Loðnan og þorskurinn í Barentshafi

Ég heyri stöðugt að orsök þess að þorskstofninn stendur svona vel sé sú að Norðmenn hafi friðað loðnu og þorskurinn notið góðs af því. Þetta er gjarnan fullyrt af þeim sem telja að loðnuveiðar við Ísland séu af hinu vonda því betra sé að þorskurinn fái að njóta hennar. Til eru þeir sem vilja kenna loðnuveiðum um bágt ástand Íslenska þorskstofnsins.
Sannleikurinn er hins vegar sá að þegar loðna er ekki veidd í Barentshafi, þá er stofninn í núlli og ekkert til að veiða.

Hér má sjá stærð loðnustofnsins og loðnuaflann frá 1972. Myndin er á margan hátt mjög fróðleg. Loðnustofninn var stór, 7-9 milljón tonn, fram til 1981 og afli mjög mikill, 2-3 milljónir tonna. Eftir 1976 dregur mjög úr þorskafla. Þá voru erlend skip að fara úr landhelginni og virk stjórnun þorskveiða hófst. Í kjölfar samdráttar í veiðum af manna völdum minkar loðnustofninn og hrynur 1985-6. Freistandi er að álykta sem svo að minnkandi veiðiálag á þorsk hafi valdið auknu beitarálagi og hún hreinlega verið étin upp. Þorskurinn horféll í kjölfarið. Þá hefjast hörmungarárin þegar 70% langvíustofnsins féll úr hor og selurinn flykktist upp að norsku ströndinni í leit að æti. 
Jakob forstjóri Hafró á þeim tíma sagði að "vistkerfið hefði farið úr skorðum" en kollega hans í Noregi hafði aðra skoðun:

Í dagblaðinu Bergens Tidende laugardaginn 6. janúar 1990 var haft eftir Odd Nakken, forstjóra norsku Hafró: 

"Niðurstöður úr fjölstofna rannsóknum benda til þess að fæðuþörf hins mjög svo vaxandi þorskstofns hafi tvöfaldast frá 1984 til 1986."

"þetta kom mest niður á loðnunni. Loðnuát þorsksins þrefaldaðist frá 1984 til 1985 með þeim afleiðingum að loðnustofninn nær kláraðist. Jafnframt át þorskurinn stöðugt meiri síld, smáþorsk og ýsu. Árið 1985 og 1986 át þorskurinn um 500 þúsund tonn af síld, og trúlega er þetta meginskýringin á því að þessir tveir síldarárgangar eru horfnir."

"Þrátt fyrir að þorskurinn æti upp loðnu og síld og seinna bæði ýsu og þorsk, fékk hann samt ekki nóg æti. Frá 1986 hefur þorskurinn vaxið miklu hægar en hann gerði áður. Meðalþyngd 5 ára þorska var 1.8 kg veturinn 1986 en meðalþyngd 5 ára fiska árið 1988 var einungis 0.7 kg."

"Auk þessara náttúrulegu orsaka bættist við að miklu af smáfiski var kastað fyrir borð, sérstaklega 1986/7. Þó það sé smáræði samanborið við vaxtarrýrnunina og það sem étið var, má ekki alveg líta fram hjá því."

Odd Nakken sagði ennfremur að ekki hefði verið hægt að komast hjá hruninu í loðnustofninum þótt dregið hefði verið úr loðnuveiðunum, eða þeim næstum hætt, frá árinu 1983. En hrunið hefði etv. ekki orðið eins snöggt. Nú er loðnustofninn að rétta við aftur.
Þetta var 1990, en eins og menn vita rétti þorskurinn fljótlega við og eftir smá sveiflur er stofninn nú í mjög góðu standi. Eina leiðin til að halda honum góðum er að veiða allar stærðir af fiski - og veiða mikið. - Meira um Barentshaf-

Athugasemdir

[Sólveig Dagmar Þórisdóttir (IP-tala skráð) 1.3.2011 kl. 22:13]

Áhugaverð skrifin þín Jón. Heiðarleg og rannsakandi.  Áfram svona.

Með góðri kveðju, Sólveig Dagmar

[Aðalsteinn Agnarsson, 2.3.2011 kl. 00:21]

Jón, Hjálmar V. segir,  síðan gerist það 1983 að stórir árgangar af þorski og síld

verða til á sama tíma, síldar og þorskseiðinn rak norður í Barentshaf, smásíldin

gerði sér gott af loðnuseiðunum, og þorskurinn át eldri loðnuna,

og loðustofninn hrundi.

[Anna Sigríður Guðmundsdóttir, 2.3.2011 kl. 01:39]

Takk kærlega Jón Kristjánsson, og ég bið þig um að halda áfram að vera hinn sanni fiskifræðingur okkar Íslendinga! Þetta er allt rétt sem þú ert að segja okkur.

 Við höfum engan fiskifræðing á Íslandi! Við höfum einungis fiskifræðinga sem eru á framfærslu ESB og vinna fyrir kolruglaða stefnu þeirra.

 M.b.kv.

[Kristinn Pétursson, 2.3.2011 kl. 06:32]

Meiri svona skrif á Moggabloggið Jón -

Þú þarft að upplýsa okkur um meira svona - Daglega

[Þórir Kjartansson, 2.3.2011 kl. 08:38]

Athyglisverð samantekt  Jón.  Fyrir mér er þetta enn ein vísbendingin um að það á að veiða meira af þorski og minna af loðnu. 

[Kristinn Pétursson, 2.3.2011 kl. 12:54]

Þórir, hvernig rökstuður þú það - með þessum lestri á greiningu Jóns?

[Jón Kristjánsson, 2.3.2011 kl. 14:21]

Þakka hvatningarorðin

Aðalsteinn, Hjálmar sagði gjarnan það sem honum þótti hagstætt fyrir stofnunina og þagði yfir því óþægilega. Þá var hann yfirleitt hrokafullur í tilsvörum sínum og kallaði fiskifræðinga Veiðimálastofnunar "starfsmenn" í grein þar sem hann sagði:  "Fiskur sprettur hvorki úr botni hafsins né rignir honum af himnum ofan". Þar var hann að skýra atburði í Barentshafi og sagði einnig: ..."kom í ljós að hann var illa haldinn af ætisleysi, enda loðnustofninn hruninn og fátt um fína drætti".

Hann minntist ekkert á að þorskurinn hefði valdið ætisleysinu með því að éta upp loðnuna.

 Fer í 2 vikna frí, en meira um þessi mál seinna. 

 

[Aðalsteinn Agnarsson, 2.3.2011 kl. 15:28]

Jón, ári seinna kemur frá Hjálmari V. grein í mbl.is 13/12  1995.   Loðnan er mikilvæg fæða

fyrir þorskinn Hjálmar Vilhjálmsson,....

Þar talar hann  um að 1983 árgangar af síld og þorski hafi étið upp loðnuna,

smásíldin át upp ungloðnuna og þorskurinn át upp eldri loðnuna,

þá varð hrun í loðnustofninum.

[Vilhjálmur Jónsson (IP-tala skráð) 9.3.2011 kl. 09:14]

Góðan daginn Jón:

Stundum langar mann að hafa skoðun á málefnum sjávarútvegs, etv meira fræðilega. En öllu slíku er oftast sökkt í tilfinningaþrungið stagl um kvótakerfið.

Mig langar að heyra skoðun þína á eftirfarandi og vil taka fram að ég hefi verið í smábátaútgerð á NA landi í yfir 20 ár.

Sl 6-8 ár hefur fiskigegnd dregist greinilega saman, t.d. beggja vegna Langaness og meðalstærð undir 2 kg. Menn eru farnir að sækja í þarafisk sem áður þekktist ekki. Allt þetta tal um allt fullt af þorski er ekki rétt á okkar fiskislóð, allavega ekki á grunnslóð.

Og þá spyr maður, hvað hefur skeð. Jú, krókaveiði er alls ráðandi á grunnslóð. Mig grunar að krókar skilji eftir ansi marga dauðvona fiska sem ekki koma um borð, ýmist særðir eða hent sökum smæðar. Hvert er þitt álit á því?

Síðan hafa komið í veiðarnar nær 30 stórir beitningavélabátar sem eru sumir að skila togaraafla í land á árs grundvelli, en vel að merkja geta lagt línu á harðan botn og er ekki það griðland t.d. þorsksins horfið?

Mig langar að heyra þitt álit á hvort hinn hefðbundni riðill þorskaneta, 7-7,5'' færi betur með grunnslóðina, hlífði bæði smáfiski og beljufiski að mestu leyti.

Með bestu kveðju, Vilhj

[Jón Kristjánsson, 11.3.2011 kl. 15:48]

Sæll Vilhjálmur

Ég kann enga skýringu á minnkandi þorskveði við Langanes, en ég vissi ekki af þessu. Þá vantar upplýsingar um vöxt fæðu og annað er máli skiptir, en Hafró hefur ekki áhuga á að rannsaka svona staðbundna hluti. Þá vilja þeir ekki vita af því að víða við landið, í Breiðafirði, Fljótagrunni, t.d. er staðbundinn hægvaxta þorskur. Ekki gott að segja en stöðug val á stærri fiski og friðun á smáfiski gæti átt hlut að máli.

Varðandi riðilinn þá er einnig verið að stuðla að þessari þróun. Að mínu mati er riðillinn allt of stór en meðan smáfiskafriðun er við lýði verður þetta svona. Ég tel ekki ástæðu til að friða stórþorsk, en það er eingöngu gert vegna þess að haldið er að það myndi auka nýliðun, fengi hann að hrygna. Engar vísbendingar eru um slíkt. Það var veitt meira af hrygningarfiski á vertið hér áður fyrr en heildaraflinn er í dag, en hefðbundnar vertíðir hafa að mestu lagst af miðað við það sem var. 

[Hallgrímur Gísla (IP-tala skráð) 11.3.2011 kl. 19:35]

Síðustu fréttir frá Hafró eru þær að það sé svona mikil veiði í Barentshafi vegna þess að sóknin hafi verið mikið minni síðustu ár en áður fyrr.