklinga og lundinn um 5 milljónir til viðbótar. Það er því alls ekki verið að drepa síðasta lundann. Allstaðar þar sem hætt hefur verið að nytja varp, fuglabjörg, rjúpu eða annað, þá hefur framleiðslan dottið niður og fugli fækkað. Það gengur ekki að friða sveltandi dýrastofna.“

Kerfið reynir að viðhalda sjálfu sér
Segir Jón að sama eigi við um fiskstofnana og fuglastofna eins og reynslan hafi sannað um allan heim. Hann segir að það sé orðið vandamál í heiminum í dag að kenningar sérfræðinga hjá eftirlits- rannsókna- og stjórnvaldstofnunum gangi út á að fá styrki til að viðhalda sjálfum sér fremur en að leiða endilega sannleikann í ljós eða skila áþreifanlegum árangri.

Þorskurinn og ýsan aféta fuglinn
Segir hann að hnignun sandsílastofnsins megi rekja til vaxandi fæðuþarfar þorskfiska, en stefna stjórnvalda er að draga úr veiðum í því skyni „byggja upp“ stofnana. Þyngd þorska eftir aldri hefur verið lágmarki lengi sem sýnir að þeir svelta. 
Það gerðist í Barentshafi 1989-90 að 70% langvíustofnsins féll úr hungri.
Í dagblaðinu Bergens Tidende 6. janúar 1990 var haft eftir Odd Nakken, forstjóra norsku Hafró:

"Niðurstöður úr fjölstofna rannsóknum benda til þess að fæðuþörf hins mjög svo vaxandi þorskstofns hafi tvöfaldast frá 1984 til 1986. Þetta kom mest niður á loðnunni. Loðnuát þorsksins þrefaldaðist frá 1984 til 1985 með þeim afleiðingum að loðnustofninn nær kláraðist. Jafnframt át þorskurinn stöðugt meiri síld, smáþorsk og ýsu. Árið 1985 og 1986 át þorskurinn um 500 þúsund tonn af síld, og trúlega er þetta meginskýringin á því að þessir tveir síldarárgangar eru horfnir."
"Þrátt fyrir að þorskurinn æti upp loðnu og síld og seinna bæði ýsu og þorsk, fékk hann samt ekki nóg æti. Frá 1986 hefur þorskurinn vaxið miklu hægar en hann gerði áður. Meðalþyngd 5 ára þorska var 1.8 kg veturinn 1986 en meðalþyngd 5 ára fiska árið 1988 var einungis 0.7 kg."

Í skýrslunni sem nú er lögð til grundvallar friðun á fugli sé talað um að makríll geti átt þátt í hnignun sandsílastofnsins. Makríllinn komi samt ekki til sem neinu nemur fyrr en löngu eftir að sandsílastofninum var farið að hnigna.
„Væri ekki nær að friða fæðu fuglana, sandsílið, frá áti þorsksins með því að veiða meiri þorsk?
Árið 2002 skrifaði ég fyrst um sjófugladauða fyrir norðan. Þar var bæði hungraður fugl og horaður farinn að reka í land. Ástæðan var fæðuskortur, sennilega þorskurinn og ýsan sem var að aféta fuglinn.“

Þorskurinn þarf 1000 tonn á klukkutíma
„Þorskstofninn við Ísland þarf um 24 þúsund tonn af fæðu á sólarhring til að viðhalda sér, eða um þúsund tonn á klukkutíma. Þá étur ýsan sandsílið á botninum þegar það er niðri í sandinum. Samt má ekki einu sinni ræða þann möguleika að það sé fiskurinn sem hafi komið við sögu varðandi minnandi æti fyrir sjófugl.“

Náttúruverndarvitleysa byggð á þekkingarskorti
„Maður skilur þetta ekki. Þetta er alheims náttúruverndarvitleysa sem þarna er í gangi sem byggir á því að náttúran eigi að njóta vafans. Þá spyr ég hvaða vafa? Þessi vafi er það sem ég kalla þekkingarskort. Þar að auki er þetta stjórnarskrárbrot. Þarna er engin bráð hætta. Það má ekki svifta menn atvinnuréttindum og hlunnindum nema brýn ástæða sé til og þá komi fullar bætur í staðinn.“
 

 

Væntanlegar breytingar á fiskveiðistefnu ESB

Komið er út fréttabréf frá ESB, þar sem fyrirhugaðar breytingar á fiskveiðistefnunni, CFP, eru útskýrðar. Breytingarnar fela í sér að taka upp framseljanlegt kvótakerfi og innleiða bann við brottkasti (!).

Þeir telja að flotarnir séu enn of stórir, að enn þurfi að skera þá niður til að forðast ofveiði. Þetta er nokkuð sérstakt þar sem td. botnfiskfloti Breta hefur minnkað um 70-80% sl. 10 ár og sóknin í Norðursjó hafi dregist gríðarlega saman. Samt er enn ofveiði.

Þetta er nokkuð klassiskt, menn halda að öll vandamál megi leysa með samdrætti í veiðum. Búið er að reyna þetta hér heima í 30 ár með skelfilegum árangri. Enn vilja menn þó bæta um betur; alfriða svartfugl og margir halda að galdurinn sé að friða loðnu.

Bretar eru með framseljanlega kvóta en þegar (bolfisk eða humar) kvótar losna eru þeir keyptir upp af ríku uppsjávarútgerðunum, jafnvel þó þeir veiði ekki þorsk og ýsu. Þeir eru að fjárfesta í kvótum, engar hefðbundnar botnfiskútgerðir hafa neinn séns til að bjóða á mót þeim, segja mér vinir mínir í Skotlandi. Þetta er skuggaleg þróun, sem við köllum yfir okkur með inngöngu í ESB. Greinilegt er af fréttabréfinu að ekki er gert ráð fyrir neinum undanþágum til einstakra ríkja. Það verður eitt fyrir alla.

Ég hef rannsakað fisk úr Norðursjó en þar er smáfiskur yfirgnæfandi. Þetta er ekki ungviði heldur fullorðinn (kynþroska) hægvaxta smáfiskur. Þorskurinn fer ekki að vaxa fyrr en hann gerist fiskæta, éta ýsu eða bræður sína.

 

Efri myndin sýnir kynþroska 5 ára ýsa í smásíldarstærð, sú neðri horaðan þorsk um 35 sm að lengd, enn að keppa við ýsuna um fæði. 

Lítið gagn í að friða svona fisk.
 

1000 störf, lægra fiskverð til neytenda og "penger i lommen" : Hafnar Steingrímur tilboðinu?

Samtök íslenskra fiskimanna sendu sjávarútvegs- og landbúnaðarráðuneytinu tilboð upp á ríflega einn og hálfan milljarð króna fyrir aflaheimildir á þorski, ýsu og ufsa.

Jón Bjarnason hafnaði þessu tilboði á síðasta degi sínum í embætti. Nú vill sambandið freista þess að nýr ráðherra sjái málið í öðru ljósi og sendi aftur inn sama tilboðið.

„Gangi ríkið að þessu tilboði má búast við því að um þúsund ný störf verði til og það kostar ríkið ekki neitt, heldur þvert á móti fær ríkið greitt fyrir að skapa þessi störf. Ég veit ekki til þess að þessari ríkisstjórn hafi verið boðið slíkt tilboð áður,“ sagði Jón Gunnar Björgvinsson formaður Samtaka íslenskra fiskimanna.

Hann telur einnig miklar líkur á að fiskverð til íslenskra neytenda lækki með auknu framboði á innlendum fiskmörkuðum.

Þetta er úr frétt Rúv, sem  fór í loftið fyrsta frétt fimmtudaginn 19. janúar. Merkilegt nokk var hún aldrei lesin aftur, en venjulega er athyglisverðum fréttum gerð betri skil síðar, í sex fréttum útvarps eða fréttum sjónvarps, því fjögur fréttir fara framhjá mörgum.

Mig grunar að þarna hafi verið kippt í spotta, málið væri óþægilegt fyrir "eigendur" kvótans. 

Bláa höndin? 
 

Aukinn þorskkvóti í vor?

Steingrímur fullyrðir að þorskkvótinn verði aukinn í vor. Annað hvort trúir hann blint á það sem Hafró sagði sl. vor eða hann hefur nýjar upplýsingar. Ekki var farið í stofnrannsókn í haust vegna verkfalls og engar opinberar upplýsingar hafa komið um ástand stofnsins. Ég vona að Steingrími bregði ekki í vor, ef í ljós kemur að stofninn hafi ekki aukist.

 

Ég skrifaði um þetta í maí í fyrra og sagði þá: "Það eru líkur á lækkun þorskvísitölu vegna þess að hlutfall stærri og eldri fisks er hátt og hann virðist þrífast vel á yngri bræðrum sínum, sem fer fækkandi og eru illa haldnir. Þar sem fiskur hefur ekki eilíft líf, mun stærri fiski fara fækkandi. Enn er beðið eftir nýliðun, sem lætur standa á sér vegna hungurs hjá ungfiski, sem eins og áður sagði, fer aðallega í fóður hjá þeim stærri".

Myndin sýnir hvernig vísitalan rís alltaf í 4 ár en fellur svo. Er komið að því? 

20-25 milljarða loðnuvertíð

Húrra fyrir nýrri þekkingu í náttúrufræði!

Það á ekki af okkur að ganga Íslendingum. Búið er að skammta þorskafla í tæp 30 ár til í von um það að stofninn stækki. Árangurinn er minni en enginn, minnkandi stofn og horaður fiskur. Nú á að beita sömu aðferð á sveltandi fugla:

"Starfshópur, sem Svandís Svavarsdóttir umhverfisráðherra skipaði í september um verndun og endurreisn svartfuglastofna, leggur m.a. til að fimm tegundir sjófugla af svartfuglaætt verði friðaðar fyrir öllum veiðum og nýtingu næstu fimm árin", segir í fréttinni.

"Starfshópurinn telur helstu orsakir hnignunar stofnanna vera fæðuskort en telur að tímabundið bann við veiðum og nýtingu muni flýta fyrir endurreisn þeirra".

Þessar tillögur ganga í berhögg við alla núverandi þekkingu og reynslu í vistfræði og almennum búskap. Ef búfénaður og önnur dýr svelta er einungis hægt að laga ástand þeirra á tvennan hátt. Annað hvort með því að auka fóðurgjöf eða fækka á fóðrum.

Vitlausasta sem hægt er að gera er að friða sveltandi dýrastofn, fugl eða fisk, í þeirri von að þeir braggist.

Sennilega myndi ekki hjálpa að slátra fuglum kerfisbundið til að bæta ástandið því fiskurinn hefur meiri áhrif á sandsílið en fuglinn. En gagnslaust og ástæðulaust er að friða fugla, sem er að fækka "af sjálfu sér"

Hvernig væri að friða fæðu fuglana, sandsílið, frá áti þorsksins með því að veiða meiri þorsk?

Það verður ekki gert, því eins og amma skáldsins sagði: Heimskan er eins og eilífðin, hún á sér engan endi.

Meira um fugl, þorsk, sandsíli og loðnu.

Vilja friða 5 tegundir af svartfugli

Ætlar ESB að nota ónýtu íslensku lausnina við fiskveiðistjórnun?

Eitt af markmiðum með væntanlegum breytingu á fiskveiðistefnu ESB er að stækka fiskistofna þannig að þeir skili hámarks-jafnstöðuafla (á ensku MSY), sem við á íslensku getum skammstafað HJA.
Nýlega var haldinn kynningarfundur til að skýra út í hverju HJA fælist og hvernig ætti að ná markmiðinu.

Jú það var að draga úr veiðum og hvíla miðin þannig að fiskurinn fengi að taka út vöxt áður en hann væri veiddur. Nú væri veiðin allt of mikil, stofnarnir gætu ekki byggt sig upp. Ef unnt væri að stjórna Evrópuveiðinni með HJA yrði aflinn 13 miljónir tonna en væri nú aðeins 6 milljónir tonna. Þyrfti því að tvöfalda stofnana til að ná markmiðinu um hámarks-jafnstöðuafla, HJA. Best væri að gera þetta á sem stystum tíma; helst að hætta veiðum alveg í 3 ár og veita sjómönnum hagstæð lán á meðan. Að þessum tíma liðnum hefðu stofnarnir þrefaldast ....

Þetta hef ég heyrt áður, fyrst 1983 frá Ragnari Árnasyni, sem sagði að stöðvun veiða væri besta fjárfestingin, sem til væri og aftur 2007, þegar Geir Haarde sagði að við værum svo rík þjóð að við hefðum efni á að hætta veiðum meðan verið væri að byggja upp stofnana.

Fyrir þá sem ekki vita það þá hefur hvergi tekist að byggja upp stofna með friðun því það er ekki veiðin sem hefur mest áhrif á stærð fiskstofna, heldur fæðuframboð, samkeppni, afrán og fjölmargir aðrir þættir.

Fiskibankar hafa nefnilega þann eiginleika innistæðan vex og vextirnir hækka þegar tekið er út úr þeim.

Þetta plan ESB er hreint ótrúlegt og ég á erfitt með því að trúa að jafnvel tölvufiskifræðingar séu svona vitlausir. Þeir hljóta að gera þetta gegn betri vitund, - og þó.

Hér er að finna slóð á kynningu þessara ótrúlegu áætlana.

Verð að bæta því við að Össur sagði hróðugur að ESB væri að stefna að kerfi eins og okkar. Í orðunum lá að okkar kvótakerfi væri gott og til eftiröpunar.

Einn þátturinn í því eru skyndilokanir til að vernda smáfisk, svo hann megi stækka. Myndin sýnir eina þá síðustu, Faxaflóinn lokaður upp í fjörur að norðan!

Sveigjanlegra fiskveiðikerfi kemur öllum til góða

Í Færeyjum er notast við dagakerfi til að stjórna fiskveiðum. Skipin mega vera úti í ákveðið marga og mega þá veiða eins mikið og þau geta af hvaða tegund sem er. Uppsjávarfiskur er undanskilinn en á honum er kvóti svipað og hér.

Skortur hefur verið á lifur í Færeyjum, en einungis 8 togarar og einn línubátur hafa lagt upp lifur, sem fer  til vinnslu hjá Biotec á Eiði.

Bæði útgerðir og sjómenn hafa hag af því að landa lifur því mannskapurinn fær lifrarpeninga og útgerðin fleiri fiskidaga. Lifrarkílóið selst á 135 kr ísl. og ráðuneytið úthlutar togurunum samtals 167 auka fiskidaga fyrir að hirða lifur. 

Allir ánægðir.

Þetta er nokkuð snjallari lausn en á Íslandi, þar sem menn eru skyldaðir með lagaboði til að "koma með allt í land".

Vert er að geta þess að Lýsi h.f. verður að flytur inn lifur - frá Færeyjum m.a.

Sandsílið, lundinn og týnda kynslóðin - Bottom-up?

Titillinn vísar til þeirrar hugmyndafræði að dýrastofnum sé stjórnað neðan frá, þ.e. að fæðan ákvarði velgengni stofnanna (bottom-up).

Þetta er andstaðan við ofan frá-niður, að dýrastofnum sé stjórnað með því að þeir séu veiddir eða étnir, (top-down).

Í kvöld var á Rúvinu viðtal við Arnþór Garðarsson prófessor í dýrafræði um ástæður fækkuna sjófugla og kríu hér við land, stofna sem háðir eru sandsíli eða loðnu sér og unga sinna til viðurværis. Arnþór var eindregið þeirrar skoðunar að stofnar sjófugla stjórnuðust af fæðu og að "eitthvað hefði komið fyrir hana" en rannsóknir á grunnsævi, sem skýrt gætu brotthvarf átu sandsíla, skorti algjörlega, rannsóknaskipin flytu ekki svona grunnt.

Ekki nefndi hann einu orði að brotthvarf sandsíla gæti verið vegna þess að þau hafi verið étin af þorski. ýsu eða öðrum ránfiskum. Það má alls ekki nefna þennan möguleika!

Það þarf ekki að vera þannig að fiskar hafi ofétið sandsílin, en því má ekki ræða þennan möguleika?

Merkilegt er að fræðimenn telja að eina rándýrið sem hafi áhrif á dýrastofna sé maðurinn, en yfirleitt eru allar breytingar á fiskstofnum raktar til ofveiði manna og einu stjórnunaraðgerðirnar beinast að því að draga úr veiðum!

Flateyingar sögðu að sandsílið hefði horfið þegar risaganga af þorski gekk inn í fjörðinn

Margt fleira bendir til þess að fiskur éti upp bæði sandsíli og loðnu. Hvers vegna þessi feluleikur? Því má ekki ræða þetta.

Ég hef áður skrifað um þetta,  en það virðist alls ekki mögulegt að fá að ræða þessi mál. 
Útvarpið sá ekki ástæðu til tala við fleiri sérfræðinga hvað þá að að velta upp fleiri hugmyndum um rýrnun sjófuglastofnanna. Þvílík "fréttamennska", ekki má ræða neitt sem gæti sett spurningamerki við fiskveiðistefnu Hafró, sem er að vernda fisk til að geta (kannski) veitt meira seinna.

Íslenska þjóðin hefur mátt súpa seyðið af þerri stefnu í aldarfjórðung og er þar ekkert lát á. 

Sjávarútvegsmál - Er vitlaust gefið?

Aðalfundur Samtaka fiskframleiðenda og útflytjenda – SFÚ verður haldinn n.k. laugardag 12. nóvember á Icelandair Hótel Natura (áður Loftleiðir)

Í tengslum við aðalfundinn verður haldinn opinn fundur um sjávarútvegsmál er ber yfirskriftina „Samkeppni og fiskvinnsla – er vitlaust gefið?“ hefst fundurinn kl 14:30

Titill þessa fundar um sjávarútvegsmál minnti mig á grein sem ég skrifaði 1991(Sjómannablaðið Víkingur no. 8, september 1991) og hófst á tilvitnun í Stein Steinar :

Er vitlaust gefið?

Að sigra heiminn er eins og að spila á spil
með spekingslegum svip og taka í nefið.
(Og allt með glöðu geði
er gjarna sett að veði).
Og þótt þú tapir, það gerir ekkert til,
því það er nefnilega vitlaust gefið.

Svört skýrsla

Svört skýrsla Hafró hefur enn einu sinni kynt undir umræðuna um fiskveiðistjórnun. Svo virðist sem það hafi komið mönnum að óvörum að enn skyldi lagt til að dregið yrði úr þorskafla. Þetta finnst mér einkennilegt því Hafró hefur alltaf sagt að það séu stöðugt að bætast í stofninn "lélegir árgangar". Það sem er öllu alvarlegra er sú staðreynd að með núverandi nýtingarstefnu mun verða dregið úr leyfilegum afla á hverju ári allt þar til tilviljuninni þóknast að fæða af sér "sterkan" árgang og skila honum inn í veiðina. Ef það verður 1991 árgangurinn, fer hann fyrst að skila einhverjum afla 1995, fjögurra ára gamall. Með sama niðurskurði og verið hefur síðastliðin þrjú ár, um 10% á ári, verður aflinn 1995 kominn niður í 180 þúsund tonn. Fari svo að 91 árgangurinn verði stór, og það er fyrsti batinn sem við getum vænst skv. Hafró, er viðbúið að hann verði friðaður til þess að nota megi hann í uppbyggingu stofnsins. Svo gæti það eins gerst að 91 árgangurinn og þeir sem á eftir koma verði einnig lélegir. Hvað á þá að gera?

Það sem sagt var í greininni 1991 reyndist 100% rétt, en ég leit yfir þróunina 10 árum seinna, árið 2001: Myndin sýnir þorskaflann 1991-2001.

Þorskveiðin 1995 varð 169 þúsund tonn, reyndar minni en spáð var.

Alla greinina má finna hér

Árið 1998 sagði ég fyrir um það fall sem varð í þorskstofninum 2001 en þá var gömlu "ofmati" kennt um. Aftur fengum við stóran skell 2007 þegar aflamarkið var sett á 130 þús. tonn. Enn erum við að hjakka í sama farinu, 160 þús. tonnum og ýmislegt bendir til þess að þorskstofninn fari að mælast minnkandi.

Þó ég hafi alltaf haft rétt fyrir mér um þróun stofnsins í rúm 20 ár, hefur enginn sjávarútvegsráðherra séð ástæðu til að leita til mín eða viljað þiggja frá mér neinar ábendingar.

Það er sorglegt þegar menn vilja ekki nota alla þekkingu og reynslu til að auka aflann. - Mitt innsæi byggist ekki á tilviljunum, heldur þekkingu og reynslu.  

Fiskveiðistefna ESB - "GAME OVER"

Í Waterford á Írlandi var ég fenginn til að flytja erindi um skoðun mína á þeim breytingum sem ESB hyggst gera á fiskveiðistefnu sinni. Sumir stjórnmálamenn á Íslandi eru ánægðir með að ESB sé að teygja síg í áttina að hinu íslenska kvótakerfi, sem hefur af áróðursöflunum verið hælt upp í hástert.

Um 70 manns mættu á fundinn, flestir sjómenn. Ég sagði þeim sannleikann: Hvernið kerfið hefur farið með byggðir landsins og rústað efnahagi þjóðarinnar og hvernig handhafar kvótans halda stjórnvöldum í heljar greipum. Og ekki síst því að verndunastefna Hafróanna, veiða minna núna til að geta veitt meira seinna, hefur beðið afhroð. Eftir 30 ára tilraunastarfssem, þar sem útkomann er alltaf neikvæð, er kominn tími til að enda tölvuleikinn: "GAME OVER"

Andstaða fundarins við breytingarnar, sem felast í því að taka upp framseljanlega kvóta og banna brottkast, var algjör. Framsalið leiddi til að þeir veikar yrðu keyptir upp og skipin myndu verða hættuleg ef ætti að hirða allt sem kemur á dekk, draslið og úrgaqnginn. Í lestinni myndi það úldna og skemma annan afla, væri það geymt á dekki breytti það stöðugleika skipsins. Ekki væri vitað að nein þjóð hefði beðið um svona kerfi, sennilega kæmi þetta beint frá Brussel.

Írar hafa misst miklar veiðiheimildir til annara ESB þjóða og reyna árangurslaust að fá þær til baka. Þeir ráða einungis yfir 18 % aflaheimilda í sinni eigin landhelgi. 

Er nú rækjan orðin hryggdýr?

Og líka orðin að fiski? - Rækja er krabbadýr.

Stjórn rækjuveiða er eitthvað það fíflalegasta sem stofnunin á Skúlagötunni hefur tekið sér fyrir hendur. Rækjustofnar sveiflast ógurlega án þess að unnt sé að tengja það veiðum á nokkurn hátt. Rækjan hefur pomsast niður þó veitt hafi verið eftir ráðgjöf og virðist svo risa að nýju upp úr þurru. Mælingar sveiflast frá ári til árs sem sýna óvissu mælinganna.

Til að kóróna delluna eru rækjuveiðar stöðvaðar ef þorskur er á svæðinu, væntanlega að éta rækju. Væri ekki nær að breyta honum í peninga og veiða svo rækjuna sem hann hefði étið.

Mætti ekki skera niður þessar rækjumælingar og setja peningana í (geð) heilbrigðiskerfið?

Rækju vex fiskur um hrygg

Uppeldisskilyrði laxfiska í Jöklu?

Í Fréttablaðinu 8. október var skýrt frá því að ætlað sé að gera laxastiga í Steinbogann, sem er merkilegt náttúrufyrirbrigði í Jökulsá á Dal. Áin rennur undir steinboga á um 20 m kafla og þar er hægt að ganga þurrum fótum yfir ána þegar lítið er í henni. Laxastigi myndi stór skemma þetta merkilega náttúruundur. Tilgangurinn er að opna laxi um 60 km leið upp eftir ánni.

Veiðimálastofnun hefur látið hafa eftir sér að "rafleiðni í vatninu bendi til góðra uppeldisskilyrða fyrir lax og bleikju", án þess að það sé skýrt frekar eða vísað til rannsókna.

Árið 2008 rannsakaði ég þetta vatnasvæði frá fjöru til fjalls í þeim tilgangi að meta uppeldisskilyrði laxfiska. Veitt var með rafmagni í öllum sprænum og Jöklu sjálfri og aðrar mælingar og athuganir gerðar. 

Í samantekt á niðurstöðum skýrslunnar segir:

Ekki eru merki um að botngróður og botndýralíf sé farið að myndast í Jöklu eftir að jökulleirinn hvarf úr henni eftir að hún var stífluð. Hvort það gerist er ekki enn vitað því ef yfirfallsvatni verður hleypt í farveginn árlega er hætta á að það kæfi nýmyndaðan gróður sem er undirstaða dýralífs. Tilgangslaust er að setja sumaralin seiði í ána meðan gróður nær sér ekki af stað.

Möguleikar til smáseiðasleppinga á ófiskgeng svæði eru takmarkaðir. Helst má nefna Fossá og Laxá í þessu sambandi en þær eru stuttar og virðast ófrjósamar ef dæma má á vexti þeirra fáu seiða sem veiddust. Aðrar ár hafa litla sem enga möguleika. Kaldá getur ekki fóstrað laxaseiði og þverárnar uppi í Jökuldal eru smáar og brattar. Efst í Jökuldal eru líklegar ár en þær eru svo hátt yfir sjó að lax myndi varla þrífast. Það borgar sig engan veginn að sleppa sumarseiðum, en gera má tilraunir á völdum stöðum til að sjá hvort laxaseiði þrífist yfirleitt Betra er að beina kröftunum að gönguseiðum og sleppitjörnum, sem þegar hafa sannað gildi sitt

Veiðistaðir eru nú þegar í ám við sleppistaði í og neðan við Laxá. Tjarnir ofar í ánni munu leiða í ljós hvort og hve langt Jökla er fiskgeng. Svæðið er það stórt að erfitt getur reynst að finna fiskinn. Langan tíma mun taka að finna veiðistaði og byggja upp þekkingu til veiðiskapar.

Rétt er að gera tilraunir sem stungið er upp á og fylgjast með niðurstöðum, svo og framvindu lífríkis Jöklu.

Mér er ekki kunnugt um hvort þær tilraunir sem stungið var upp á hafi verið gerðar. Meðan svo er þá er óverjandi að byggja mat á gagnsem laxastigans með ágiskunum eins og Veiðimálastofnun virðist gera skv. fréttinni, sem vitnað er í hér að ofan. 

 

Fæðuskortur sjófugla, hvers vegna má ekki ræða orsakirnar?

Klausan hér er brot úr viðtali við fuglafræðing, sem birtist í Mogga 7. september sl. Eftir að hafa rennt yfir viðtalið sendi ég honum póst og spurði: 

Hefur enginn, sem fæst við fugla tengt fæðuskortinn við vanveiði á fiski? Fuglafræðingar rekja ungadauða til fæðuskorts; Það vantar sandsíli, eitthvað hefur komið fyrir sandsílið, sílið flutt sig vegna hlýnunar sjávar, o.s. frv. Engan hef ég setja fram vitræna skýringu á því hvers vegna sé nú minna um sandsíli. Enginn ræðir um fiskana, þorsk, ufsa og ýsu t.d., sem eru keppendur sjófugla um fæðu og eru miklu öflugri veiðmenn en þeir auk þess sem þeir eru margfalt fleiri. Ég skrifaði um þetta smá blogg. Auk þess hef ég tekið saman greinarbúta sem ég hef skrifað á ýmsum tímum og sett þá hér.

Fuglafræðingurinn svaraði um hæl:

Þakka þér fyrir sendinguna. Allt liggur undir ætli menn að útskýra ástand og afkomu fuglastofna. Það hafa bara ekki verið unnar almennilegar analýsur á samspili fugla og fisks. Reyndar eru ekki allir sjóstofnar samstíga, sumir á niðurleið, aðrir uppleið. Ef með vanveiði þú meinar að fiskstofnar eru á uppleið þegar fuglar eru á niðurleið, þá hljóta fiskstofnar með sömu rökum hafa verið á niðurleið á árunum 1950-2000 þegar fuglastofnar eru í mikilli aukningu. Sampilið er auðvitað ekki svo einfalt. Þá er nauðsynlegt að skoða ástandið í NA-Atlantshafi í heild en sumir sjófuglastofnar hafa verið mikið til á sömu vegferð á öllu svæðinu þó tímasetningar hafi verið mismunandi.

Ég sendi honum svar:

"Ef með vanveiði þú meinar að fiskstofnar eru á uppleið þegar fuglar eru á niðurleið, þá hljóta fiskstofnar með sömu rökum hafa verið á niðurleið á árunum 1950-2000 þegar fuglastofnar eru í mikilli aukningu" , segir þú.

Ég á ekki við þetta en rétt er að benda á að frá 1950- ca.1990 er veiðiálag mjög mikið, sérstaklega var veitt mikið af smáfiski til 1977 og vöxtur þorsks almennt góður. Kemur þetta ekki heim við fjölgun fugla? Fiskinum var haldið niðri með veiðum og hann ofbeitti ekki miðin.

Með vanveiði á ég við það að þegar fiskar svelta getur það verið vegna vanveiði vegna þess að þeir ofbeita fæðubúrið. Eina ráðið við því er að veiða meira.

Veiðiálag, sérstaklega á smáfisks er mjög lágt vegna sk. uppbyggingarstefnu og sennileg þess vegna hefur vöxtur þorsks verið í lágmarki í mörg ár, fiskar sem ég rannsakði í Breiðafirði 2005 uxu ekki (staðnaður vöxtur), 4-8 ára fiskar voru svipað stórir um 1,5 kg.

Mjög stór ýsuárgangur, þar sem einstaklingarnir vaxa hægt, hefur verið á ferðinni undanfarandi ár, en ýsan tekur hrogn og lirfur sandsílis niðri í sandinum, uppi í sjó taka hinir við.

Þekkt er að fiskstofnar éti upp allt og skilji eftir eyðimörk, sbr. Barentshafið 1989 þegar 70% langvíunnar féll úr hungri.

Hér enduðu samskiptin, hann svaraði mér ekki aftur, sennilega enginn áhugi á að kynna sér baráttuna undir yfirborði sjávar.

Nú hefur umhverfisráðherra skipað nefnd "vegna alvarlegrar stöðu svartfuglastofna".
Enginn fiskifræðingur er í nefndinni enda má alls ekki ræða að nytjastofnar gætu átt þarna hlut að máli. Það væri slæmt fyrir friðunar- fiskveiðistjórnina og gæti ruggað kvótakerfinu ef í ljós kæmi að það þyrfti að veiða meiri þorsk.