Stöðvun úthafsrækjuveiða er hryðjuverk

Veiðar á úthafsrækju voru stöðvaðar 1. júlí sl. Ástæðan var sögð sú að afli fiskveiðiársins væri komin fram úr ráðgjöf Hafró.

Gríðarlegir hagsmunir eru í húfi. Störf 150 manna á eru sett í uppnám, því einnig stendur til að breyta fyrirkomulagi veiðanna og kvótasetja þær aftur. Ekki er víst að þeir sem nú stunda veiðarnar fái veiðiheimildir, verði veiðarnar kvótasettar. Þar með er nýuppbyggður markaður væntanlega úr sögunni.

Veiðar á úthafsrækju hafa verið frjálsar frá 2010 og ekki verið gefið út neitt aflamark. Nú bregður svo við að ráðuneytið vill takmarka heildaraflann, eftir á, og mæta ráðgjöf Hafró en hún var 5000 tonn fiskveiðiárið 2012/13. Aflinn var að nálgast 6500 tonn svo þeim fannst þeir þurfa að grípa inn í til þess að rækjuna! Skítt með mannskapinn.

Þetta er vægast sagt einkennilegt því alveg frá árinu 2000 hefur aflinn verið miklu minni en ráðgjöf Hafró, að undanskildu árinu 2011, þá skreið hann rétt yfir mörkin, - í frjálsri sókn. Þessi vanveiði, ef kalla hana má svo, er svo hastarleg að menn ættu að eiga eitthvað inni ef eitthvað væri að marka þessa ráðgjöf.

Frá árinu 2005 hefur veiðiráðgjöfin hljóðað upp á samtals 57 þús. tonn en aðeins voru veidd 33 þús. tonn eins og sjá má af töflunni hér að ofan. "Inneignin" er því um 24 þús tonn. Þessi svokallaða veiðistjórnun er náttúrulega tóm steypa; væri hugmyndafræðin um að veiðarnar stjórnuðu stofnstærð rétt, ætti ekki að þurfa að stöðva veiðarnar til að "vernda" stofninn.

Misræmi í aflabrögðum og ráðgjöf

Einn mælikvarði sem notaður er á stofnstærð er afli á togtíma, kg/klst. Aflinn hjá veiðiskipum er nú 135 kg/klst, sá sami og hann var árin 2001 og 2002, en þá hljóðaði ráðgjöfin upp á 25-35 þús. tonn.

Stofnvísitala Hafró hefur hins vegar minnkað um helming frá 2002 og ráðgjöfin hefur verið minnkuð enn meira eða í 5000 tonn, 5-7 falt. Hvernig gengur þetta upp?

Af ofansögðu er ljóst að "stjórn" veiðanna hefur ekki valdið neinu nema tjóni, töpuðum afla og atvinnumissi. Veiðarnar stjórna ekki stofnstærð. Aðrir þættir vega þar miklu þyngra, enda segir Hafró í síðustu skýrslu sinni:

"Niðurstöður SMR árið 2012 benda til að stofninn fari minnkandi, afrán þorsks er frekar mikið og nýliðun virðist vera léleg eins og verið hefur undanfarin ár. Aukið magn grálúðu á svæðinu hefur einnig leitt til enn frekara afráns á rækju."

Rækjan er étin upp af þorski, grálúðu og öðrum fisktegundum. Samt er vitleysunni haldið áfram.

Að öllu samanlögðu þá virðist sem tilgangur lokunar nú og væntanlegra breytinga á veiðifyrirkomulagi sé einhver allt annar en umhyggja fyrir rækjustofninum. Þá á bara að segja það í stað þess að skýla sér á bak við ímyndaða dýravernd. 

Meira um stjórn rækjuveiða hér

Ekki dónalegt að komast í skrípó í Mogganum!

Gott að fleiri sjái fíflaganginn, sem líkja má við trúarbrögð en ekki vísindi.

Þessi skrípamynd er á við margar blaðagreinar.

 

 

Verður þorskkvótinn aukinn þegar vísitalan lækkar?

Útgerðarmenn vonast til að þorskkvótinn verði aukinn. Hvernig má það vera? Þó vísitalan sé há þá hefur hún lækkað frá í fyrra. Eigi menn að vera samkvæmir sjálfum sér ætti hún að lækka. Hafró segir í skýringum að: 

"Hækkun vísitölunnar undanfarin ár má einkum rekja til þess að æ meira hefur fengist af stórum þorski og hélst sú þróun áfram í ár því meira fékkst en áður af þorski lengri en 90 cm (5. mynd). Minna fékkst af þorski á bilinu 50-80 cm en árið 2012 en það ár var mæliskekkja í þeim stærðarflokkum mjög há þar sem verulegur hluti fékkst í einu tveggja mílna togi fyrir austan land sem gaf rúm 20 tonn..."

Þetta tal Hafró um mæliskekkju staðfestir það sem ég sagði í bloggi í fyrra, að Hafró væri að toga vísitöluna upp.

 

Athygli vekur að meira veiðist af mjög stórum þorski vegur þungt í að hífa upp vísitöluna, en þessi (vertíðar) fiskur er orðinn elliheimilismatur og á ekki langt eftir þó lítið sé veitt af honum enda vertíðir nær lagstar af.

Þegar lengdardreifingin er skoðuð nánar sést að minnkað hefur í öllum öðrum lengdarflokkum nema 20 cm fiski (2 ára).

Afföll í smæsta fiskinum virðast mikil: Þannig var fjöldi eins árs fiska í fyrra þrefalt meðaltal 1985-2012 en þegar hann er ári eldri, 2 ára nú er fjöldinn einungis 25% yfir meðaltali.

Ég held að það sé tálvon að Hafró auki kvótann, þeir segjast verða að sýna ábyrga stefnu og fara eftir aflareglu: 20% af (vitlaust) mældum stofni og ekkert múður.

Að þessu sögðu tek ég fram að mín skoðun er sú að allt of lítið sé veitt af þorski. Nú eru öll mið logandi af þorski, hrygningarslóðin full af stórþorski, vertíðarflotinn farinn. Ofan á bætist að nú er í gildi hrygningarstopp um allt land.
Hafró vill einungis láta veiða 20% af stofninum eins og þeir meta hann, en á árum áður þegar við nýttum miðin á eðlilegan hátt voru árum saman tekin 35-40% úr stofninum skv. þeirra tölum.

Miðað við reynslu þegar allt gekk vel, ættum við því að setja þorskkvótann í 500 þús tonn. En því miður eru litlar líkur á að það verði gert, þó hér sé atvinnuleysi og gjaldeyrisskortur.

Þjóðin getur ekki lengur nýtt auðlind sína af ástæðum, sem helst ekki má tala um. 

Kvótinn verði aukinn

Færeyingar segja ruglinu stríð á hendur - íslensk stjórnvöld styðja þá ekki!

Gott hjá Færeyingunum, gefa skít í valdaklíkurnar og taka rökrétta ákvörðun. En íslenskur, bráðum valdlaus, ráðherra með sægreifana á bakinu styður ekki Færeyinga! Ætli hann hafi áhyggjur af því að prísinn lækki - hjá sægreifunum?

Í febrúar í fyrra skrifaði Steingrímur til erlendra fjölmiða að hann teldi makrílinn ofveiddan!

Ég var á fyrirlestri um daginn: Á fundinum flutti erindi norskur fiskifræðingur, Jens Christian Holst. Hann kemur frá norsku hafrannsóknastofnunni. Hann hefur skoðað uppsjávarvistkerfi Norður Atlantshafsins og fiskistofna þar, kolmunna, síld, makríl og lax.

Niðurstaða hans var að uppsjávarfiskarnir, síld, makríll og kolmunni, ofbeittu norska hafið. Síldin væri nú á hraðari niðurleið en þegar stofninn minnkaði á sjötta áratugnum niður í næstum ekki neitt. Hún er að drepast úr hungri. Hans skoðun var að það ætti að veiða 10 miljónir tonna af þessum fiskum, - strax.

Síldin, sem fyndist úti fyrir norsku ströndinni á vorin væri mjög horuð, aðeins þriðjungur af eðlilegri þyngd m.v. lengd, og hefði litla lífsmöguleika enda minnkaði stofninn hratt. Fæðuskorturinn veldur því að ungviði kemst ekki upp s.k. nýliðunarbrestur. Honum er reyndar kennt um minnkun stofnsins, sem sýnir hvað menn hugsa stutt - og ofveiðin alltaf handan við hornið. Jens Christian sagði að einu réttu viðbrögðin við átuskortinum væri að veiða meira og vitnaði bændur og góða búskaparhætti. - Þetta hljómaði sem hin ljúfasta músík í mínum eyrum.

Ég nefndi þennan átuskort í N Atlantshafi í pistli í fyrra þar, sem ég hélt því fram að mælingar á makrílstofninum væru hrein vitleysa og menn hefðu litla hugmynd um stærð makrílstofnsins.

Áfram Færeyingar!

Færeyingar stórauka síldarkvóta

Hræðslan við ofveiðina - 3. Trollveiðar

Margir hafa andúð á trollveiðum, segja að þær fari illa með botninn. Græningjar eru fremstir í flokki en þeir telja að allar aðgerðir mannsins við fiskveiðar séu af hinu illa, sérstaklega hafa þeir lagst í víking gegn atvinnuveiðum undir merkjum ofveiði. Risið hafa upp samtök, sem votta að fiskur komi úr stofnum, sem séu nýttir á "sjálfbæran" hátt.

Andstaða á togveiðum kemur einnig frá smábátasjómönnum, sem telja sig nota "vistvæn" veiðarfæri. Þetta er löstur sjómanna, að vera að hnýta í önnur veiðarfæri en þeir nota sjálfir.

Haldið er fram að botnvarpan og bobbingarnir eyðileggi kóralla, sem veita eigi fiskinum skjól. Þetta með skjólið hefur lítið að segja fyrir fiskinn og benda má á að í Barentshafinu er eingöngu leirbotn þar sem ekkert skjól er að hafa en þetta er ein besta fiskislóð heims. Megnið af aflanum er tekinn í troll, sérstaklega Rússamegin, og hefir verið svo í meira en 100 ár.

Ekki er vafi á að kórallar skemmist þar sem togað er en yfirleitt er lítið togað á svoleiðis botni. Nýlega voru kórallasvæði í Eystrasalti undan ströndum Danmerkur kortlögð og gefin var út reglugerð, sem bannaði togveiðar á kórallasvæðunum. Þegar farið var að skoða togslóðir dönsku skipanna og setja þær út í kort, kom í ljós að þeir höfðu aldrei togað á kórallasvæðunum, það var einfaldlega ekki hægt. Það hefði nú átt að byrja á að athuga það.

Áhyggjur eru af því að að sífelld ánauð botnvörpunnar fari illa með botninn, drepi gróður og dýr og skemmi hann. Þegar menn líta niður í sjóinn frá ströndinni sjá þeir þang og þara, sem kemur upp úr á fjörunni. Því er auðvelt að telja fólki trú um að botnvarpan drepi þennan þara og aðrar plöntur þar sem hún fer yfir. Staðreyndin er hins vegar sú að rótfastar plöntur geta ekki lifað neðar en á 20 m dýpi frá stórstraumsfjöru. Ástæðan er sú að stönglarnir þola ekki þrýstinginn. Einu plönturnar eru þörungar, kransþörungar t.d.

Trollveiðar hafa verið stundaðar við Færeyjar í meira en 100 ár. Nú er bæði veitt með hleratrollum, hinar hefðbundnu trollveiðar, þar sem hlerar eru notaðir til a glenna í sundur trollið. Algengara er að tveir togarar eru um sama troll án þess að nota hlera, svokallaðar tvílembingsveiðar. Uppistaðan í tvílembingsveiðunum er ufsi, um 80%, restin þorskur, ýsa og annað.  

Myndin hér til hliðar sýnir togslóðir Betatogaranna árið 2006.

Reiknað hefur verið út að miðað við yfirferð trollsins og stærð fiskimiðanna að trollið fari sex sinnum yfir hvern einasta ferþumlung á ári hverju. Skýrslur sýna að aflinn hefur verið svipaður a.m.k. í 25, þann tíma, sem gögn um þessar veiðar ná. Yfirferðina yfir botninn má bera saman við garðyrkju uppi á landi þar sem akrar eru plægðir á hverju ári, og eru þá höggnir í sundur ánamaðkar og önnur dýr, en allt er þetta talið eðlilegt og enginn amast við því. - En í sjónum! Þar er allt í voða.  

Þessi neðansjáarmynd af trolli. var gerð í minningu Guðmundar heitins Kjærnisted skipstjóra. Ég þekkti Guðmund vel, sigldi með honum lengi og hitti hann oft í Laugunum eftir að hann var kominn í land. Hann sagði mér einu sinni að ef hann hefði vitað hvernig við myndum nýta fiskimiðin eftir að hafa unnið þorskastríðin, þá hefði hann ekki lagt sig svona mikið fram og átti hann þar við kvótakerfið, þá mismunun, sem það hefði valdið og hvernig fiskveiði "stjórnunin" undir vísindalegu eftirlit hefði skilað sífellt minni afla á land.

Myndinni er ætlað að sýna skaðsemi trollveiða. Trollið þyrlar upp ryki, sem var vitað og er eðlilegt: Sjá má hvernig það smalar fiskinum en lítið sem ekkert fer inn, megnið fer undir fótreipið milli bobbingana. Rannsóknir Hafró, af öllum, sýna að megnið af smáfiskinum , 50% af 55 cm þorski og styttri, fer undir trollið og sleppur. Lítil hætta er á ofveiði með svona veiðarfæri en almenningi er talin trú um að þetta sé "ryksuga" sem eiri engu. Þá er það vitleysa, sem fram kemur í myndinni að tálknin fyllist af drullu og drepi fiskinn. Þetta er ekki rétt, það kemur aldrei upp fiskur úr trolli með tálknin full af sandi. Tálknin hleypa öllum smáögnum í gegn um sig, annað fer í magann, áta t.d.

Algengur misskilningur er að toghlerar í dag séu miklu þyngri en þeir sem notaðir voru í gamla daga og því plægi þeir upp botninn. Hlerinn hefur það hlutverk að halda trollinu opnu. Því stærra sem trollið er þeim mun þyngri þurfa hlerarnir að vera. Þetta er vegna þess að meiri kraft þarf til að draga stór troll og vegna þess að vírarnir liggja á ská upp í yfirborðið þurfa hlerarnir að vera þyngri til að halda öllu dótinu við botninn. Þeir mega ekki dragast of mikið í botninum, það kostar meiri orku. Neðan á hlerunum eru svokallaðir skór til að minnka slit, sem verður við að nuddast við botninn. Það er verk skipstjórans að athuga slitið á skónum, ef þeir eru ryðgaðir þýðir það að trollið sé ekki í botni, ef þeir eru passlega fægðir, sitja þeir rétt og trollið einnig, en það sést nánar á "rossunum" fremstu kúlunum á lengjunni, sem er undir vörpunni og strýkst við botninn.

Niðurstaða mín er sú að trollið sé ekki það skaðræðisverkfæri sem margir telja. En þegar menn skortir önnur rök til að skýra minnkandi fiskveiðar er trollinu og öðrum skaðræðisverkfærum kennt um. Litið er hins vegar fram hjá þeirri staðreynd að dregið hefur verið úr veiðum með lagaboðum, í þeim tilgangi að "byggja upp" fiskstofna, án þess að taka tillit til þess að fæðuframboð er lykilatriði í framgangi fiskstofna.

Friðun, án þess að taka tillit til þessa er líffræðilega röng og við erum að uppskera minni afla þess vegna, - Ekki vegna "skaðsemi" veiðarfæra heldur vegna vankunnáttu í fiskilíffræði.

Hræðslan við ofveiðina - 2. Línuveiðar

Baráttan við ofveiðidrauginn heldur áfram, nú með umfjöllun um línuveiðar. Þær eru kvótabundnar eins og flestar veiðar við landið. Veiðunum er stjórnað til að forðast ofveiði.

Handfæra- og línuveiðar eru valkvæðar þ.e. fiskurinn er ekki eltur eða smalað saman, hann ræður því hvort hann bítur á krókana. Hann bítur á sjálfviljugur, og heldur væntanlega að þarna sé um mat að ræða.

Rannsóknir í Færeyjum hafa sýnt að þegar nóg er af mat (vöxtur góður) þá veiðist verr á línu. Ef minna er um fæðu leykst línuafli. Þetta ætti að vera auðskiljanlegt.

Þegar línuveiðar fækka fiski, þá verður væntanlega meira að éta fyrir þá sem eftir eru, þeir hafa minni hvöt til að sækja í beituna og veiðast því verr. Segja má að sókn línunnar í stofninn sé sjálfstýrð af stofnþéttleika og fæðuframboði. Ef afli á línu minnkaði drægi sjálfkrafa úr sókn vegna aukins kostnaðar.

En er línan svo öflugt veiðarfæri að fiskistofnum stafi hætta af henni?

Hér er kvikmynd þar sem fylgst er með hegðun þorsks við línukrókana. Ef myndin lýsir nokkurn veginn raunveruleikanum þá er línan eiginlega hálfónýtt veiðarfæri. Hún virðist vera eins konar fóðurstöð fyrir horfisk sem er aðframkominn af hungri.

Ljósmyndin sýnir magainnihald þorsks sem veiddur var á línu út af Grundarfirði fyrir nokkrum árum. Þar má sjá fjölbreyttan matseðil, sem búinn er til í landi og er serveraður á línukrókum.

"Hagkvæmni" kvótakerfisins?

Það hefur tíðkast mjög lengi að togararnir hjóli í kring um landið til að leita að fiski, sem þeir hafa kvóta fyrir.

Í þessari frétt, þar sem kvartað var undan þorski, var hins vegar ekki sagt hvað gert var við þorskinn, sem var til vandræða. Hvert fór hann? Út um lensportið? Lesendur verða að geta í eyðurnar, í ljósi þess að brottkast er ekkert.

En leit að fiski, sem kvóti er fyrir og flótti frá tegundum, sem kvóti er ekki fyrir kallar á miklar siglingar, olíueyðslu eins og sagt er frá í fréttinni.

Nú má fara að skilja hvers vegna sægreifarnir fjárfesta í olíufyrirtækjum: Samherji á 40% í Olís - og Fisk á Sauðárkróki á svipað í Enn Einum.

Já menn vita hvernig á að bjarga sér, þeir eiga líka hlut í bönkum. Er ekki næst að fjárfesta í lögmannafyrirtækjum? Því ekki það, - þeir eru búnir að "fjárfesta" í dómurum og stjórnmálaflokkum.

„Þorskurinn til vandræða“

Hræðslan við ofveiðina - 1. Handfæraveiðar

Ég hef þá skoðun, og byggi hana á heilli starfsæfi, að allir fiskstofnar við Ísland séu vannýttir, sumir stórlega.

Því er ekki úr vegi að taka smá rispu til höfuðs ofveiðidraugnum. Fyrsta greinin fjallar um hinar stórhættulegu handfæraveiðar.

Þegar talað er um vannýtingu má minna á að vertíðarveiðar hafa næstum lagst af. Allur hrygningarstofn þorsksins, Grænlandsþorskurinn meðtalinn, syndir hjá (næstum því) án þess að vera veiddur.

Ástæðan er sú að verið er að reyna að byggja upp hrygningarstofninn í þeirri trú að því stærri sem hann er þeim mun meiri verði nýliðunin. Þessi hugsun er röng og í blóra við þekkingu og reynslu.

Uppbygging hrygningarstofns síldar finnst nú á lyktinni í Kolgrafarfirði, skítafnykur og grútarhaugar, nokkuð sem mun standa í nokkur ár miðað við reynslu frá Noregi.

Þegar verið var að ýta strandveiðunum úr vör varð strax vart við hræðslu á að veiðarnar myndu ganga nærri fiskstofnunum. Krafa var um að veiðar yrðu gefnar frjálsar 5 daga í viku, 5 mánuði á ári og hverjum báti leyft að vera með 2 rúllur. Það myndi ekki skaðað fiskstofna. En því einungis tvær rúllur?

Hér lá að baki að baki sú hugsun að fleiri rúllur gætu verið skaðlegar fiskstofnum?
Þegar kerfið var svo sett á var það miklum takmörkunum háð, ekki mátti veiða um helgar, dagsafli mátti ekki fara yfir 900 kg og sett var þak á veiðarnar, heildaraflinn mátti ekki fara yfir 8 þús. tonn á árinu.

Hér er fróðleg mynd um handfæraveiðar, sem gerir allt tal um ofveiði af þeirra völdum hlægilegt, enda spyr þulurinn hvort sé unnt að lifa af slíkum veiðum!

Næst mun ég fjalla um "skaðsemi" línuveiða.

Loðnumælingar: Upp og niður, út og suður

Nú mæla þeir hjá Hafró meiri loðnu en í leiðangri sem farinn var í október, þá mældist hrygningarstofninn 720 þús. tonn en núna í febrúar byrjun mælast 920 þús. tonn. Seinni partinn í janúar komu niðurstöður úr mælingu, hrygningarstofn upp á 320 þús. tonn og útlitið því dökkt, mældur stofn hafði minnkað mikið frá í október. Ef menn hefðu verið sjálfum sér samkvæmir hefði átt að banna loðnuveiðar, en það var ekki gert, menn töldu að það þyrfti að mæla "betur".

Nú í byrjun febrúar kemur aftur ný mæling: Hrygningarstofninn mælist þrisvar sinnum stærri en í janúar og kvótinn er hækkaður um 150 þús. tonn!

Hvaða mæling er rétt? Eru þær ekki allar vitlausar? Allar bergmálsmælingar eru lágmarksmælingar. Það sem tækin mæla vegur í mælingunni en það sem ekki mælist kemur ekki fram. Ef siglt er fram hjá torfu þá mælist hún ekki. Hafið er stórt og miklar líkur eru á að siglt sé fram hjá stórum torfum, sem þá "eru ekki til".

 

Annar þáttur í stjórn loðnuveiða er að alltaf skal skilja eftir 400 þús. tonn til hrygningar. Þetta hefur verið gert í rúm 30 ár, en mér vitanlega hefur aldrei hefur verið gerð úttekt á því hvort þetta hafi skilað árangri. Loðnustofninn hefur sveiflast upp og niður án nokkurs sjáanlegs samhengis við stærð hrygningarstofnsins.

Hrognamagn 400 þúsunda tonna hrygningarstofns er ógurlegt, svo mikið að væri hrognunum raðað upp í perlufesti næði sú festi 7000 sinnum í kring um jörðina. Hrognin mynduðu 7 m breiðan trefil í kring um hnöttinn. Er það ekki meira en nóg? Er eiginlega ekki komið alveg nóg - af vitleysunni? 

Kvótinn aukinn um 150 þúsund tonn

Hafró tileinkar sér 100 ára gamlar rannsóknaniðurstöður !

Í fyrirlestri, sem haldinn verður í málsstofu Hafró í hádeginu á morgun, föstudag 25. janúar, verður greint frá niðurstöðum rannsóknaverkefna sem hafa verið unnin í Tilraunaeldisstöð stofnunarinnar á Stað við Grindavík á undanförnum árum en í tilkynningu frá stofnuninni segir:

"Í eldisstöðinni hefur um árabil verið unnið að þróun seiðaframleiðslu fyrir þorskeldi og jafnframt hefur verið unnið að rannsóknum sem snúa að vaxtargetu eldisþorsks. Komið hefur í ljós að eldisþorskur hefur almennt mun minni vaxtargetu en villtur þorskur sem veiddur er til áframeldis. Með rannsóknum í tilraunaeldisstöðinni hefur nú tekist að sýna fram á það að vaxtargeta þorsksins á rætur sínar að rekja til lirfustigsins fyrstu 6-7 vikurnar eftir klak. Stærð við lok lirfustigs er afgerandi þáttur fyrir vaxtargetu fisksins og allur framtíðarvöxtur er fyrirsjáanlegur allt frá þeim tíma. 
Í erindinu mun verkefnisstjóri kynna nýja tilgátu sína um vaxtargetu þorsks. Sýnt verður hvernig vöxtur á lirfustigi endurspeglast áfram í gegnum seiðastigið og síðan allt þangað til hámarksstærð er náð."

Þetta eru nokkuð merkilegar niðurstöður en það skemmtilega er að sýnt var fram á þetta fyrir 100 árum! Ef menn á Hafróbænum hefðu verið betur lesnir hefði verið hægt að spara bæði fé og fyrirhöfn. Það var nefnilega löngu búið að komast að þessu:

Norski fiskifræðingurinn Knut Dahl komst að þessari niðurstöður eftir rannsóknir sínar á urriða. Dahl var að reyna að finna skýringar á því hvers vegna urriði í Austur Noregi væri stórvaxinn en smávaxinn og ræfilslegur á Vesturlandinu, t.d. á svæðinu kring um Bergen. Hann komst að því að fæðuframboð hafði mikið að segja, þéttleiki fiskanna í vötnunum var mikilvægur og hann gerði tilraunir sem sýndu ótvírætt að með því að grisja fiskstofna jókst vöxturinn. Með því að draga úr veiðum og lofa fiskunum að fjölga sér fór allt í sama farið aftur, fiskurinn horaðist og smækkaði.

En hann gerði einnig eldistilraunir, sem sýndu að það sem fiskurinn fékk í vöggugjöf var afgerandi fyrir vöxt hans það sem eftir var ævinnar. Seiði, sem klöktust úr stórum hrognum uxu betur en þau sem klöktust úr smáum hrognum, svo framarlega sem fæðan var ekki takmarkandi þáttur.

Hér er bútur úr grein hans frá 1917, þar sem hann vitnar í þýskar niðurstöður frá 1916. Hann er á ensku og segir allt sem segja þarf: 

Fish size and Egg size
My experiments with brown trout and material from many different lakes have shown very regular pattern in how egg size varies in a certain manner correlated to both age and size of the mature fish. In my mind there is no doubt about that there is a general law which can be formulated as follows:
At every site, when young, the trout has relatively small eggs. The size of eggs increases with age. Young fish is generally more productive than older fish, it has higher number of eggs per body weight. The same goes for small and big fish of the same age.

What I have found is supported by H. Mast 1916 (Allgemeine Fischereizeitung).

The results from all my rearing experiments support verify that fry hatched from big eggs grow faster on the average than fry from smaller eggs. IMO it can only be explained otherwise than the material mass of the fry at hatching play an important role in the growth of the fry the first year in its life.

Conclusion
All my experiments show unanimously that the mass or material quantity the trout has in the start of a growing period, usually determines its growth.
Fish with high body mass at the start of a growth period will in all instances grow faster than fish starting with low body mass, if conditions otherwise are equal. From what I see, the difference in growth can be explained by difference in original mass, i.e. egg size.
Everything I have seen suggests the general rule that a trout hatched from small eggs will for many years, possibly all its life, have inferior growth compared to fish hatched from large eggs.

Kafnaði síldin í Kolgrafarfirði?

"Vísindamenn" segjast ekki hafa skýringar á ástæðum þess að síld gengur á land og drepst í Kolgrafarfirði á Snæfellsnesi.

Menn eru ekki enn farnir að sjá það sem liggur á botni fjarðarins, en síldin er líklega að drepast úr súrefnisskorti. Hún er að kafna. Þarna var megnið af stofninum saman komið. Fjörðurinn er þröngur, nánast lokaður við brúna, lítil endurnýjun vatns og engin súrefnisframleiðsla frá plöntusvifi um miðjan vetur. Síldin hefur því að öllum líkindum klárað súrefnið og drepist. Svipaður síldardauði varð í Noregi snemma á síðustu öld eins og lesa má hér að neðan:

Í Eidfirði í Vesterålen sýndist mönnum, sem óveður væri í mynni fjarðarins. Þarna var á ferðinni síld, sem sullaðist inn fjörðinn og fljótlega sauð fjörðurinn af síld. Magnið var gífurlegt og menn komu með landnætur til að króa af síldina. Stóð þar nót við nót inn allan fjörð með tugum þúsunda tonna af síld.
Allir drifu síg í að veiða og salta. Söltunarplön voru settar upp, skip komu með salt og tunnur, fóru út fulllestuð og önnur komu í staðinn. Skipaumferðin var gífurleg og vinnslan á fullu. - En svo gerðist það.

Síldin drapst úr súrefnisskorti og steinsökk til botns. Hún lagðist í þykk lög á botninn og fljótlega fór að gerja í massanum. Gasmyndun varð í rotnandi síldinni og hún lyfti sér eins og brauðdeig sem hefast.
Loks sprengdi gasið upp síldarkekkina, rotnandi síldin flaut upp eins og grautur og hana rak í stórum flekum um fjörðinn. Vindur og alda skoluðu þessu á land og allar fjörur þöktust af úldinni drullu, sem bændurnir sóttu og notuðu sem áburð í mörg ár.
En úti á firðinum ríkti kyrrð. Grúturinn úr rotnandi síldinni lá á firðinum eins og olía svo þar hreyfði ekki öldu, jafnvel vetrarstormar náðu ekki að vinna á brákinni. Fjörðurinn var lygn í mörg ár.
Smám saman varð fitan að vaxi sem rak á fjörur í stórum klumpum. Fólk safnaði þeim saman, steypti úr þeim kerti eða seldu vaxið í sápuverksmiðjur. - Fullnýting?

Síldin syndir upp í fjöru

Horþorskur leiðir til minni kvóta - í Eystrasalti

Í júlí birtist grein í Fiskerbladet þar sem sérfræðingur frá hafrannsóknastofnun í Danmörku segir frá því að minnka þurfi þorskveiðar í Eystrasalti vegna þess að fiskurinn sé orðinn svo horaður. Þetta minnti mig óþægilega á Ísland 1983 þegar okkar þorskur féll úr hor og ráðlagður var samdráttur í veiðum til að byggja upp stofninn, eða þannig. Síðan höfum við spólað í sama hjólfarinu og tapað gífurlegum fjármunum og lagt sjávarþorpin í rúst. Ég þýddi greinina og fer hún hér á eftir:

Þrátt fyrir að þorskstofninn í Eystrasalti hafi verið í vexti frá 2007 þá ráðleggur ICES, Alþjóða hafrannsóknaráðið, að þorskkvótinn verði minnkaður um 11% á næsta ári. Þetta er vegna þess að meðalþyngs eldri þorska hefur hrapað, sennilega vegna fæðuskorts í Borgundarhólms djúpinu, þar sem megnið af þorskinum heldur sig. Eftir að þorskstofninn fór að stækka hefur þyngd flestra aldursflokka fallið. Reyndar er það svo að þyngd 4 ára og eldri þorska er sú minnsta síðan mælingar hófust á sjötta áratuginum.

Danska Hafró (DTU Aqua) hefur mælt þorsk- síldar- og brislings- stofna í öllu Eystrasalti og komist að því að megnið af þorskinum er á Borgundarhólms svæðinu (no. 25). Þar er fjöldi eldri þorska sá mesti síðan mælingar hófust, um 1960. Þó þorskstofninn hafi verið miklu stærri á níunda áratugnum, þegar metveiði var í Eystrasalti, 450 þús. tonn, var þorskurinn þá dreifður um allt svæðið og lítið var við Borgundarhólm.

Því miður fyrir þorskinn (!) eru síld og brislingur (smávaxin síldartegund) utan þess svæðis sem þorskurinn heldur sig á, en þau eru í norður- og austurhluta Eystrasalts (28 og enn norðar). Aldrei hefur verið minna af síld og brislingi, miðað við fjölda þorska á svæðinu. Þetta er væntanlega ástæðan fyrir vaxtarhrapinu hjá eldri þorski og fæðuskorturinn staðfestist enn frekar með hækkandi hlutfalli þorska með tóman maga.

Í Eystrasalti eru einungis fáar fisktegundir sem þorskurinn getur nýtt sér til fæðu , og þess vegna er að litlu að hverfa þegar ekki er nóg af síld og brislingi. Yngri þorskur er ekki eins illa staddur eins og sá stærri þar sem hann nærist aðallega á botndýrum og smákröbbum.

Þorskkvótinn hefur verið að aukast frá 2008 vegna stækkunar stofnsins og minna veiðiálags. Nýjasta stofnmæling ICES sýnir að fiskveiðidánartala sé innan settra markmiða (0,3), og að stofninn haldi áfram að stækka. Samt eru tilmælin frá ICES þau að minnka kvótann um 11% á næsta ári, til þess að halda sömu veiðidánartölu. Þetta er vegna þess að veiðidánartalan er miðuð við fjölda fiska en kvótinn er settur í tonnum.

Þó tonnakvótinn lækki verða samt veiddir fleiri fiskar vegna þess hvað þeir hafa horast mikið síðustu ár.
Þegar fiskurinn er horaður þarf fleiri stykki í kílóið, hann fellur í verði og afkoman af fiskveiðunum minnkar.
Nýtingaráætlun ESB fyrir þorsk Í Eystrasalti gerir ekki ráð fyrir visttfræðilegum þáttum eins og fæðu og útbreiðslumynstri þorsksins. ICES leggur til að gerð verði ný áætlun sem tekur tillit til þessara þátta.

Höfundar: Margit Eero og Marie Storr-Paulsen, DTU Aqua 

Eftir að hafa lesið þetta fannst mér ekki annað hægt en að skrifa höfundinum og benda vinsamlega á að það væri nú ekki góð leið að friða sveltandi horþorsk í þeirri von að hann braggaðist - seinna.
Ég sendi afrit til danska sjómannasambandsins og "Fiskerbladet", en fékk engin viðbrögð frá neinum þrátt fyrir ítrekanir. Nýlega sendi ég þetta til fréttavefs á Borgundarhólmi og spurði hvað þeim fyndist um þetta en fékk þau svör frá ritstjóranum að þeir hefðu ekki skoðanir, þeir flyttu bara fréttir! Svo má líka halda því til haga að ekkert hefur birst í íslenskum fjölmiðlum um málið nema smá klausa á mbl.is, þar sem sagt var frá niðurskurði, en ekki ástæðu hans.

Hér er bréfið til Margit:

Kæra Margit
Eftir að hafa lesið greinina sem þú skrifaðir og birtist í Fiskeritidende 7. júní s.l. finnst mér það skylda mín að gera við hana faglegar athugasemdir.

Ef fiskstofn sveltur vegna þess að ekki er til nóg fæða handa öllum, þá er sóknarminnkun það versta sem gert er. Þvert á móti skal auka sóknina til að grisja stofninn þannig að meiri fæða verði eftir handa þeim sem eftir lifa. Þá eykst vöxturinn og þar með framleiðslan

Eins og segir í ráðleggingum ICES þá er gert ráð fyrir að afföllin (dánartalan) aukist vegna fæðuskortsins. Það eina sem hægt er að gera til að minnka afföll af vegum hungurs er að veiða meira. Ekki einungis fæst meiri afli heldur eykst vöxtur eftirlifandi fiska og það dregur úr afföllum vegna fæðuskorts.
Þetta er vel þekkt almenn vistfræði og hefur verið notuð við nýtingu stöðuvatna. Norski fiskifræðingurinn Knut Dahl sýndi fram á fyrir 100 árum að grisjun fiskstofna leiddi til betri vaxtar og meiri fiskgæða.

Ráðgjöfin um að minnka þorskkvóta í Eystrasalti vegna þess að þorskurinn sveltur er í andstöðu við almenna þekking í vistfræði og heilbrigð búvísindi

Svo virðist sem líffræðingar nútímans sé fastir í tölvlíkunum án þess að taka tillit til þess sem gerist í náttúrunni. Það er ekki í valdi manna að gera neitt við því að þorskurinn haldi sig á fæðurýru svæði. Ástæða þess að lítið er af síld og brislingi getur einfaldlega verið sú að þorskurinn sé langt kominn með að éta upp þessar tegundir. Lítið gagn er í að minnka veiðar á síld og brislingi, henn hefur þegar hesthúsað því sem hann nær í. Það eina rétta í þessari stöðu er að veiða meiri þorsk, það ætti að auka kvótana og smækka netmöskva.

Í nýrri grein í tímaritinu Science halda þekktir vísindamenn því fram að veljandi veiði (að veiða bara stærstu fiskana) eyðileggi fiskstofnana. Sagt var frá þessu í sjávarútvegsblaðinu Fishing News og í því tilefni skrifaði ég gein í blaðið um það hvernig veljandi veiði hefði farið illa með íslenska þorskstofninn. Hana má lesa hér

Ég bendi einnig á skýrslu mína "Aeging of Baltic Cod" en þar sem fram kemur að auðvelt er að ákvarða aldur þorska í Eystrasali og reikna út vöxt þeirra fyrr á æfinni með því að notast við hreistur. Svo virðist sem vöxtur sé mjög hægur og stöðvist að mestu við 50 cm lengd. http://www.mmedia.is/~jonkr/english/BalticAge1.pdf

Í skýrslunni sem ég skrifaði 2010 segi ég að stækkun möskva í þorskanetum muni hafa neikvæð áhrif á stofninn og leiða til lægri aflahemilda:
 "Mesh sizes in fishing gear have been increased in recent years to increase selectivity that is let more small fish escape from he fishery and increase pressure, relatively of big fish. If the results from the age reading are near to be correct, this is wrong management policy that will lead to less catch and poor state of the stock in the long run. This will (as history shows) lead to further restrictions in the fishery".

Ég vona að þú gefir þér tíma til að taka þessar ábendingar mínar til athugunar.
Vinsamlegast,
JonKr.

 

Grænlendingar og makríllinn. - LÍÚ stjórnar utanríkismálunum!

Alveg var ég gáttaður um daginn þegar Íslendingar neituðu Grænlensku skipi að landa hér makríl, sem veiddur var í grænlenskri lögsögu. - Ekki batnaði það þegar Steingrímur sjávarútvegsráðherra lét kalla heim skip í eigu Brims, sem voru í rannsóknaveiðum fyrir Gænlendinga. 

Ég hélt í minni einfeldni að það væri styrkur fyrir okkur Íslendinga að makríllinn væri kominn til Grænlands, fleiri rök fyrir því að makríllinn væri búinn að færa sig hingað austur og væri ekki lengur "hrein eign" ESB og Norðmanna. Ég fékk þetta ekki til að koma heim og saman, hvað var eiginlega að Steingrími? Skýringin birtist í Fréttablaðinu 13. ágúst sl. þar sem sagði:

Friðrik J. Arngrímsson, framkvæmdarstjóri LÍÚ, segir að eftir því sem Grænlendingar afli sér meiri veiðireynslu á makríl verði samningsstaða íslendinga erfiðari þegar kemur að því að semja um makrílveiðar úr sameiginlegum stofni. Afstaðan byggist því eingöngu á að tryggja hagsmuni Íslands.

Þar höfum við það:  "Afstaðan byggist því eingöngu á að tryggja hagsmuni Íslands", sagði LÍÚ! Þeir ráða, eða virðast segja Steingrími hvað hann á að gera. Ekki þarf lengur að velkjast í vafa um hver sé handbendi hvers.

Þetta rifjar upp að þegar ég var við rækjurannsóknir á Flæmska hattinum 1995 um borð í Dalborgu EA, fór ég fram á, eftir að hafa rannsakað rækjuna á Hattinum í 4 vikur, að fá sem rannsóknaskip að taka nokkur höl á "Nefinu" á Miklabanka, en það er utan landhelgi Kanada. Tilgangurinn var að kanna hvort samstofna rækja væri í næsta nágrenni. Snorri heitinn Snorrason útgerðarmaður rak erindið við sjávarútvegsráðuneytið en Þorsteinn Pálsson var þá ráðherra. Eftir 10 daga þref fengum við neitun, og ég frétti síðar að eftir skeytasendingar milli kanadísku og íslensku Hafró, hefðu "vísindamennirnir" komist að því að þarna væri engin rækja!

Ári síðar var ég þarna og þá birtist færeyskur togari, Háifossur, með leyfi til tilraunaveiða á svæðinu, sem kallað er L3. Er ekki að orðlengja það að hann fann þar mikla rækju og Færeyingar fengu að launum leyfi til rækjuveiða þarna í mörg ár. - Þar misstum við af feitum bita.

Forstjóri Hafró kennir öðrum um hnignun ýsustofnsins

Ýsuafli hefur farið ört lækkandi undanfarin ár, í samræmi við ráðgjöf Hafró, en stofnunin leggur til ársaflann, með réttu eða röngu, og eftir því er farið. Forstjóri stofnunarinnar sagði nýlega (14/7/2012) í sjónvarpsviðtali að farið hefði verið fram úr ráðgjöf stofnunarinnar, og því hefði lendingin orðið brattari en ella.

En var farið fram úr ráðgjöfinni, eða var forstjórinn hreinlega að segja ósatt? Lítum á það.

Atburðarás afla og ráðgjafar í ýsuveiðum frá 1999 var þessi: Árið 1999 fór aflinn hressilega fram úr ráðgjöfinni eða um 30%. Árið 2000 var farið 17% fram úr, 30% 2001 og 47% árið 2002, að meðaltali um 31% árin 1999-2001.

Eftir þessa framúrkeyrslu stökk ráðgjöfin fyrir árið 2002 upp um nær helming og aflinn fylgir á eftir. Aflinn óx svo í 110 þús tonn 2008, en síðan hefur hann farið hratt minnkandi, talað er um nýliðunarbrest og að til gæti komið að stöðva þurfi ýsuveiðar á Suðurlandi. Svona er komið þótt ráðgjöfinni hafi verið fylgt 100 %

Í frétt stöðvar 2 þann 14. júlí 2012, sagði forstjóri Hafró m.a:

...."við lögðum til töluvert, hvað eigum við að segja, vægari sókn svo þessir árgangar myndu endst í fleiri ár, það var okkar tillaga, en það var ekki farið fyllilega eftir því þannig að við teljum að það hefði mátt gera það skynsamlegar þannig að skellurinn hefði orðið heldur mýkri, en það breytir nú kannski ekki því að við hefðum setið uppi með þessa fjóra lélegu árganga, sem við erum núna að sjá hérna í farvatninu".

Þá sagði Jóhann að erfitt væri að segja til um hvaða skýringar væru á hinni lélegu nýliðun kenningar væru um að það hafi sitt að segja að ýsan hefði tekið að færa sig í miklum mæli norður fyrir land samhliða hlýnun í sjónum, en áður var hún að mestu fyrir sunnan og vestan.

Og ekki vantaði frá honum góð ráð:

..."að ýsunni takist ekki eins vel að koma afkvæmum á legg eins og hún hefur gert á hefðbundinni slóð.... þegar tiltekið magn væri komið á land af ýsu sunnan við landið, þá yrði sókninni beint norður fyrir land."

Já einmitt, skýringin er að það hafi hlýnað. - Hvernig fer ýsan að í Norðursjónum? Mætti ekki sækja hitaþolinn ýsustofn þangað??

Það er auvirðilegt að kenna öðrum ranglega um hvernig komið er fyrir ýsunni og ömurlegt að menn með svona takmarkaða þekkingu á líffræði skulu stjórna aðal atvinnuvegi þjóðarinnar.

Ekki semja um makrílinn!

Makríldeilan er aftur komin á dagskrá. Norðmenn og ESB reyna enn að þvinga okkur Íslendinga og Færeyinga til að semja um aflahlutdeild, sem í raun þýðir að þeir eru að ræna okkur fiskveiðum í eigin lögsögu. Með sömu rökum gætum við bannað Norðmönnum Bretum og Írum að veiða lax í sínum eigin ám því hluti laxastofna þeirra elst upp í íslenskri, færeyskri og grænlenskri lögsögu.

Fiskveiðistjóri ESB segir að nauðsyn sé á að semja (taka af okkur veiðiréttinn) því makríll sé ofveiddur og koma verði í veg fyrir útrýmingu stofnsins. - Ofveiddur?

Það er veitt meira en ICES (Alþjóða hafrannsóknaráðið) leggur til, en er eitthvað að marka þeirra ráðgjöf? Farið hefur verið groddalega fram úr henni í Barentshafi, þorskstofninn stækkar og ICES eltir og hækkar ráðgjöfina, þvert ofan í það sem þeir ættu að gera ef þeirra ráðgjöf hefði verið rétt og framúrkeyrslan valdið ofnýtingu stofnsins.

Stofnæling á makríl er tóm vitleysa, hún er gerð á 3 ára fresti og þá með því að telja hrogn í hafinu. Ráðgjöfin er í samræmi við það, auk þess sem hún byggist á því að veiða lítið svo stofninn stækki. Þeir halda nefnilega að það sér best sé að veiða sem minnst svo stofninn stækki. Þeir hugsa ekkert um að fæðan takmarkar stærð fiskstofna og stór stofn getur étið sig út á gaddinn.  

Norskir fræðingar sjá merki um ofbeit á átu í Norðurhafi, það sé einfaldlega ekki nóg fóður fyrir þessa stóru síldar-, makríl- og kolmunnastofna. Þetta getur verið ein ástæða þess að makríllinn sækir á Íslandsmið, það er að verða lítið að éta heima fyrir, - vegna of lítillar veiði.

Við eigum að halda okkar striki og láta ekki hræða okkur til hlýðni. Ef við veiðum sem áður, og þeir líka kemur væntanlega í ljós að stofninn þolir það enda er það eðli fiskstofna að bregðast við aukinni nýtingu með aukinni framleiðslu. Þarna kemur fæðan til sögunnar: Aukin veiði eykur framboð handa þeim sem eftir lifa, vöxturninn eykst svo og nýliðun. Stofninn fer jafnvel stækkandi (Barentshaf) vegna þess að fæðan nýtist betur.

Ekki semja, lærum af kolmunna samningunum!

Meðan ósamið var um hann var veitt langt umfram ráðgjöf og stofninn stækkað i stöðugt. Þegar búið var að koma böndum á veiðarnar með samningum 2005 var lögð til minni veiði og aflinn minnkaði. Sagt var að "gömul" ofveiði hefði valdið því.

Er eitthvað vit í stofnmælingu á makríl?

Í Morgunblaðinu 30. september 2010 skýrir Þorsteinn Sigurðsson hjá Hafró vankantana á stofnmælingu makríls:"Mælingar á makrílstofninum eru ýmsum vandkvæðum háðar. Í fyrsta lagi er fiskurinn ekki með sundmaga og því næst ekki endurkast með bergmálsmælingum frá makrílnum. Við bergmálsmælingar á öðrum fiskum kemur endurvarp hljóðsins að 95% frá sundmaganum. Norðmenn hafa unnið að þróun tækni til að bergmálsmæla makríl, en sú aðferð hefur ekki hlotið alþjóðlega viðurkenningu".

"Í öðru lagi er makríll mjög ofarlega í sjónum og yfir sumarmánuðina er hann ofar en botnstykki skipanna. Þessi staðreynd torveldar enn frekar bergmálsmælingar á makríl. Það er helst á haustin sem makríll leitar neðar í sjónum, en á þeim tíma er makríll lítið eða ekki í íslenskri lögsögu. "

„Þar sem bergmálsmælingar hafa ekki dugað til að fínstilla stofnmatslíkön makríls þá hefur frá árinu 1977 verið beitt eggja- eða hrognatalningu,“ segir Þorsteinn. „Í slíka leiðangra er farið þriðja hvert ár og tóku Íslendingar þátt í þeim í fyrsta skipti í ár. Leiðangrarnir stóðu frá janúar og fram í miðjan júní. Egg voru talin syðst og austast í íslensku lögsögunni í lok leiðangursins og alla leið suður í Bisqaya-flóa síðastliðinn vetur. Í eggjatalningunni eru tekin sýni með háfi úr yfirborðslögum sjávar og síðan er reiknað út miðað við fjölda eggja í hverju kasti hversu margir fiskar hrygndu það árið. Til grundvallar liggja fyrir margvíslegar upplýsingar, meðal annars úr fyrri leiðöngrum auk frjósemismælinga, þ.e. heildarfjölda hrogna í hverri hrygnu".

Þetta er nú svo mikil della að maður verður að halda um höfuðið. Hafró hætti áratuga þorskseiða talningum fyrir nokkrum árum vegna þess að ekkert vitlegt fékkst út úr þeim. Sennilega skynsamlegasta ákvörðun þeirra til þessa.

Nú telja þeir (og ICES) makrílhrogn frá Biskayjaflóa norður til Færeyja og reikna út stærð hrygningarstofnsins. Talningin stendur í 4-5 mánuði, janúar - maí. Ætla má að við upphaf talninga sé aðeins lítill hluti stofnsins farinn að hrygna og í lok tímabilsins hlýtur mestur hluti eggjanna að vera upp étinn og dauður!

Makrílegg eru talin þriðja hvert ár á skástrikaða svæðinu. Vottur af hrognum fannst þar sem krossarnir eru, árið 2002.

Svona vinnubrögð hljóta að vera heimsmet í ágiskunum, en enginn segir neitt. Stjórnmálamenn trúa "vísindamönnunum" blint og reyna ekki einu sinni að kafa ofan í áreiðanleika ráðgjafarinnar eða reynsluna af henni í fortíðinni.

En, - Ekki semja um makrílinn!

 

Á að útrýma handfæraveiðum?

Fiskistofa virðist vera lögst í sérstakt átak til að hindra handfæraveiðar. Frá 22. maí til dagsins í dag hefur verið beitt 23 skyndilokunum á handfæraveiðar, vegna of hás hlutfalls smáfisks í afla. Fyrir þann tíma hafði hvergi verið lokað á handfærabáta, en það sem af er ári eru skyndilokanir alls orðnar 68.

Hvað er í gangi? Er Hafró að reyna með ofurafli að vernda smáfisk til að veiða seinna, eða eru "hagsmunaaðilar" á ferðinni, sem vilja handfærin út?

Reynslan hefur sýnt og rannsóknir staðfesta að friðun smáfisks gerir aðeins ógagn. Byggist það á því að ofmergð smáfiskjar gengur hart að fæðunni, nokkuð sem leiðir til hægari vaxtar og hindrar að fæðudýrin gagnist stærri fiski því þau eru étin upp áður en þau ná að stækka. Stærri fiskar hafa því lítið val og fara að éta ungviðið.

Hér til hliðar er lýsing Bjarna Sæmundssonar á fyrirbrigðinu, skrifuð 1929 þegar hann var á síldveiðum á "Skallagrími" í Ísafjarðardjúpi.

(Smella á mynd til að stækka)

 

Tíðar skyndilokanir benda til þess að mikið sé af smáfiski á miðunum, svo mikið að ekki er hægt að stunda eðlilegar veiðar meðan þorskur undir 55 cm er friðaður- til að hann geti veiðst stærri seinna. Í afla handfærabáta er er hlutfall fisks undir 55 cm 65-85%.

Ég skrifaði grein um samband skyndilokana og þorskafla árið 2001 og sagði m.a:
Ætla má að fjöldi skyndilokana sé til marks um mergð smáþorks hverju sinni og mætti því ætla að í kjölfar tíðra lokana kæmi tímabil aukins afla, í takt við hugmyndafræðina um að hann muni stækka og gefa af sér meiri afla -síðar. Samræmi virðist milli fjölda skyndilokana og afla. lokanir og afli eru í sama takti en tveimur árum eftir að fjöldi skyndilokana nær hámarki minnkar aflinn (-síðar)! Greinilega ekki það sem ætlast var til.

Hætta að veiða ýsu?

Það er að bera í bakkafullan lækinn að gagnrýna Hafró enda virðist sama hvaða vitleysu þeir gera, stofnunin er varin af stjórnmálamönnum sem nota hana til að skýla sér bakvið svo þeir þurfi ekki að taka sjálfsstæðar ákvarðanir.
Ekki get ég samt staðist að fara nokkrum orðum um nýjustu fiskveiðiráðgjöfina. Þeir þakka sér og aflareglunni um mælda stækkun þorskstofnsins, en kenna náttúrunni um samdrátt ýsustofnsins. Sem kunnugt er hefir ýsustofninn verið á hraðri niðurleið að sögn Hafró, og ráðlagður afli farið úr 100 þúsund tonnum í liðlega 30, en alltaf hefur verið farið að ráðgjöf stofnunarinnar um afla. Og forstjórinn lét að því liggja í viðtali að jafnvel þyrfti að banna ýsuveiðar!

Um hörmungar ýsunnar segja þeir:

Meðalþyngd eldri aldursflokka er samt enn fremur lág, en þeir yngri eru um eða yfir meðallagi. Meðalþyngdin hefur verið nokkuð breytileg og yfirleitt lægri hjá stórum árgöngum. Árgangur 2003 var mjög stór og í samræmi við það mjög léttur eftir aldri. Yngstu árgangar ýsu eru metnir litlir og í samræmi við það er meðalþyngd þeirra hærri en verið hefur undanfarin ár. Lág meðalþyngd stórra árganga sést strax við tveggja ára aldur en eftir það hefur vöxtur oft verið svipaður og hjá minni árgöngum. Árin 2005–2009 var vöxtur allra árganga í stofninum hægur, en ýsustofninn var þá mjög stór. Á árunum 2010 og 2011 hefur vaxtarhraði aukist verulega.

Hér tala þeir enn um að vöxtur ýsunnar sé háður stofnstærð, stórir árgangar vaxi hægar o.s. frv. En þeir harðneita því alltaf að þetta geti átt við um þorsk!

Áfram segir um ýsuna: Árgangar 2008–2011 eru allir metnir mjög slakir, að meðaltali um 20 milljónir tveggja ára nýliða. Sá fjöldi svarar til um 16 þús. tonna heildarafla að hámarki úr hverjum þeirra miðað við að afrakstur á nýliða verði um 800 grömm, líkt og verið hefur úr árgöngum af svipaðri stærð á undanförnum áratugum.

Ýsustofninn mun minnka áfram á komandi árum þegar litlu árgangarnir frá 2008–2011 koma inn í hrygningarstofninn og líkur eru á að hann verði nálægt sögulegu lágmarki árin 2014–2015. Til að hættan á slíku verði lítil leggur Hafrannsóknastofnunin til að hámarksaflamark ýsu fiskveiðiárið 2012/2013 verði 32 þús. tonn í samræmi við fyrirliggjandi tillögu að aflareglu.

Þegar vöxtur ýsunnar hægðist hefði átt að auka veiðar, ekki einungis til þess að eftirlifandi fiskar yxu betur heldur til að rýma fyrir nýliðun. Nú eru þer að súpa seyðið af því; nýliðun hefur verið arfaslök frá 2008, væntanlega vegna fæðuskorts og plássleysis fyrir ungviði.

Auk þess að vera úti á túni í veiðiráðgjöfinni eru þeir ekki í neinu sambandi við umhverfi fiskveiðanna. Lítill ýsukvóti á þessu fiskveiðiári hefur verið til vandræða og enn versnar það. Vegna skorts á ýsukvóta geta menn ekki veitt aðrar tegundir, nema þá að henda fiski eða gera það sem sjómenn vilja helst ekki, landa aukaafla og láta andvirðið renna í sjóði Hafró.

Í hvaða heimi lifa menn sem vilja banna ýsuveiðar til að vernda ýsustofninn? Er ekki stofnunin annars orðin hagsmunatengd: veiðibann á lúðu, smáfiskafriðun og aukinn niðurskurður færir þeim meiri tekjur í kassann.

Vistarbandið og einokunin - kreppa fiskveiðanna

Ég var að hlusta á þáttinn "Við sjávarsíðuna" í morgun, laugardaginn 26. maí, en þar kom fram að þorskurinn átti meiri þátt í að halda lífinu í íslensku þjóðinni en áður hefur verið talið, miklu meiri en sauðkindin. Hertur þorskur var okkar eina útflutningsvara í 1000 ár og gaf þær tekjur sem þurfti til að geta flutt inn það sem þjóðina vanhagaði um.

Á síðari hluta miðalda fór þjóðinni að hnigna vegna einokunarinnar og vistarbandsins. Frjáls verslun var afnumin og fólk mátti ekki flytja úr sveitum í þéttbýli og var þetta m.a. gert til að koma í veg fyrir að menn gætu haft fiskveiðar að aðalatvinnu.

Nú erum við að sigla inn í sama ástand, einokunin er komin aftur, Bogesen einn má gera út, allir vinna hjá honum og vei þeim sem segir eitthvað ljótt um vinnuveitandann.

Vistarbandið er einnig komið aftur, fólk getur ekki flutt af landsbyggðinni vegna þess að eignir þar hafa fallið í verði og fólk getur heldur ekki flutt úr þéttbýlinu á landsbyggðina því þar er ekki vinnu að hafa - nema hjá Bogesen.

Auk þessa eru Íslendingar aftur komnir í sjálfsstæðisbaráttu eftir um 100 ára frelsi.- Nú við ESB og Kína.

Sagan endurtekur sig

Í pistli á vísindavef háskólans eftir Gunnar Karlsson segir svo um vistarbandið: 

Það er sagt vera algengt í vanþróuðum landbúnaðarsamfélögum að fólk leitist við að takmarka aðra atvinnuvegi, svo sem verslun, og loka þá úti frá samfélaginu.

Á Íslandi kemur andúð á verslun fram strax í Íslendingasögum, einkum verslun sem er stunduð í ábataskyni. Á sama tíma er líka tekið að takmarka leyfi fólks til að stofna heimili án þess að hafa jarðnæði og búfé til að lifa á, og hefur því banni einkum verið stefnt gegn því að hafa fiskveiðar að aðalatvinnu.

Slíkar takmarkanir á öðrum búskap en sveitabúskap ganga í gegnum Íslandssöguna í dálítið ólíkum og misströngum myndum. Svo seint sem árið 1887 samþykkti Alþingi lög, sem gengu í gildi árið eftir, þar sem mönnum var bannað að setjast að í þurrabúð nema með skriflegu leyfi hreppsnefndar, eftir að hafa sannað með vottorðum tveggja skilríkra manna að þeir væru reglumenn og ráðdeildarsamir.

Tvennt gat einkum vakað fyrir þeim sem vildu takmarka þéttbýlismyndun. Annars vegar var því trúað, með réttu eða röngu, að fiskveiðar væru stopulli atvinnuvegur en landbúnaður. Því væri meiri hætta á að fólk sem lifði á fiskveiðum yrði bjargþrota og lenti á ómagaframfæri hjá bændum. Þessi ótti endurspeglast í lagaákvæðum um að búðseta sé háð leyfi hreppsbúa eða fyrirliða þeirra og hreppsbændur ábyrgir ef búðsetumenn gætu ekki bjargað sér sjálfir.

 Hins vegar gera sagnfræðingar nú jafnan ráð fyrir að það hafi ráðið miklu um afstöðu efnaðra bænda, þeirra á meðal flestra embættismanna landsins, að þeir hafi óttast að missa vinnuafl til sjávarsíðunnar og að þurfa að keppa við sjávarútveg um vinnufólk. Bak við umhyggju löggjafans fyrir óforsjálu fólki sem elti svipulan sjávarafla út úr öryggi sveitanna þykjast fræðimenn greina ágjarna tilhneigingu til að einoka vinnuafl landsmanna í þágu landbúnaðar.

Að vísu gerðu margir auðugir bændur og embættismenn út fiskibáta á vertíðum, en þá gátu þeir notað vistarbandið til að láta vinnumenn sína róa á sjó, draga húsbændum sínum afla og fá aðeins brot af verðmæti hans greitt í laun (kannast einhver við þetta?). Aldrei verður skorið úr því með vissu hvort þessara tveggja sjónarmiða réði meiru um andúð ráðandi afla í samfélaginu á þéttbýlismyndun í sjávarþorpum. Um það verður hver að hafa þá skoðun sem honum þykir sennilegust.

                            ----------------------------

Athyglisverð lesning með beina tengingu í nútímann. Sagan er að endurtaka sig:

Ef við skiptum "auðugum bændum og embættismönnum" út með  "stórútgerðarmönnum" erum við að lýsa ástandi dagsins í dag eins og það birtist í auglýsingum frá stórútgerðinni og tómthúsmönnum hennar.

Höfum við gengið til góðs? - 20 ára afmæli greinar um vanþekkingu

Alltaf gott að halda upp á afmæli, jafnvel þó ekkert hafi breyst.

Hér er grein sem ég skrifaði í Sjómannablaðið Víking fyrir 20 árum (Víkingur, Júní 1992, 6. tbl. bls. 27):

"Þótt alkunna sé að sveiflur eru meira einkennandi fyrir dýrastofna en stöðugleiki, virðast breytingar á fiskgengd alltaf koma mönnum jafn mikið á óvart. Og enn heldur maðurinn, æðsta dýr jarðarinnar, að það hafi verið honum að kenna og að hann geti breytt þar um. Nægir þar tal um meinta ofveiði á þorski og að kenna veiðum á hrygningarstöðvum þorsks um nýliðunarbrest, svo sem friðunaraðgerðir á þessum vetri hafa staðfest. Þetta er ekki nýtt af nálinni eins og sést á eftirfarandi úrklippu úr formála að "Fiskunum" eftir Bjarna Sæmundsson frá árinu 1926. Eftir lesturinn hvarflar hugurinn að því hvort þekkingunni hafi virkilega ekkert miðað og hversu lengi við eigum eftir að ræða á sömu nótum".

Gefum Bjarna Sæmundssyni orðið, í formála að Fiskunum 1926:

Annars hygg ég, að einmitt þetta atriði: að fá því svarað, hvernig fiskigöngur haga sér, verði i framtíðinni eitt af aðal verkefnum fiskirannsóknanna og er líka það, sem fiskimenn fýsir einna mest að vita, enda er það skiljanlegt, því að á því veltur að jafnaði fyrst og fremst öll útkoma fiskveiðanna í það og það skiftið, hvort fiskurinn kemur á hinar vanalegu stöðvar, þar sem menn eiga von á honum. Það er þvi næsta skiljanlegt, að fiskimenn hafi frá alda öðli reynt að reikna út fiskigöngurnar eða spá um þær. En um þessa útreikninga manna á fiskigöngunum er það því miður að segja, að þeir hafa ekki ætíð reynst réttir, sem ekki er að furða, þegar reiknað hefir verið með óþektunm stærðum, eða menn ímynda sér það sem nauðsynlegt var að vita. Þess vegna var mönnum (og er jafnvel enn) oft hætt við því að grípa það sem hendinni var næst sem orsakir til þess, að útreikningarnir reyndust skakkir, þ. e. að fiskurinn kom ekki á sínar vanalegu stöðvar. Og orsakirnar voru (og eru oft enn) að þeirra dómi tíðast mennirnir og þeirra athafnir. Oftast voru það ill áhrif frá aðkomuskipum, útlendum eða innlendum; þau drógu fiskinn á djúpið og héldu honum þar við niðurburðinn eða veiddu fiskinn upp, svo að ekkert varð eftir handa heimamönnum; eða það var tálbeita, sem allir gátu ekki aflað sér, moldrök í sjóinn, sem fældi fiskinn o. s. frv.

Á síðustu öld bættist askan frá gufuskipunum og vélaskröltið (og á þessari öld jafnvel mótorskellirnir) við. En ekkert hefir þó líklega gefið mönnum jafn illan grun á sér í þessu sambandi og hvalveiðarnar og botnvörpuveiðarnar. Hvalveiðarnar áttu að hafa sérstaklega óheppileg áhrif á göngur síldarinnar að landi og inn á firði, en botnvörpuveiðarnar á aðrar fiskigöngur og fiskveiðar. Varpan átti að umróta botninum og eyða um leið öllum gróðri hans og hrognum fiska, jafnvel þeim sem aldrei eru í botni (eins og þorsksins), drepa alt ungviði unnvörpum og flæma allan fisk af miðunum. Hér skal ekki farið að ræða um það, við hve mikil rök ýmis af þessum atriðum höfðu að styðjast, því að sum þeirra koma til tals í bókinni. Þó skal það tekið fram hér, að nægar upplýsingar eru til um það, að fiskur hefir oft brugðist áður eins og líka ber við enn án þess að auðið væri um að kenna neinu af því, sem hér hefir verið minst á, og að mönnum hættir oft mjög við því, að vitna aðeins i síðustu ára reynslu, en gleyma öllu því sem áður hefir komið fyrir.

En tímarnir breytast, og það hygg ég óhætt að segja, að mjög eru nú skoðanir fiskimanna farnar að breytast í þessu tilliti, stafar það sumpart af fenginni reynslu, sumpart af ýmsu þvi, sem sjó- og fiskirannsóknirnar hafa leitt í ljós. Þó að þær séu aðeins skamt á veg komnar enn, þá hafa þær þó ótvírætt sýnt fram á, að fiskarnir eru í göngum sínum eins og í öðrum lífsháttum, fyrst og fremst háðir ástandi sjávarins og þeim skilyrðum, sem það skapar, hvað fæðu og hrygningu snertir, og munu þess verða nefnd ýmis dæmi i bókinni.

Hefur umræðan eitthvað breyst? - Ó nei.

Fleiri afmælisgreinar verða dregnar fram á næstunni.

Reynslan af Íslandsmiðum rakin í grein í Fishing News

Eftirfarandi grein birtist í Morgunblaðinu í dag, 9. maí 2012:

Reynslan af stjórnun þorskveiða við Island frá 1976 styður niðurstöður rannsóknar sem nýlega var greint frá í vísindatímaritinu Science. Þetta er mat Jóns Kristjánssonar, fiskifræðings, sem kemur fram í nýjasta hefti Fishing News (FN). Fjallað var um greinina úr Science í Morgunblaðinu 25. apríl síðastliðinn (Vilja veiða og hirða allt sem hafið gefur). Þar setti hópur 18 vísindamanna víða að úr heiminum fram þá skoðun að valbundnar fiskveiðar, þar sem mið sé sótt í fáar tegundir og fiska af tiltekinni stærð, auki hvorki framleiðni né dragi úr áhrifum af fiskveiðum á vistkerfi hafsins.

Í greininni í Fishing News er haft eftir Jóni að niðurstöður vísindamannanna sem skrifuðu greinina í Science ættu að ýta við yfirvöldum fiskveiða í Evrópusambandinu og eins vísindamönnum Alþjóðahafrannsóknaráðsins, ICES. Þær ættu að hvetja til þess að fallið verði frá viðteknum viðhorfum í fiskveiðistjórnun og tekið upp „afslappaðra" fyrirkomulag fiskveiðistjórnunar.

Tilraunin á Íslandsmiðum

Fishing News segir að umfangsmikil tilraun hafi hafist á Íslandsmiðum þegar erlendir fiskiskipaflotar yfírgáfu miðin 1976. Við hafi tekið róttækar breytingar. Möskvastærð botnvarpa hafi verið stækkuð úr 120 mm í 155 mm til að vernda smáþorsk. Þetta hafi valdið þvi að veiðin færðist upp í aldursröð þorsksins. Þessu hafi fylgt að dregið hafi úr vexti fiskanna miðað við aldur, sem benti til fæðuskorts, og þyngd sex ára þorska farið úr fjórum í þrjú kíló. Landaður afli minnkaði og 1984 var tekið upp kvótakerfi, aflamarkskerfí. Blaðið segir að fram að þessu hafi meðal þorskafli á Íslandsmiðum verið um 450.000 tonn á ári um langa hríð. Eftir breytingarnar hafi þorskveiðin minnkað niður í um 150.000 tonn á ári og nú sé þorskkvótinn 170.000 tonn á ári. Í stað þess að fara aftur til fyrra fyrirkomulags hafi verið hert á fiskveiðistjórnuninni og smáfiskavernd aukin með svæðalokunum.

Sama reynsla fékkst í Norðursjó, Írska hafi og vestan við Skotland, að sögn FN. Eina undantekningin sé Barentshaf en þar hafi stjórnmálamenn leyft stærri kvóta en Alþjóðahafrannsóknaráðið lagði til. Þá hafi verið leyft að landa smáum fiski vegna veiða Rússa á smáþorski.