Fęrsluflokkur: Vķsindi og fręši
11.10.2011 | 17:20
Uppeldisskilyrši laxfiska ķ Jöklu?
Ķ Fréttablašinu 8. október var skżrt frį žvķ aš ętlaš sé aš gera laxastiga ķ Steinbogann, sem er merkilegt nįttśrufyrirbrigši ķ Jökulsį į Dal. Įin rennur undir steinboga į um 20 m kafla og žar er hęgt aš ganga žurrum fótum yfir įna žegar lķtiš er ķ henni. Laxastigi myndi stór skemma žetta merkilega nįttśruundur. Tilgangurinn er aš opna laxi um 60 km leiš upp eftir įnni.
Veišimįlastofnun hefur lįtiš hafa eftir sér aš "rafleišni ķ vatninu bendi til góšra uppeldisskilyrša fyrir lax og bleikju", įn žess aš žaš sé skżrt frekar eša vķsaš til rannsókna.
Įriš 2008 rannsakaši ég žetta vatnasvęši frį fjöru til fjalls ķ žeim tilgangi aš meta uppeldisskilyrši laxfiska. Veitt var meš rafmagni ķ öllum spręnum og Jöklu sjįlfri og ašrar męlingar og athuganir geršar.
Ķ samantekt į nišurstöšum skżrslunnar segir:
Ekki eru merki um aš botngróšur og botndżralķf sé fariš aš myndast ķ Jöklu eftir aš jökulleirinn hvarf śr henni eftir aš hśn var stķfluš. Hvort žaš gerist er ekki enn vitaš žvķ ef yfirfallsvatni veršur hleypt ķ farveginn įrlega er hętta į aš žaš kęfi nżmyndašan gróšur sem er undirstaša dżralķfs. Tilgangslaust er aš setja sumaralin seiši ķ įna mešan gróšur nęr sér ekki af staš.
Möguleikar til smįseišasleppinga į ófiskgeng svęši eru takmarkašir. Helst mį nefna Fossį og Laxį ķ žessu sambandi en žęr eru stuttar og viršast ófrjósamar ef dęma mį į vexti žeirra fįu seiša sem veiddust. Ašrar įr hafa litla sem enga möguleika. Kaldį getur ekki fóstraš laxaseiši og žverįrnar uppi ķ Jökuldal eru smįar og brattar. Efst ķ Jökuldal eru lķklegar įr en žęr eru svo hįtt yfir sjó aš lax myndi varla žrķfast. Žaš borgar sig engan veginn aš sleppa sumarseišum, en gera mį tilraunir į völdum stöšum til aš sjį hvort laxaseiši žrķfist yfirleitt Betra er aš beina kröftunum aš gönguseišum og sleppitjörnum, sem žegar hafa sannaš gildi sitt
Veišistašir eru nś žegar ķ įm viš sleppistaši ķ og nešan viš Laxį. Tjarnir ofar ķ įnni munu leiša ķ ljós hvort og hve langt Jökla er fiskgeng. Svęšiš er žaš stórt aš erfitt getur reynst aš finna fiskinn. Langan tķma mun taka aš finna veišistaši og byggja upp žekkingu til veišiskapar.
Rétt er aš gera tilraunir sem stungiš er upp į og fylgjast meš nišurstöšum, svo og framvindu lķfrķkis Jöklu.
Mér er ekki kunnugt um hvort žęr tilraunir sem stungiš var upp į hafi veriš geršar. Mešan svo er žį er óverjandi aš byggja mat į gagnsem laxastigans meš įgiskunum eins og Veišimįlastofnun viršist gera skv. fréttinni, sem vitnaš er ķ hér aš ofan.
Vķsindi og fręši | Breytt 5.2.2016 kl. 16:32 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (2)
21.9.2011 | 17:32
Fęšuskortur sjófugla, hvers vegna mį ekki ręša orsakirnar?
Klausan hér er brot śr vištali viš fuglafręšing, sem birtist ķ Mogga 7. september sl. Eftir aš hafa rennt yfir vištališ sendi ég honum póst og spurši:
Hefur enginn, sem fęst viš fugla tengt fęšuskortinn viš vanveiši į fiski? Fuglafręšingar rekja ungadauša til fęšuskorts; Žaš vantar sandsķli, eitthvaš hefur komiš fyrir sandsķliš, sķliš flutt sig vegna hlżnunar sjįvar, o.s. frv. Engan hef ég setja fram vitręna skżringu į žvķ hvers vegna sé nś minna um sandsķli. Enginn ręšir um fiskana, žorsk, ufsa og żsu t.d., sem eru keppendur sjófugla um fęšu og eru miklu öflugri veišmenn en žeir auk žess sem žeir eru margfalt fleiri. Ég skrifaši um žetta smį blogg. Auk žess hef ég tekiš saman greinarbśta sem ég hef skrifaš į żmsum tķmum og sett žį hér.
Fuglafręšingurinn svaraši um hęl:
Žakka žér fyrir sendinguna. Allt liggur undir ętli menn aš śtskżra įstand og afkomu fuglastofna. Žaš hafa bara ekki veriš unnar almennilegar analżsur į samspili fugla og fisks. Reyndar eru ekki allir sjóstofnar samstķga, sumir į nišurleiš, ašrir uppleiš. Ef meš vanveiši žś meinar aš fiskstofnar eru į uppleiš žegar fuglar eru į nišurleiš, žį hljóta fiskstofnar meš sömu rökum hafa veriš į nišurleiš į įrunum 1950-2000 žegar fuglastofnar eru ķ mikilli aukningu. Sampiliš er aušvitaš ekki svo einfalt. Žį er naušsynlegt aš skoša įstandiš ķ NA-Atlantshafi ķ heild en sumir sjófuglastofnar hafa veriš mikiš til į sömu vegferš į öllu svęšinu žó tķmasetningar hafi veriš mismunandi.
Ég sendi honum svar:
"Ef meš vanveiši žś meinar aš fiskstofnar eru į uppleiš žegar fuglar eru į nišurleiš, žį hljóta fiskstofnar meš sömu rökum hafa veriš į nišurleiš į įrunum 1950-2000 žegar fuglastofnar eru ķ mikilli aukningu" , segir žś.
Ég į ekki viš žetta en rétt er aš benda į aš frį 1950- ca.1990 er veišiįlag mjög mikiš, sérstaklega var veitt mikiš af smįfiski til 1977 og vöxtur žorsks almennt góšur. Kemur žetta ekki heim viš fjölgun fugla? Fiskinum var haldiš nišri meš veišum og hann ofbeitti ekki mišin.
Meš vanveiši į ég viš žaš aš žegar fiskar svelta getur žaš veriš vegna vanveiši vegna žess aš žeir ofbeita fęšubśriš. Eina rįšiš viš žvķ er aš veiša meira.
Veišiįlag, sérstaklega į smįfisks er mjög lįgt vegna sk. uppbyggingarstefnu og sennileg žess vegna hefur vöxtur žorsks veriš ķ lįgmarki ķ mörg įr, fiskar sem ég rannsakši ķ Breišafirši 2005 uxu ekki (stašnašur vöxtur), 4-8 įra fiskar voru svipaš stórir um 1,5 kg.
Mjög stór żsuįrgangur, žar sem einstaklingarnir vaxa hęgt, hefur veriš į feršinni undanfarandi įr, en żsan tekur hrogn og lirfur sandsķlis nišri ķ sandinum, uppi ķ sjó taka hinir viš.
Žekkt er aš fiskstofnar éti upp allt og skilji eftir eyšimörk, sbr. Barentshafiš 1989 žegar 70% langvķunnar féll śr hungri.
Hér endušu samskiptin, hann svaraši mér ekki aftur, sennilega enginn įhugi į aš kynna sér barįttuna undir yfirborši sjįvar.
Nś hefur umhverfisrįšherra skipaš nefnd "vegna alvarlegrar stöšu svartfuglastofna".
Enginn fiskifręšingur er ķ nefndinni enda mį alls ekki ręša aš nytjastofnar gętu įtt žarna hlut aš mįli. Žaš vęri slęmt fyrir frišunar- fiskveišistjórnina og gęti ruggaš kvótakerfinu ef ķ ljós kęmi aš žaš žyrfti aš veiša meiri žorsk.
Vķsindi og fręši | Breytt 5.2.2016 kl. 16:35 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (5)
30.8.2011 | 20:42
Umpólun Össurar ķ fiskveišimįlum
Össur rįšherra skrifaši grein ķ Fréttablašiš ķ dag og ķ eftirfarandi hluta greinarinnar fjallar hann um sjįvarśtveg:
"Innistęša uppsveiflu"
"Rķkisstjórnin stóšst žį freistingu sem kom fram ķ frżjunaroršum stjórnarandstöšunnar um aš taka meira śt śr innistęšu okkar ķ fiskistofnum ķ hafinu. Įrangurinn er sį aš nęstum allar tegundir eru nś į uppleiš. Varanleg aukning ķ žorskkvóta svo nemur žśsundum tonna mun koma fram į nęsta fiskveišiįri, og fyrirsjįanlegt aš aukningin mun halda įfram į nęstu įrum. Žegar er bśiš aš slį undir 10 žśsund tonna kvóta ķ karfa og auka strandveišar. Višbót sem nemur heilli lošnuvertķš viršist ķ sjónmįli."
Hann viršist heldur betur hafa snśiš viš blašinu frį įrinu 2005 en žį sagši hann ķ žingręšu:
"Žaš eru ekki mörg įr sķšan, ętli žaš sé ekki įratugur, aš ég hélt hér miklar ręšur um gagnsemi žessarar ašferšar viš aš vernda žorskinn ķ hafinu. Ég taldi žį aš žessi vķsindi vęru miklu nįkvęmari en reynslan hefur svo sżnt. Viš höfum hins vegar horft upp į žaš į sķšustu įrum aš stöšugt eru aš koma fram nżjar upplżsingar sem benda til žess aš žęr ašferšir sem viš höfum notaš séu ekki nęgilega traustar. Viš höfum horft framan ķ įr žar sem tapast hefur nįnast helmingurinn af įętlušum stofni ķ hafinu. Viš höfum séš fram į žaš aš upplżsingar sem hafa komiš fram śr t.d. veiširöllum hafa ekki reynst réttar. Ég minnist žess sérstaklega žegar ég skrifaši į įrum fyrr grein ķ Morgunblašiš og benti į aš ósamręmi vęri milli žess sem Hafrannsóknastofnun gaf śt ķ lok žess įrs sem ęskilegt aflamark og žeirrar nišurstöšu sem kom fram ķ rallinu. Ég fékk aldrei skżringar į žessu misręmi, mér var einungis sagt aš įkvešin ašlögun hefši įtt sér staš."
Og įfram hélt hann:
"Žetta er ekki traustvekjandi og žaš er heldur ekki traustvekjandi žegar Hafrannsóknastofnunin slęr um sig žéttan varnarmśr og hleypir ekki aš žeim ašilum sem gagnrżna kerfiš. Ef menn geta fundiš eitthvaš aš žeim ašferšum sem Hafró beitir į žaš aš koma fram. Žaš hlżtur aš vera ķ žįgu vķsindanna og žįgu greinarinnar aš einmitt gagnrżnendunum sé lyft. Viš höfum hins vegar séš žaš aftur og aftur aš žeim er kerfisbundiš bęgt frį."
"Ég er žeirrar skošunar aš innan Hafrannsóknastofnunarinnar rķki kreddur. Alls stašar skapast kreddubundiš andrśmsloft žar sem frjįlsir vindar rökręšu og gagnrżni fį ekki aš leika um. Ég er žeirrar skošunar aš meš einhverjum hętti verši aš skapa umhverfi žar sem samkeppni hugmynda į žessu sviši rķkir. Ég er žeirrar skošunar aš žaš vęri įkaflega farsęlt ķ fyrsta lagi aš brjóta upp žetta kerfi sem viš höfum ķ dag, ž.e. aš į sömu hendi ķ sama rįšuneyti séu bęši eftirlit og rannsóknir meš aušlindinni og hins vegar įkvöršunartaka um hversu mikiš megi taka af henni. Žetta eru andstęšir hagsmunir sem vegast į og žaš er ekki farsęlt."
Hann sagši lķka:
"Ég er žeirrar skošunar aš žaš sé oršiš mjög óheillavęnlegt hvaš žessi umręša er lokuš innan veggja Hafró. Viš ręddum žaš fyrr ķ dag ķ žessari umręšu hvernig mašur hefur stundum į tilfinningunni aš öšrum og gagnrżnni skošunum sé skipulega haldiš frį. Annaš birtingarform į žessari skošanaeinokun Hafrannsóknastofnunar birtist ķ žvķ aš viš žingmenn getum ekkert lengur hringt ķ fiskifręšinga og fengiš upplżsingar. Viš fįum bara upplżsingar sem viš žurfum į aš halda ķ gegnum forstjóra stofnunarinnar. Žannig er veriš aš straumlķnulaga skošanir Hafró og koma žeim į framfęri bara ķ gegnum einn munn, einn farveg, og fyrir vikiš veršur žetta įkaflega einsleitt. Ég er žeirrar skošunar aš žaš žurfi hömluleysi hinnar frjįlsu hugsunar sem rķkir viš hįskóla og žar sem samkeppni hugmyndanna er viš lżši til žess aš brjótast śt śr žessum farvegi. Eitt örstutt dęmi: Hv. žingmašur Jóhann Įrsęlsson nefndi hér 25% aflaregluna. Enginn mašur į Ķslandi getur sżnt fram į hvernig hśn var fundin. Ég hef fariš ķ gegnum žaš. Ég baršist ķ gegnum žaš og skildi ekki. Ég fór og spurši sérfręšingana og žeir sżndu mér śtreikninga sem leiddu aš annarri nišurstöšu."
Nś viršist hann vera bśinn aš gleyma öllu. Össur skildi ekki aflaregluna žį, nś žegar hśn er komin nišur ķ 20% segir hann ekkert, kannski er hann farinn aš skilja hana nśna.
Ég sendi honum póst ķ įrsbyrjun 2009 og minnti hann į žessi ummęli. Hann svaraši aš bragši:
"Ef ég verš ķ vinstri stjórn e. kosningar žį muntu sjį vöšva urrišakallsins hnyklast - ég er komiš meš fullkomiš ógeš į kvótakerfinu. Žaš veršur partur af stjórnarmyndunarvišręšum - ef ég kemst nógu ofarlega aftur til aš verša ķ žeim. -Taktu eftir fylgi VG - žaš liggur allt į móti kvótakerfinu svo Grķmur ętti aš dansa meš".
Ekki veit ég hver bauš hverjum upp ķ dans, en vķst er aš hann var aldrei stiginn. Hver skyldi hafa stöšvaš balliš, forritaš Össur og umpólaš honum?
29.8.2011 | 18:35
Rękjan aš sękja ķ gamla horfiš, stofninn aš hverfa?
Einu sinni var ekki veidd rękja ķ śthafinu, einungis innfjarša, ķ Ķsafjaršardjśpi Arnarfirši og Öxarfirši.
Žaš var fyrir elju eins manns aš śthafsrękjuveišin var "bśin til". Snorri heitinn Snorrason skipstjóri į Dalvķk var upphafsmašurinn og žó illa gengi ķ fyrstu gafst hann ekki upp. Žaš tók tęp 30 įr aš gera žessar veišar aršbęrar.
Ég sagši "bśa til", žvķ svo viršist aš aukin sókn ķ fisk- eša rękjustofna hafi žau įhrif aš stofnarnir skili meiri uppskeru. Mešan sókn var óheft į Ķslandsmišum veiddust 4-500 žśs. tonn af žorski įratugum saman. Žegar fariš var aš hefta veišar til aš koma ķ veg fyrir ofveiši minnkaši aflinn jafnt og žétt og er nś ķ sögulegu lįgmarki. Žetta er uppskera frišunarinnar.
Talandi um rękju er fróšlegt aš lķta til rękjuveišanna į Flęmska Hattinum. Žęr hófust 1993 og fóru hraš vaxandi. Įriš 1995 veiddust 25 žśs. tonn og lagt var til aš stöšva veišar til aš vernda stofninn. Įriš eftir sóttu Ķslendingar stķft til aš afla sér kvótareynslu Alltaf var lagt til veišibann en žaš var hundsaš og aflinn var yfirleitt 40-50 žśs tonn.
Žegar rękjuverš lękkaši og olķuverš hękkaši dró śr sókn og žar meš afla. Nś er svo komiš aš afli er lélegur og sóknin nęr engin.
Fróšlegt er aš lesa skżringar Hafró į minnkandi stofni śthafsrękju viš Ķsland:
"Żmsar įstęšur geta veriš fyrir versnandi įstandi rękjustofnsins, m.a. aukin žorskgengd inn į svęšiš sem veldur auknu afrįni į rękju, einkum ungrękju. Einnig er hugsanlegt aš auknar rękjuveišar į sķšustu tveimur fiskveišiįrum hafi haft žau įhrif aš rękjan verši ašgengilegri fyrir žorskinn sem leiši til aukins afrįns į rękju. Ašrir žęttir, s.s. hlżnun sjįvar sem flżtir tķma klaks sem hittir žį sķšur į hįmark žörungablómans hefur lķka mikil įhrif į nżlišun."
Ekki fę ég skiliš hvernig rękjuveišar verši til žess aš rękjan verši "ašgengilegri fyrir žorskinn", en etv. skilja žeir žaš snillingarnir į Hafró. Og, auknar rękjuveišar?? Rękjan var tekin śr kvóta ķ fyrra en hafa rękjuveišar aukist? Mér er žaš til efs.
Žį er athyglisvert aš žeir gera žvķ skóna aš įt žorsks og grįšlśšu sé orsakavaldur minnkunar rękjustofnsins. Samt er ekki orš um hvaš žessar tegundir voru aš éta į rękjuslóšinni, kķktu žeir ekki ķ magann į žessum fiskum? Ekki er aš sjį aš žeir hafi gert žaš, žeim finnst sennilega betra aš spinna upp skżringarnar. Eftir stendur aš sóknarsamdrįttur ķ rękjuveišum hefur leitt til minnkandi stofns. - Ętla menn aldrei aš lęra?
![]() |
Žorskurinn hįmar ķ sig rękju |
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt |
Vķsindi og fręši | Breytt 5.2.2016 kl. 16:36 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (5)
30.7.2011 | 13:18
Stofnstęršarmęling makrķls, - ęvintżraleg della
Ég hef įšur ķ bloggi fjallaš um ašferšarfręši viš stofnmęlingu makrķlstofnsins. Ķ stuttu mįli felst hśn ķ aš telja makrķlhrogn į žriggja įra fresti frį janśar til jślķ į svęši, sem nęr frį Biskayaflóa, vestur um Bretlandseyjar og noršur fyrir Fęreyjar. Eftir aš hrognafjöldi ķ hverri hrygnu hefur veriš fundinn, er fjöldi žeirra fundinn meš žrķlišu. Sķšan er margfaldaš meš 2 svo hęngarnir verši meš og žį er komin tala į gumsiš. Kvótar eru svo gefnir śt į grundvelli žessara "męlinga". Nżlega kom śt athyglisverš skżrsla frį Hafró og į bls. 68 mį finna žessa lżsingu į ašferšafręšinni:
"Til žess aš hęgt sé aš įętla fjölda eggja og frjósemi er žörf į mjög umfangsmikilli vöktun į hrygningarslóšinni, bęši ķ tķma og rśmi. Eins og įšur segir, er eggjunum safnaš meš hįfum, sem dregnir eru į eftir rannsóknaskipunum. Į hverju svęši er eggjamagniš metiš nokkrum sinnum yfir hrygningartķmabiliš og samtölur allra svęša fyrir hvert tķmabil fyrir sig mynda sķšan feril hrygningar žaš įriš (3. mynd). Heildarfjöldi hrygndra eggja er sķšan flöturinn undir žessum ferli eggjamagns yfir allan hrygningartķmann."
"Lķfmassi hrygningarstofnsins er bakreiknašur śt frį heildarfjölda hrygndra eggja, en til žess veršur einnig aš įętla frjósemi hrygna į hverju svęši fyrir sig. Žetta er gert žannig aš hrognasekkjum śr makrķlhrygnum er safnaš fyrir, eftir og į mešan į hrygningu stendur. Vefjafręšilegum ašferšum er sķšan beitt til žess aš meta hversu stórum hluta eggja ķ hrognasekknum veršur hrygnt žaš įriš. Eggjafjöldi ķ sjó, įętluš frjósemi og kynjahlutföll eru sķšan notuš til žess aš reikna śt lķfmassa hrygningarstofnsins."
"Žar sem hrygning makrķlsins spannar langan tķma og nęr yfir vķšfešmt svęši byggja žessar frjósemis- og eggjarannsóknir į žvķ aš rannsóknaskip margra žjóša komi aš verkefninu. Įriš 2010 voru farnir 16 undirleišangrar sem skörušust mismikiš ķ tķma og stóšu samanlagt ķ 334 daga meš žįtttöku Spįnverja (92 dagar), Skota (58 dagar), Ķra (44 dagar), Hollendinga (36 dagar), Žjóšverja (36 dagar), Portśgala (35 dagar), Noršmanna (25 dagar) og ķ fyrsta skipti Fęreyinga (15 dagar) og Ķslendinga (14 dagar)."
"Eggjaframleišslan var metin į sex fyrirfram skilgreindum hrygningarskeišum frį janśar fram ķ jślķ į allri hrygningarslóš makrķlsins. Hafsvęšinu var skipt upp ķ reiti, sem voru 0,5 breiddarbaugur x 0,5 lengdarbaugur (u.ž.b. 15 sjómķlur į okkar svęši) og hįfsżni tekin į hverju lįréttu reitasniši (30 sjómķlur milli sniša) eša ķ öšru hverju reitasniši (60 mķlur į milli), allt eftir žvķ sem tķmi og ašstęšur leyfšu (2. mynd). Ķ žeim tilvikum žar sem annaš hvert sniš var tekiš var reiknaš gildi ķ auša reiti (leturbreyting JK). Žįtttaka Ķslendinga og Fęreyinga gerši žaš aš verkum aš hęgt var aš stękka rannsóknasvęšiš Sżnin voru unnin um borš žannig aš öll fiskegg voru tķnd śr sżnunum og žau ljósmynduš meš stafręnni myndavél. Žį voru žau greind til tegunda en makrķleggin voru stęršarmęld og greind til sex mismundandi žroskastiga. Žegar komiš var ķ land voru sżnin skošuš aftur og tegundagreining og greining žroskastiga yfirfarin.""Į hverri stöš var sķritandi hita- og seltumęlir (sonda) lįtin sķga nišur į 200 m dżpi. Žį voru tekin sżni af hrygningarfiski meš flotvörpu og makrķlafli lengdarmęldur, kyngreindur og hrognasekkir teknir til męlingar į frjósemi."
-- &&&&&&&& --
Og žį mį fara aš reikna!
Aš rannsóknarmenn og fręšingar lįti sig hafa žaš aš taka žįtt ķ žessum fiflagangi er ofar mķnum skilningi.
En gervivķsindi (Pseudo science) og hrein vķsindasvik verša sķfellt algengari, - og skattgreišendur borga.
Myndin sżnir sżnatökusvęši og nišurstöšur. Blįu punktarnir eru męld gildi śr hįfun en raušu punktarnir eru,- og haldiš ykkur fast- reiknuš gildi į grundvelli męlinga ķ kring. Sem sagt: Įgiskun.
Vķsindi og fręši | Breytt s.d. kl. 13:28 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (5)
30.6.2011 | 21:44
Žöggun fiskveišiumręšunnar
Nżlega sendi Hafró frį sér skżrslu žar sem sagši aš fęšuskortur hefši stašiš žorskinum fyrir žrifum allt frį 1995. Blašamašur Mbl. kveikti, hringdi ķ mig og spurši hvort žetta passaši ekki viš žaš sem ég hefši alltaf haldiš fram, aš ekki vęri unnt aš friša fiskstofn sem žjįšist af fęšuskorti.
Mér fannst žetta stórfrétt, enda hefur Hafró žrįstagast į aš ofveiši stęši stofninum fyrir žrifum og aš žaš žyrfti aš byggja hann upp meš žvķ aš veiša sķfellt minna śr honum, žį vęri hęgt aš veiša meira seinna.
Žaš er nįttśrulega grafalvarlegt žegar ķ ljós kemur aš kvótakerfiš er byggt į röngum forsendum. Ekki til aš friša heldur til aš geta deilt og drottnaš.
Śtvarpiš birti svo vištal viš mig žar sem ég sagši aš auknar veišar myndu skila stęrri žorskstofni.
En merkilegt nokk hefur enginn haft samband viš mig sķšan. Engin beišni komiš um aš ręša mįliš, hvorki ķ śtvarpi né sjónvarpi. Mįliš hefur veriš žaggaš nišur.
Žetta er umhugsunarvert vegna žess aš į sama tķma hafa menn veriš fullyrša aš hlżnun sjįvar hefši valdiš žvķ aš sandssķliš "vantaši" og žess vegna vęru sjófugar ķ hremmingum. Engum viršist detta ķ hug aš tengja žetta tvennt; hungursneyš hjį fiskum og vöntun į sandsķli. Er ekki žorskurinn og żsan bśin aš éta sig śt į gaddinn og žar meš aféta sjófuglana?
Žetta mį ekki ręša vegna žess aš žaš vegur aš fiskveišistefnunni, sem er aš byggja upp fiskstofna meš frišun, og žar meš aš kvótakerfinu, sem į höfuš sitt undir žvķ aš takmarka žurfi veišar.
Žess vegna mį ekki ręša žessi mįl.
18.6.2011 | 18:04
Ófęrir um aš stjórna landinu!
Stjórnmįlamenn, hvaš sem okkur finnst um žį, geta ekki lengur stjórnaš landinu vegna žess aš žeir sem lögin fjalla um rķfa kjaft og stappa nišur fótum. Tilraunir stjórnvalda til aš breyta lögum um fiskveišar eru stöšvašar af svoköllušum hagsmunaašilum, sem beita öllum tiltękum rįšum, ofbeldi, skošanakśgun, žöggun gagnrżnenda, botnlausum įróšri, hótunum um atvinnumissi, mśtum, Trójuhestum og fleiru, sem lengi mętti upp telja.
Žeir sem munu žurfa aš fara eftir landslögum beita löggjafann ofbeldi. Nżjasta trikkiš er sixpensarinn, sex manna nefnd hagfręšinga keypt fyrir enska smįpeninga, sem kemst aš žvķ aš Matadorpeningarnir falli ķ verši ef ekki megi lengur vešsetja aflaheimildir. Pressan er svo lįtin endurtaka žessar keyptu nišurstöšur, keyptu, vegna žess aš hver vill rįša hagfręšing ķ vinnu ef hann syndir į móti straumnum.
Vel į minnst, hagfręšinga, žvķ eru žeir ekki kvaddir til vegna vandans ķ sjófuglastofnunum? Žar er notast viš auma lķffręšinga. Vęri ekki rįš aš snśa žessu viš og nota lķffręšingana til aš meta įrangur 30 įra fiskveišstjórnunar og setja hagfręšingana ķ lundann? Žeir eru kannski komnir meš puttann žangaš žvķ nś skal bjarga lundanum frį hungri meš frišun. - Var einhver aš tala um nįttśrufręši?
![]() |
Frumvarpiš fęr falleinkunn" |
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt |
Vķsindi og fręši | Breytt s.d. kl. 18:12 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (9)
30.5.2011 | 17:54
"Fjórša įriš ķ röš". - Forleikur aš samdrętti žorskstofnsins?
"Vķsitala žorsks er aš hękka fjórša įriš ķ röš, sem sżnir aš viš erum į réttri leiš", sagši forstjóri Hafró žegar hann kynnti nišurstöšur śr vorrallinu. Ekki var annaš aš heyra en aš hann vęri įnęgšur meš sig og dugnaš sinnar stofnunar viš aš byggja upp žorskstofninn meš žvķ aš veiša bara pķnulķtiš śr honum.
Ekki var hann jafn įnęgšur meš żsuna, hśn hefur veriš į hröšu undanhaldi undanfarin įr žrįtt fyrir aš fariš hafi veriš nįkvęmlega eftir rįšgjöfinni.
Athyglisvert er aš skoša lķnurit yfir stofnvķsitölu žorsks frį žvķ aš tekiš var aš męla hana 1985.
Grįa lķnan sżnir vorvķsitöluna, sś rauša er haustvķsitalan. Žaš er reyndar athyglisvert aš haustvķsitalan er alltaf lęgri, einkennilegt, žegar veriš er aš męla sama stofninn.
Viš nįnari skošun er lķnuritiš eins og nęrmynd af sagarblaši. Fyrst hękkar hśn ķ 3 įr, fellur svo ķ 5 įr, hękkar ķ 4 įr, fellur ķ 3, hękkar ķ 3 įr, lękkar 3 og hękkar nś sķšast ķ 4 įr. Žaš er "nęsta vķst" aš hśn falli nęsta įr, og svo įfram, įfram...
Žaš eru lķkur į lękkun žorskvķsitölu vegna žess aš hlutfall stęrri og eldri fisks er hįtt og hann viršist žrķfast vel į yngri bręšrum sķnum, sem fer fękkandi og eru illa haldnir. Žar sem fiskur hefur ekki eilķft lķf, mun stęrri fiski fara fękkandi. Enn er bešiš eftir nżlišun, sem lętur standa į sér vegna hungurs hjį ungfiski, sem eins og įšur sagši, fer ašallega ķ fóšur hjį žeim stęrri. Fróšlegt veršur aš sjį hvernig snillingarnir bregšast viš žegar vķsitalan fellur ķ 20% aflareglu. Skyldu žeir leggja til 10% reglu, eša jafnvel nśll veiši eins og įšur hefur veriš rętt um?
Hér mį sjį stęršardreifingu žorsks. Svarta lķnan er frį 2011, en grįa skyggša svęšiš er mešaltal įranna 1985-2010. Žarna sést aš hlutfallslega mikiš er af žorski yfir 70 cm, miklu meira en mešaltališ hefur veriš. Žį mį sjį aš 35-50 cm fiskar eru mjög fįlišašir, fjöldi 12 cm fiska (1 įrs) er mjög lķtill og fjöldi 2 įra (22 cm) er nįlęgt mešaltali, žrįtt fyrir mikinn fjölda žeirra voriš 2010 žegar hann var eins įrs. Afföllin į eins įrs fiski eru grķšarleg.
Skżringar óskast. Ofveiši? - Nei varla, er žaš ekki öfugt?
Žetta sżnir enn og aftur aš žaš žarf aš veiša meira til aš halda jafnvęgi milli fiskafjölda og fęšuframbošs.
En Hafrólišiš kann ekki aš tślka svona upplżsingar. Eigum viš ekki aš fara aš skipta žeim śt?
Vķsindi og fręši | Breytt s.d. kl. 20:27 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (9)
26.4.2011 | 18:01
Glórulaus fiskveiširįšgjöf Hafró
Mikil umręša er jafnan um fiskveišistjórnarkerfiš og er žį gjarnan talaš um "kvótann", hver hafi fengiš hann, hver eigi aš fį hann, hvort eigi aš leigja hann eša bjóša hann upp, hvort eigi aš auka hann eša minnka og žar fram eftir götunum. Nęr ekkert er fjallaš um grundvöll sjįlfs kerfisins, en ķ upphafi žess var įkvešiš aš fiskstofnar vęru ofveiddir, fiskiskipastóllinn vęri of stór og žaš žyrfti aš takmarka sókn ķ fiskinn. Reynt var aš takmarka sókn ķ žorsk, sem var eina ofveidda tegundin ķ žį tķš (1970-1975), fyrst meš žvķ aš stękka möskva til aš hlķfa smįfiski, žriggja įra žorski, sķšar meš žvķ aš takmarka žann žorskafla sem skip męttu koma meš ķ land śr sķnum veišiferšum. Žaš var kallaš skrapdagakerfi, žorskur mįtti ekki fara yfir įkvešna hlutdeild af afla. Žarna varš brottkastiš til, menn hentu fiski til aš lįta lķta svo śt aš fariš vęri aš reglum.
Höfundur og hugmyndasmišur žessarar meintu ofveiši var Hafrannsóknastofnun, ķ daglegu tali kölluš Hafró vegna žess aš menn nenna ekki aš skrifa langa nafniš. Ķ upphafi var įrangurinn sį aš mikiš dró śr sókn ķ smįžorsk (Sigfśs Schopka, Ęgir 12/1980):
"... fjöldi žeirra fiska sem eru 3 og 4 įra aš aldri hefur minnkaš verulega sķšastlišin įr eša eftir aš įšurnefndar frišunarašgeršir komu til framkvęmda. Žessi minnkun į 3 og 4 įra fiski ķ löndušum afla gęti žżtt aš klak hafi misfarist eša hér sé um įhrif frišunar aš ręša. Nišurstöšur seišarannsókna og ungfiskarannsókna benda aftur į móti til žess aš klak hafi ekki brugšist aš undanförnu - flestir įrgangar eru aš minnsta kosti mešalįrgangar, sumir jafnvel stórir eins og 1976 įrgangurinn - žrįtt fyrir lęgš ķ hrygningarstofni (feitletraš J Kr). Žaš veršur žvķ aš gera rįš fyrir aš minnkandi hlutdeild smįfisks ķ afla megi rekja til frišunarašgerša."
....žannig hefur sókn ķ 3 įra žorsk minnkaš um 78% skv. brįšabirgšatölum, 35% ķ 4 įra žorsk og 25% ķ 5 įra žorsk en sóknarminnkun ķ eldri žorsk er hverfandi...
"...Frišun smįžorsks hefur žvķ leitt til žess aš hįmarksafrakstur stofnsins hefur aukist um 55 žśsund tonn į įri. Hins vegar hefur žessi hįmarksafrakstur aldrei nįšst žar sem sóknin er allt of mikil, sérstaklega ķ eldri žorsk. Meš frekari minnkun sóknar mun afraksturinn aukast nokkuš (hįmarksafrakstur er talinn 450 žśs. tonn į įri) en ašalįvinningur sóknarminkunarinnar er aršbęrari veišar žar sem afli į sóknareiningu geti vaxiš enn talsvert".
Aflinn óx og žeir Hafrómenn höfšu įhyggjur af žvķ aš žorskafli į śthaldsdag hefši aukist svo mikiš aš žaš kallaši į frekari aukningu skrapdaga:
"Eftir žvķ sem žorskstofninn stękkar ķ framtķšinni og afli į sóknareiningu vex, śtheimtir žaš enn frekari aukningu skrapdaga"....
Žetta skrifaši Sigfśs Schopka fiskifręšingur hjį Hafró ķ tķmaritiš Ęgi ķ įrslok 1980 en žį var mjög dregiš śr vexti žorsksins og hann fór ķ lįgmark 1983. Žį var žyngd 6 įra žorska fallin śr 4,5 kg 1976 ķ 3,0 kg 1983, žyngdarminnkun um 35%. Žessi nišurstaša žżddi ašeins eitt: Tilraunin aš friša fisk til aš geta veitt meira seinna hafši mistekist. Žaš var ekki fęšugrundvöllur fyrir stęrri žorskstofni.
Žarna hefšu menn įtt aš staldra viš og meta nišurstöšur hlutlęgt. Žaš var ekki gert: Hafró vildi ekki višurkenna mistök og herti frišunartökin žrįtt fyrir vel rökstudd andmęli mķn og annarra vķsindamanna. Endirinn į vķsunni er sį aš aldaržrišjungi sķšar eru žeir enn sama sinnis, ofveiši er rķkjandi, enn žarf aš "byggja upp stofninn".
Į žessu tķmabili hefur hins vegar įherslan snśist: Ekki er lengur markmišiš aš geta aukiš veišar heldur aš halda žeim ķ lįgmarki til aš hįmarka eignir sęgreifa, skapa skortstöšu, sem hękkar leiguverš og varanlegt verš į kvóta til aš fyrirtękin séu veršmeiri į pappķrnum. Hafró segist ašeins vera rįšgefandi um stjórn fiskveiša į žann hįtt aš męla stofninn og segja til um hversu mikiš megi veiša af hverri tegund. Žeir vilja hins vegar alls ekki leggja nokkurt mat į hvort aflamark, sem leišir til brottkasts, sé skynsamleg ašferš til stjórnunar eša hvort ašrar ašferšir vęru betri.
Fęreyingar töldu aš sóknin vęri of mikil og settu į sóknartakmarkanir įn heildarafla eša tegundatakmarkana. Brottkast er aš žeirra dómi ekkert, menn koma meš aš landi žaš sem er söluvara eša bśbót til heimila. Allir sem vinna ķ kerfinu eru nokkuš sįttir žó aušvitaš sé togstreita um veišidaga milli skipaflokka. Žaš eina sem sękir aš žeirra skipan eru sķfelldar įsakanir fiskifręšinga um aš sóknin sé of mikil og draga beri śr veiši.
Fiskimannafélagiš talar um "hinn įrlega bardaga um fiskidagana". Hvķtflibbarnir ķ Žórshöfn vilja fara aš rįši ICES mafķunnar um aš draga veišarnar saman, til aš geta veitt meira seinna.
Žrįtt fyrir herfilegan įrangur skošar Hafró ekki įrangur sinnar eigin rįšgjafar. Stofnunin rangtślkar merki um hungurįstand į mišunum, tekur hvorki tillit til nišurstašna annars stašar frį eša gagnrżni annarra fręšimanna. Innan stofnunar er starfsmönnum haldiš ķ handjįrnum, žeir fį ekki aš tjį sig nema undir eftirliti og passaš er upp į aš stżra öllum samskiptum ķ gegn um forstjóra. Hann eša hans trśnašarmenn eru til stašar į fundum til aš passa upp į "sannleikann". Einungis örfįrra manna klķka stjórnar öllu į stofnunni. Mistök eru ekki višurkennd og ég hef žaš į tilfinningunni aš stofnunin sé notuš til žess aš halda aflanum nišri til žess aš leiguverš į kvóta lękki ekki.
Fyrir nokkrum įrum, žegar Davķš Oddson lofaši allt ķ einu 30 žśs. tonna kvótaaukningu, hitti ég gagnmerkan skipstjóra, Pétur Stefįnsson, fyrrum stjórnarmann ķ LĶŚ, nišri į höfn. Hann sagši viš mig: "Veistu žaš Jón aš žaš versta sem hęgt er aš gera er aš auka kvótann um 30 žśs tonn, žaš myndi lękka fiskveršiš". Lękka fiskveršiš, hugsaši ég, hann meinar aušvitaš leiguveršiš į kvótanum.
Hafró vill ekki skoša aflamarkskerfiš meš opnum huga ķ žįgu bestu nżtingar mišanna, žeim er uppįlagt aš halda veišunum nišri til aš halda leigu į kvóta ķ hįmarki og veršmęti fyrirtękja, sem byggist į pappķrsvirši į "kvótaeign", ķ hįmarki. Eru einhverjar ašrar skżringar į tregšu Hafró eša stjórnmįlamanna aš meta įrangur nśverandi stjórnunarašgerša, sem gefa okkur 1/3 aflans eins og hann var 1929?
Žaš mętti spyrja Villa Egils, fyrrverandi rįšuneytisstjóra ķ Sjįvarśtvegsrįšuneytinu, sem nś fer hamförum ķ žįgu LĶŚ, sem vill endilega eignast allar veišiheimildir.
Vķsindi og fręši | Breytt 2.5.2011 kl. 10:12 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (4)
11.4.2011 | 16:45
Vestanganga?
Er žetta vestanganga sem komst óséš inn į Steingrķmsfjörš? Hśn hefur fariš framhjį talningarmönnunum į Skślagötunni, sem žóttust vera bśnir aš męla lošnustofninn upp į tonn.
Hvenęr fer žorskinn aš reka į land? Kannski eitthvaš hafi komiš ķ sušvestan hvellinum ķ gęr. En žaš į eftir aš ganga fjörur.
Var aš tala viš vin minn įšan sem stundaš hefur netaveišar ķ Flóanum ķ hįlfa öld. Hann sagšist ekki muna eftir öšrum eins žorski hér utan viš hafnarkjaftinn eins og nśna. Lętur ašeins liggja 2 trossur fįeina tķma yfir daginn til aš rįša viš aflann. Ég spurši hann hvort hann fęri ekki aš skipta yfir į grįsleppu. Hann hló viš og sagši aš žaš vęri ekki hęgt: "Allt of mikiš af žorski".
Žjóšin tapar milljarši į dag vegna heimsku, enginn gerir neitt og svo er aš skella į hrygningarstopp! Reyna aš bśa til fleiri seiši, sem verša aš fiskum, sem enginn mį veiša. - Stjórnendur Ķslands eru brjįlašir.
![]() |
Lošnu rekur į land |
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt |
Vķsindi og fręši | Breytt s.d. kl. 17:19 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (19)