"Fjórða árið í röð". - Forleikur að samdrætti þorskstofnsins?

"Vísitala þorsks er að hækka fjórða árið í röð, sem sýnir að við erum á réttri leið", sagði forstjóri Hafró þegar hann kynnti niðurstöður úr vorrallinu. Ekki var annað að heyra en að hann væri ánægður með sig og dugnað sinnar stofnunar við að byggja upp þorskstofninn með því að veiða bara pínulítið úr honum.
Ekki var hann jafn ánægður með ýsuna, hún hefur verið á hröðu undanhaldi undanfarin ár þrátt fyrir að farið hafi verið nákvæmlega eftir ráðgjöfinni.

Athyglisvert er að skoða línurit yfir stofnvísitölu þorsks frá því að tekið var að mæla hana 1985. 

Gráa línan sýnir vorvísitöluna, sú rauða er haustvísitalan. Það er reyndar athyglisvert að haustvísitalan er alltaf lægri, einkennilegt, þegar verið er að mæla sama stofninn. 

Við nánari skoðun er línuritið eins og nærmynd af sagarblaði. Fyrst hækkar hún í 3 ár, fellur svo í 5 ár, hækkar í 4 ár, fellur í 3, hækkar í 3 ár, lækkar 3 og hækkar nú síðast í 4 ár. Það er "næsta víst" að hún falli næsta ár, og svo áfram, áfram...

Það eru líkur á lækkun þorskvísitölu vegna þess að hlutfall stærri og eldri fisks er hátt og hann virðist þrífast vel á yngri bræðrum sínum, sem fer fækkandi og eru illa haldnir. Þar sem fiskur hefur ekki eilíft líf, mun stærri fiski fara fækkandi. Enn er beðið eftir nýliðun, sem lætur standa á sér vegna hungurs hjá ungfiski, sem eins og áður sagði, fer aðallega í fóður hjá þeim stærri. Fróðlegt verður að sjá hvernig snillingarnir bregðast við þegar vísitalan fellur í 20% aflareglu. Skyldu þeir leggja til 10% reglu, eða jafnvel núll veiði eins og áður hefur verið rætt um?

Hér má sjá stærðardreifingu þorsks. Svarta línan er frá 2011, en gráa skyggða svæðið er meðaltal áranna 1985-2010. Þarna sést að hlutfallslega mikið er af þorski yfir 70 cm, miklu meira en meðaltalið hefur verið. Þá má sjá að 35-50 cm fiskar eru mjög fáliðaðir, fjöldi 12 cm fiska (1 árs) er mjög lítill og fjöldi 2 ára (22 cm) er nálægt meðaltali, þrátt fyrir mikinn fjölda þeirra vorið 2010 þegar hann var eins árs. Afföllin á eins árs fiski eru gríðarleg. 

Skýringar óskast. Ofveiði? - Nei varla, er það ekki öfugt?

Þetta sýnir enn og aftur að það þarf að veiða meira til að halda jafnvægi milli fiskafjölda og fæðuframboðs.

En Hafróliðið kann ekki að túlka svona upplýsingar. Eigum við ekki að fara að skipta þeim út? 

Glórulaus fiskveiðiráðgjöf Hafró

Mikil umræða er jafnan um fiskveiðistjórnarkerfið og er þá gjarnan talað um "kvótann", hver hafi fengið hann, hver eigi að fá hann, hvort eigi að leigja hann eða bjóða hann upp, hvort eigi að auka hann eða minnka og þar fram eftir götunum. Nær ekkert er fjallað um grundvöll sjálfs kerfisins, en í upphafi þess var ákveðið að fiskstofnar væru ofveiddir, fiskiskipastóllinn væri of stór og það þyrfti að takmarka sókn í fiskinn. Reynt var að takmarka sókn í þorsk, sem var eina ofveidda tegundin í þá tíð (1970-1975), fyrst með því að stækka möskva til að hlífa smáfiski, þriggja ára þorski, síðar með því að takmarka þann þorskafla sem skip mættu koma með í land úr sínum veiðiferðum. Það var kallað skrapdagakerfi, þorskur mátti ekki fara yfir ákveðna hlutdeild af afla. Þarna varð brottkastið til, menn hentu fiski til að láta líta svo út að farið væri að reglum.

Höfundur og hugmyndasmiður þessarar meintu ofveiði var Hafrannsóknastofnun, í daglegu tali kölluð Hafró vegna þess að menn nenna ekki að skrifa langa nafnið. Í upphafi var árangurinn sá að mikið dró úr sókn í smáþorsk (Sigfús Schopka, Ægir 12/1980):

"... fjöldi þeirra fiska sem eru 3 og 4 ára að aldri hefur minnkað verulega síðastliðin ár eða eftir að áðurnefndar friðunaraðgerðir komu til framkvæmda. Þessi minnkun á 3 og 4 ára fiski í lönduðum afla gæti þýtt að klak hafi misfarist eða hér sé um áhrif friðunar að ræða. Niðurstöður seiðarannsókna og ungfiskarannsókna benda aftur á móti til þess að klak hafi ekki brugðist að undanförnu - flestir árgangar eru að minnsta kosti meðalárgangar, sumir jafnvel stórir eins og 1976 árgangurinn - þrátt fyrir lægð í hrygningarstofni (feitletrað J Kr). Það verður því að gera ráð fyrir að minnkandi hlutdeild smáfisks í afla megi rekja til friðunaraðgerða."
....þannig hefur sókn í 3 ára þorsk minnkað um 78% skv. bráðabirgðatölum, 35% í 4 ára þorsk og 25% í 5 ára þorsk en sóknarminnkun í eldri þorsk er hverfandi...

"...Friðun smáþorsks hefur því leitt til þess að hámarksafrakstur stofnsins hefur aukist um 55 þúsund tonn á ári. Hins vegar hefur þessi hámarksafrakstur aldrei náðst þar sem sóknin er allt of mikil, sérstaklega í eldri þorsk. Með frekari minnkun sóknar mun afraksturinn aukast nokkuð (hámarksafrakstur er talinn 450 þús. tonn á ári) en aðalávinningur sóknarminkunarinnar er arðbærari veiðar þar sem afli á sóknareiningu geti vaxið enn talsvert".

Aflinn óx og þeir Hafrómenn höfðu áhyggjur af því að þorskafli á úthaldsdag hefði aukist svo mikið að það kallaði á frekari aukningu skrapdaga:

"Eftir því sem þorskstofninn stækkar í framtíðinni og afli á sóknareiningu vex, útheimtir það enn frekari aukningu skrapdaga"....

Þetta skrifaði Sigfús Schopka fiskifræðingur hjá Hafró í tímaritið Ægi í árslok 1980 en þá var mjög dregið úr vexti þorsksins og hann fór í lágmark 1983. Þá var þyngd 6 ára þorska fallin úr 4,5 kg 1976 í 3,0 kg 1983, þyngdarminnkun um 35%. Þessi niðurstaða þýddi aðeins eitt: Tilraunin að friða fisk til að geta veitt meira seinna hafði mistekist. Það var ekki fæðugrundvöllur fyrir stærri þorskstofni. 

Þarna hefðu menn átt að staldra við og meta niðurstöður hlutlægt. Það var ekki gert: Hafró vildi ekki viðurkenna mistök og herti friðunartökin þrátt fyrir vel rökstudd andmæli mín og annarra vísindamanna. Endirinn á vísunni er sá að aldarþriðjungi síðar eru þeir enn sama sinnis, ofveiði er ríkjandi, enn þarf að "byggja upp stofninn".

Á þessu tímabili hefur hins vegar áherslan snúist: Ekki er lengur markmiðið að geta aukið veiðar heldur að halda þeim í lágmarki til að hámarka eignir sægreifa, skapa skortstöðu, sem hækkar leiguverð og varanlegt verð á kvóta til að fyrirtækin séu verðmeiri á pappírnum. Hafró segist aðeins vera ráðgefandi um stjórn fiskveiða á þann hátt að mæla stofninn og segja til um hversu mikið megi veiða af hverri tegund. Þeir vilja hins vegar alls ekki leggja nokkurt mat á hvort aflamark, sem leiðir til brottkasts, sé skynsamleg aðferð til stjórnunar eða hvort aðrar aðferðir væru betri. 

Færeyingar töldu að sóknin væri of mikil og settu á sóknartakmarkanir án heildarafla eða tegundatakmarkana. Brottkast er að þeirra dómi ekkert, menn koma með að landi það sem er söluvara eða búbót til heimila. Allir sem vinna í kerfinu eru nokkuð sáttir þó auðvitað sé togstreita um veiðidaga milli skipaflokka. Það eina sem sækir að þeirra skipan eru sífelldar ásakanir fiskifræðinga um að sóknin sé of mikil og draga beri úr veiði. 
Fiskimannafélagið talar um "hinn árlega bardaga um fiskidagana". Hvítflibbarnir í Þórshöfn vilja fara að ráði ICES mafíunnar um að draga veiðarnar saman, til að geta veitt meira seinna.

Þrátt fyrir herfilegan árangur skoðar Hafró ekki árangur sinnar eigin ráðgjafar. Stofnunin rangtúlkar merki um hungurástand á miðunum, tekur hvorki tillit til niðurstaðna annars staðar frá eða gagnrýni annarra fræðimanna. Innan stofnunar er starfsmönnum haldið í handjárnum, þeir fá ekki að tjá sig nema undir eftirliti og passað er upp á að stýra öllum samskiptum í gegn um forstjóra. Hann eða hans trúnaðarmenn eru til staðar á fundum til að passa upp á "sannleikann". Einungis örfárra manna klíka stjórnar öllu á stofnunni. Mistök eru ekki viðurkennd og ég hef það á tilfinningunni að stofnunin sé notuð til þess að halda aflanum niðri til þess að leiguverð á kvóta lækki ekki.

Fyrir nokkrum árum, þegar Davíð Oddson lofaði allt í einu 30 þús. tonna kvótaaukningu, hitti ég gagnmerkan skipstjóra, Pétur Stefánsson, fyrrum stjórnarmann í LÍÚ, niðri á höfn. Hann sagði við mig: "Veistu það Jón að það versta sem hægt er að gera er að auka kvótann um 30 þús tonn, það myndi lækka fiskverðið". Lækka fiskverðið, hugsaði ég, hann meinar auðvitað leiguverðið á kvótanum.
Hafró vill ekki skoða aflamarkskerfið með opnum huga í þágu bestu nýtingar miðanna, þeim er uppálagt að halda veiðunum niðri til að halda leigu á kvóta í hámarki og verðmæti fyrirtækja, sem byggist á pappírsvirði á "kvótaeign", í hámarki. Eru einhverjar aðrar skýringar á tregðu Hafró eða stjórnmálamanna að meta árangur núverandi stjórnunaraðgerða, sem gefa okkur 1/3 aflans eins og hann var 1929?

Það mætti spyrja Villa Egils, fyrrverandi ráðuneytisstjóra í Sjávarútvegsráðuneytinu, sem nú fer hamförum í þágu LÍÚ, sem vill endilega eignast allar veiðiheimildir.  

Vestanganga?

Er þetta vestanganga sem komst óséð inn á Steingrímsfjörð? Hún hefur farið framhjá talningarmönnunum á Skúlagötunni, sem þóttust vera búnir að mæla loðnustofninn upp á tonn.

Hvenær fer þorskinn að reka á land? Kannski eitthvað hafi komið í suðvestan hvellinum í gær. En það á eftir að ganga fjörur.

Var að tala við vin minn áðan sem stundað hefur netaveiðar í Flóanum í hálfa öld. Hann sagðist ekki muna eftir öðrum eins þorski  hér utan við hafnarkjaftinn eins og núna. Lætur aðeins liggja 2 trossur  fáeina tíma yfir daginn til að ráða við aflann. Ég spurði hann hvort hann færi ekki að skipta yfir á grásleppu. Hann hló við og sagði að það væri ekki hægt: "Allt of mikið af þorski".

Þjóðin tapar milljarði á dag vegna heimsku, enginn gerir neitt og svo er að skella á hrygningarstopp! Reyna að búa til fleiri seiði, sem verða að fiskum, sem enginn má veiða. - Stjórnendur Íslands eru brjálaðir. 

Loðnu rekur á land

Sorglegt

Netin stífluð af fiski en í landi stendur horaður almúginn og horfir á. Vertíðarfiskur virðist vera með mesta móti um allt land en nánast ekkert má veiða. Netaflotinn er nánast horfinn og þeir fáu sem enn eru eftir mega sig ekki hræra vegna kvótaleysis.
Hér áður voru um 100 bátar í Eyjum og aflinn var 1500-2600 tonn á dag skv. nýlegum fréttum sjónvarpsins. Einnig sagði í fréttinni að nú væri aflinn 500 tonn á viku og bátana mætti telja á fingrum annarrar handar. Vetrarvertíðir áður fyrr skiluðu um 150 þúsund tonnum af þorski auk ufsans. Þessar aflatakmarkanir undanfarna áratugi eru sagðar í þágu "uppbyggingar", gera stofninn enn stærri! Bara að það fari nú ekki með þetta eins og spilaborgina: Eitt spil í viðbót - og pomm!
Það er sorglegt að láta þennan fisk ganga hjá, sérstaklega þar sem mæld hrygningar- og veiðiafföll þorsks eru allt að 80%, sjá kafla 2.3 í þessari grein. Það er því að mestu "nýr fiskur" sem kemur á hverju ári. Þetta var mælt á árunum 1948-1969, þegar sótt var á fullu í hrygningarstofninn.

Þeir sem keyra svona dellu- fiskveiðistjórn áfram áratug eftir áratug eru hryðjuverkamenn. - Ætlar þessu aldrei að linna?

Á myndinni má sjá hvernig endurheimtum fækkar með tíma. Því lengur sem líður frá merkingu þeim mun færri fiskar skila sér. Þetta er byggt á endurheimtu 1126 merkja af 7772 árin 1948-1969. Heildarheimtur voru aðeins 14.5%, sem má túlka þannig að afföll vegna hrygningarinnar séu miklu meiri en vegna veiðanna, enda sýndu rannsóknir Jóns Jónssonar frá þessum tíma að flestir þorskanna voru að koma til hrygningar í fyrsta sinn. (Skalinn á myndinni er veldisskali, log skali)
 

Ævintýraleg byrjun á netaralli

Því má ekki ræða sóknarstjórn með dagakerfi?

Hvernig væri að gefa veiðarnar frjálsar í dagakerfi eins og gert er í Færeyjum? Allir mættu róa ákveðinn dagafjölda, sægreifarnir líka, landa öllu sem á dekk kæmi og ekkert afla hámark væri í neinni tegund. Hvað myndu greifarnir segja þá þegar þeir ættu að fara að lifa af fiskveiðum í samkeppni við aðra og geta ekki veðsett?
Í allri þeirri umræðu sem átt hefur sér stað kemst enginn upp úr fari Kvótakerfisins. Enginn ræðir um aðrar leiðir. Þó talið sé að sóknin sé of mikil, þá skal stjórna aflanum. Því ekki að stjórna sókninni og losna við brottkastið? 

Stutt svar við því er að þá myndi apparatið hrynja. Rannsóknamafían, eftirlitsbatteríið og sægreifarnir.

Meira um þetta hér 

Pattstaða um fiskveiðistjórnun

Þorskstofninn stækkar - við Færeyjar

Nýlega lauk fyrri hluta færeyska togararallsins þegar rannsóknaskipið "Magnús Heinason" kom í land eftir að hafa lokið 50 togstöðvum af 100. Merkilegt þótti að þeir fundu eins árs makríl og ufsinn var að gæða sér á þessum makrílseiðum. Makríllinn hrygndi við Færeyjar í fyrra og nú er árangurinn staðfestur: Makríllinn elst einnig upp við Færeyjar. Gott vopn í baráttunni um réttindi til þessara veiða.
Við þetta er að bæta að Spánverjar hafa stöðvað makrílveiðar sinna skipa vegna þess að aflatölur höfðu verið falsaðar, umframveiði var 80%, og þótti ekki annað að gera en að setja veiðibann á flotann.
Í færeyska rallinu kom einnig í ljós að þorskstofninn hafði vaxið frá í fyrra. Mikið berst nú í land af smáum þorski og eru uppi deilur í Færeyjum hvort eigi ekki að friða hann til að veiða hann stærri seinna.
Að mínu mati má alls ekki gera það, en ég er nú fjarri góðu gamni. Stofnþróunin frá því fyrir 10 árum virðist vera að endurtaka sig: Mikil nýliðun, sem veiðarnar náðu ekki að hemja svo draga fór úr vexti og stofninn féll úr hor.

Myndin sýnir afla síðustu 50 ára en hann einkennist af aflatoppum og lægðum á milli. Sveiflurnar eru reglulegar en mis langar og mis djúpar.
Sveiflur hafa lengst og dýpkað síðara hluta tímabilsins en það helst í hendur við aukna fiskvernd, útfærslu landhelgi, stækkun möskva, fjölgun friðaðra svæða og fækkun fiskidaga. Þetta styður tilgátuna um að mikið veiðiálag auki afla og dragi úr sveiflum.

Étur'ann loðnu í Barentshafi?

Skipstjórinn á Sigurborgu segist hafa þá skoðun að þorskurinn hafi nóg að éta vegna þess að ekki sé allt veitt frá honum .

Hann kvaðst hafa veitt þarna í mörg ár og sjá mikinn mun á fiskinum nú og fyrst þegar hann fór í Barentshafið og sagði að þarna hefði ekki verið veidd loðna í fimm ár.

 Ekki kemur fram í fréttinni hvort hann hafi gáð að því hvað fiskurinn væri að éta.

Ástæða þess að ekki hefur verið veidd loðna í Barentshafi í 5 ár er sú að loðnustofninn er þar mikilli lægð og nýtist hvorki mönnum né fiski. 

Líklegri ástæða þess hve stofninn er í góðu standi er að veitt hefur verið mikið af þorski, langt umfram ráðgjöf, auk þess sem Rússar skófla upp óþekktu magni af smáþorski. Þessi grisjun kemur í veg fyrir fæðuvandamál vegna offjölgunar.

„Ævintýralega mikill fiskur“

Loðnan og þorskurinn í Barentshafi

Ég heyri stöðugt að orsök þess að þorskstofninn stendur svona vel sé sú að Norðmenn hafi friðað loðnu og þorskurinn notið góðs af því. Þetta er gjarnan fullyrt af þeim sem telja að loðnuveiðar við Ísland séu af hinu vonda því betra sé að þorskurinn fái að njóta hennar. Til eru þeir sem vilja kenna loðnuveiðum um bágt ástand Íslenska þorskstofnsins.
Sannleikurinn er hins vegar sá að þegar loðna er ekki veidd í Barentshafi, þá er stofninn í núlli og ekkert til að veiða.

Hér má sjá stærð loðnustofnsins og loðnuaflann frá 1972. Myndin er á margan hátt mjög fróðleg. Loðnustofninn var stór, 7-9 milljón tonn, fram til 1981 og afli mjög mikill, 2-3 milljónir tonna. Eftir 1976 dregur mjög úr þorskafla. Þá voru erlend skip að fara úr landhelginni og virk stjórnun þorskveiða hófst. Í kjölfar samdráttar í veiðum af manna völdum minkar loðnustofninn og hrynur 1985-6. Freistandi er að álykta sem svo að minnkandi veiðiálag á þorsk hafi valdið auknu beitarálagi og hún hreinlega verið étin upp. Þorskurinn horféll í kjölfarið. Þá hefjast hörmungarárin þegar 70% langvíustofnsins féll úr hor og selurinn flykktist upp að norsku ströndinni í leit að æti. 
Jakob forstjóri Hafró á þeim tíma sagði að "vistkerfið hefði farið úr skorðum" en kollega hans í Noregi hafði aðra skoðun:

Í dagblaðinu Bergens Tidende laugardaginn 6. janúar 1990 var haft eftir Odd Nakken, forstjóra norsku Hafró: 

"Niðurstöður úr fjölstofna rannsóknum benda til þess að fæðuþörf hins mjög svo vaxandi þorskstofns hafi tvöfaldast frá 1984 til 1986."

"þetta kom mest niður á loðnunni. Loðnuát þorsksins þrefaldaðist frá 1984 til 1985 með þeim afleiðingum að loðnustofninn nær kláraðist. Jafnframt át þorskurinn stöðugt meiri síld, smáþorsk og ýsu. Árið 1985 og 1986 át þorskurinn um 500 þúsund tonn af síld, og trúlega er þetta meginskýringin á því að þessir tveir síldarárgangar eru horfnir."

"Þrátt fyrir að þorskurinn æti upp loðnu og síld og seinna bæði ýsu og þorsk, fékk hann samt ekki nóg æti. Frá 1986 hefur þorskurinn vaxið miklu hægar en hann gerði áður. Meðalþyngd 5 ára þorska var 1.8 kg veturinn 1986 en meðalþyngd 5 ára fiska árið 1988 var einungis 0.7 kg."

"Auk þessara náttúrulegu orsaka bættist við að miklu af smáfiski var kastað fyrir borð, sérstaklega 1986/7. Þó það sé smáræði samanborið við vaxtarrýrnunina og það sem étið var, má ekki alveg líta fram hjá því."

Odd Nakken sagði ennfremur að ekki hefði verið hægt að komast hjá hruninu í loðnustofninum þótt dregið hefði verið úr loðnuveiðunum, eða þeim næstum hætt, frá árinu 1983. En hrunið hefði etv. ekki orðið eins snöggt. Nú er loðnustofninn að rétta við aftur.
Þetta var 1990, en eins og menn vita rétti þorskurinn fljótlega við og eftir smá sveiflur er stofninn nú í mjög góðu standi. Eina leiðin til að halda honum góðum er að veiða allar stærðir af fiski - og veiða mikið. - Meira um Barentshaf-

Barentshafið, haf breytinganna

Miklar stofnsveiflur hafa verið hjá þorski í Barentshafi. Þróun stofnsins hefur alltaf verið á skjön við ráðgjöf og spár. Á níunda áratugnum var gert ráð fyrir mikilli aukningu stofnsins í kjölfar góðrar nýliðunar, en stofninn hrundi úr hor. Undanfarin ár hefur verið veitt langt umfram ráðgjöf, stofninn er samt í góðu standi, sennilega vegna þessara "umframveiða".

Nú sem stendur er þorskveiði með eindæmum góð í Barentshafi og stofninn stendur vel. Þrátt fyrir "umframveiðina" hefur stofninn verið að stækka. En sé aflinn skoðaður aftur í tímann sést að hann var mun meiri áður fyrr, meðan sóknin var frjáls. Á sjöunda áratugnum voru 3000 erlend skip að veiðum í Barentshafi auk þeirra norsku. Útlendingarnir fóru svo af miðunum eftir miðjan áttunda áratuginn og 1987 var farið að stjórna veiðum með hámarksafla og síðar kvótum. 

Veiði langt umfram ráðgjöf

Eftir hrunið mikla var farið að leggja til hærri kvóta en vísindamennirnir ráðlögðu, auk þess fór veiðin einnig talsvert fram úr kvótunum. Ekki má heldur gleyma að Rússarnir hafa veitt langt umfram heimildir, jafnvel svo skiptir hundruðum þúsunda tonna á ári. Þá er stór hluti rússneska togaraflotans með klæddar vörpur til að veiða smáþorsk, sem góður markaður er fyrir í Rússlandi. Mest er veitt í troll og þarna er búið að skafa botninn í hundrað ár, sem virðist í góðu lagi. Hér á Íslandi er því haldið fram að togveiðar og jafnvel snurvoð eyðileggi botninn og eigi mikinn þátt í minnkandi þorskstofni.

Myndin sýnir hvernig aflinn hefur fram úr ráðgjöfinni frá 1991, öll árin nema 1997 en þá virðast vísindamenn hafa verið of bjartsýnir . Samtals er framúrkeyrslan frá 1990 2,6 milljónir tonna eða 30%. Og aflinn vex. 

Þetta verður að túlka sem svo að veiðarnar örvi framleiðsluna í stofninum, stækki hann, sem er þvert á kenningar hinna hefðbundnu vísindamanna hjá ICES. Ekkert er hægt að segja um hvort stofninn stækki áfram eða hvort hann fari að detta aftur. Af fréttum að dæma er mikið af stórum fiski í Barentshafi en ég hef ekki kynnt mér það sérstaklega. Hann gæti farið að verða ellidauður og það gæti valdið mikilli aukningu í nýliðun og þar með ætisþörf. -  Það kemur í ljós.....

Líffræðileg della

Í Morgunblaðinu í dag, 26. febrúar, er fjallað um ráðstefnu Hafró um aflareglu, en þar er átt við hversu mörg prósent skuli veiða úr þorskstofninum, en stærð hans er að mestu leyti ágiskun. Og hvort skuli innleiða aflareglu hjá fleiri stofnum svo sem ýsu, ufsa og fleiri stofnum eins og segir í fréttinni. 

Þó ágiskun stofnstærðar þorsks sé mikilli óvissu háð er stærð ufsastofnsins enn óvissari. Menn vita hreinlega ekkert um ufsa, hvaðan hann kemur, hvenær, eða hvert hann fer. Mætti þess vegna kasta pílu í töflu, það gæti ekki verið verri ágiskun.

Skúli Skúlason rektor við Hólaskóla var af Jóni Bjarnasyni skipaður til að endurskoða aflaregluna.
Ég hafði samband við Skúla og spurði hann hvort hann ætlaði ekki að kalla gagnrýnendur hinnar tölfræðilegu fiskveiðistefnu á sinn fund. Sendi ég honum gögn, sem sýna að ekki er hægt að setja það fast að ákveðna prósentu skuli veiða úr fiskstofni, ekki væri hægt að geyma fisk í sjónum, veiða minna núna til að veiða meira seinna því allt aðrir og stærri kraftar réðu stærð fiskstofna en veiðar mannsins. Nýtingarhlutfallið verði að fara eftir umhverfisaðstæðum og viðgangi stofnanna hverju sinni. Þar væri vöxtur og viðgangur fiskanna mikilvægasti mælikvarðinn, ekki væri ráðlegt að friða fisk, sem yxi illa og hefði það skítt.

Hann þakkaði fyrir, sagði þetta áhugavert, en - hann gerði ekki neitt. Ekki var ég eða aðrir gagnrýnendur kallaðir á fund til þess að kynna okkar líffræðilegu sjónarmið, sem byggjast á tilraunum og viðurkenndum vistfræðilögmálum, en ekki á formúlum reiknistokkamannanna, sem eru búnir að prófa sínar kenningar í aldarþriðjung, án árangurs, og vilja nú halda því áfram. Á umræddri ráðstefnu kynnti Skúli stefnu sína:

"Svo virðist sem mikilvægi nýtingarstefnu til lengri tíma sé óumdeilt, en það verður að vanda þá vinnu og viðhafa samráðsstjórnun",sagði Skúli í gær."Sátt verður að ríkja um slíka stefnu með sameiginlega ábyrgð þjóðarinnar á auðlindinni í huga. Vísindamenn, stjórnvöld og fulltrúar hagsmunaaðila þurfa á öllum stigum að koma að ákvörðun nýtingarstefnu.

"Við leggjum mikla áherslu á að þessi vinna leiði til betri skilnings og þekkingar á nýtingarstefnu sjávarauðlindarinnar. Við höfum umboð til að koma með tillögur um hvernig á að standa að þessum málum til lengri tíma litið og teljum afar áríðandi að móta nýtingarstefnu fyrir ýsu, ufsa og fleiri tegundir hið allra fyrsta", segir Skúli.

Aflaregla í sinni einföldustu mynd tengir saman mat á stofnstærð og leyfilegan heildarafla. Nú er leyfilegur þorskafli miðaður við 20% af stærð þorskstofnsins, þ.e. fjögurra ára fiskur og eldri, og helming af aflamarki síðasta fiskveiðiárs á undan til sveiflujöfnunar. Síðan er deilt í þá niðurstöðu með tveimur.

Skúli var spurður hvað hann vildi segja um kröfur um aukinn þorskkvóta: "Hvað varðar slíkar kröfur þá koma þær að hluta til fyrst fram vegna efnahagsástandsins. Mér finnst þær ekki sannfærandi því við megum ekki spilla auðlindum þjóðarinnar til að bjarga efnahagnum til skamms tíma. Ég tek hins vegar af heilum hug undir sjónarmið sjómanna og byggðanna og þekking og reynsla skipstjóra og sjómanna þarf að skila sér betur inn í umræðuna. Það er því ánægjulegt að fulltrúar sjómanna koma að starfi samráðsvettvangsins," sagði Skúli.

Skúli þessi er sem sagt þeirrar skoðunar að hægt sé að setja stýrið fast og sigla beint að markinu, án tillit til sjólags og skerja. Þessi skoðun er brot á allri náttúrufræði og misvirðing við þau vísindi. Algjör steypa, án nokkurra raka, étin upp eftir reiknimeisturum Hafró. -Krydduð með samráði við sjómenn, sem aldrei hefur verið, en þeir hins vegar sífellt sakaðir um ofveiði og rányrkju.

Menn sem eru meðvirkir reiknistefnu Hafró eru svikarar og hafa það á samviskunni að hafa vannýtt fiskstofna á röngum forsendum, komið landsbyggðinni í eyði og gert eignir íbúanna verðlausar. Slæmt er að ekki skuli vera til neinn dómstóll, sem krefur þessa menn um rök og reynslu fyrir stefnu sinni. Reynandi er þó að leita til Líffræðifélagsins og spyrja að því hvort það félag leggi faglega blessun sína yfir gerðir þessara manna.

Að mínu mati eru þessir reiknimeistarar loddarar, líkt og vefararnir í "Nýju fötum keisarans".

Vonir þessara manna um stækkun stofnsins eru falsvonir. Mér segir svo hugur um að þorskurinn sé að fara í niðursveiflu, ég hef sagt þetta áður því margt bendir til þess. - Bíðum og sjáum.