Forstjóri Hafró opinberar fáfræði sína í fiskifræði

Þann 3. júlí 2014 var viðtal við Jóhann Sigurjónsson forstjóra Hafró á útvarpi Sögu, í þættinum "Þjóðarauðlindin", sem Ólafur Arnarson hagfræðingur heldur úti. Eftir almennt spjall um hitt og þetta kom að því að Ólafur spurði um nýtingarstefnu Hafró:  Hvað segir þú um þessar raddir sem hafa heyrst í nokkur ár, að það sé ekki veitt nóg?

Var nú sem skrúfað væri frá krana, forstjórinn talaði í belg og biðu og spyrillinn sá enga ástæðu til að trufla mál hans með óþarfa spurningum.

Jóhann forstjóri:

"Varðandi það má segja að sú kenning að það sé ekki veitt nóg, hún grundvallast á því að fiskurinn sé magur og rýr og af þeim sökum hafi hann ekki nægan mat og þess vegna þurfi að veiða meira til þess að fiskurinn sem eftir lifir hafi nóg að éta og í sjálfu sér er þetta ekki órökrétt hugsun, ég myndi nú ekki vísa því algjörlega á bug. En til þess að við getum látið þessa kenningu stýra okkar ráðgjöf þá þurfum við náttúrulega að hafa einhver merki um það að þorskurinn sé að drepast úr hor, eða ýsan eða hvaða fiskur sem er, það er nú alveg forsendan. Okkur finnst nú þegar menn eru að fullyrða þetta að þeir séu með svona gögn í höndunum sem sýna fram á nauðsynina á að bregðast við þessu".

"Varðandi þorskinn sérstaklega þá verðum við að gera okkur grein fyrir því að þorskurinn er alveg ótrúleg skepna. Hún er þeim eiginleikum gædd að ef hún hefur nóg að éta þá getur hún náð að komast yfir svo mikið magn á skömmum tíma og þyngst svo mikið að það er alveg með ólíkindum. Þetta er ákveðin aðlögun, sem þorskurinn hefur gengið í gegn um í þróunarsögunni vegna þess að hann hefur náð að tileinka sér þennan lífsstíl, þá getur hann t.d. nýtt sér loðnu sem kemur hér bara eins og elding suður fyrir landið og í kring um landið og hann nær að nýta sér hana og stútfyllir sig af loðnu, sem er mjög orkumikil næring og svo er hún dauð að hrygningu lokinni þannig að þetta er ákveðin sérhæfing sem hann hefur náð að þróa, sem gerið það að verkum að hann getur hámarksnýtt svona toppa".

"Þorskurinn er líka, og það hafa menn gert tilraun með, hann þolir mikið harðræði lengi án þess að deyja, hann verður bara magur og ljótur, en um leið og tækifæri gefst er hann búinn að nýta sér það til að verða feitur og pattaralegur og verðmæt afurð. Þess vegna, ef við veiðum þorskinn vegna þess að hann er eitthvað magur þá munum við aldrei njóta ávinningsins af því að hann verður feitur þegar hann finnur sinn tíma koma, þannig að þetta er dálítið mikilvægt og eins er það að náttúruleg dauðsföll þorsks, jafnvel þó hann sé svangur, eru mjög lág. Eftir að hann er orðinn 2-3 ára þá er það í raun og veru maðurinn, sem er aðal óvinurinn, aðal orsakavaldur dauðsfalla í stofninum. Hann hefur ekki marga aðra óvini og hann mun geta skrimt vel þótt svangur sé".

Það er óásættanlegt að á stærstu rannsóknastofnun landsins skulu starfa menn, sem hafa svona litla þekkingu á fiskifræði og dýrafræði almennt. Dýr, sem eru í svelti hafa minnkað mótstöðuafl og minni hreyfigetu. Þau eru næmari fyrir sjúkdómum og sníkjudýrum og eiga erfitt með að  forða sér frá því að verða étin. Góð þrif og góður vöxtur leiðir til betri afkomu en vanþrif og aumingjaskapur veldur auknum afföllum. Þorskurinn er ekki svo "ótrúleg skepna" að hann komist hjá að hlýða náttúrulögmálunum.

Lítum á gögn frá Færeyjum sem sýna hvernig dánartala er háð vexti: Þegar vöxtur er góður er dánartala lág og öfugt, þegar vöxtur er lélegur hækkar dánartalan.

Myndin sýnir heildar dánartölu 3, 4, 5 og sex ára þorsks við Færeyjar tímabilið 1987-2005. Punktalínan ofan við myndina sýnir vöxt þorsks frá fjórða til fimmta aldursárs. Fram kemur að vöxturinn breytist reglulega á tímabilinu.

Þarna má sjá að þegar vöxtur er lélegur 1989 þá er dánartala há og hæst hjá elsta fiskinum því hann þarf mest fóður, sem er af skornum skammti. 1993 þegar vöxtur er góður er dánartalan lág hjá öllum árgöngum, um 33%, allir hafa nóg að éta.

Þetta breytist svo aftur 1997, lélegur vöxtur og há dánartala mest hjá elsta og stærsta fiskinum.

Hvernig Hafró kemst upp með að afneita því að þrif fiska hafi áhrif á afkomu þeirra er mér hulin ráðgáta.

Jóhann heldur áfram viðalinu: 

Ýsa
"Þetta er svona með þorskinn, það er aðeins annað varðandi ýsuna, við höfum getað séð það að þegar stórir árgangar af ýsu koma þá, væntanlega vegna innbyrðis samkeppni þessara einstaklinga í stórum árgöngum, þá er vaxtarhraði heldur minni en í litlum árgöngum. þetta erum við búnir að vera að sjá, það sem einnig er mikilvægt að hafa líka í huga er að ýsan er töluvert langlíf tegund þannig að koma tímar og koma ráð sko, þannig að hún getur líka bætt við sig þyngd og það er það sem við erum að sjá núna í ýsustofninum, þó svo að árgangarnir séu lélegir og kannski einmitt vegna þess að árgangarnir eru lélegir þá erum við að ná að kreista út úr þessum árgöngum 2003 og árgöngunum kring um aldamótin sem uxu frekar hægt vegna þess að það voru svo stórir árgangar, nú eru þeir orðnir gamlir fiskar þeir eru samt ennþá þarna í stofninum og eru að bæta við sig þyngd og eru ástæða þess að menn tala um svo mikið af stórri ýsu, af því að ungu árgangarnir eru lélegir".

Hér er viðurkennt að vöxtur ýsu sé í öfugu hlutfalli við árgangastærð. En Hafró telur að þetta gildi ekki um þorsk eða aðrar tegundir, enda er þorskur alveg "ótrúleg skepna" að áliti forstjórans.



Stórþorskur
Jóhann heldur áfram og segir frá því hvernig þeir hyggist ná hámarksafrakstri úr þorskstofninum:

"Mikilvægt að við gerum okkur grein fyrir því að ráðgjöf Hafró miðar að því að ná hámarksafrakstri út úr viðkomandi stofni og hafa líka til staðar lágmarks áhættu á því að við sköðum stofninn til langs tíma litið. Við erum að tryggja sjálfbærar veiðar og hámarks afrakstur".

"Stór fiskur er mikilvægur til þess að lágmarka áhættuna á að stofninn fari niður þ.e.a.s. stór fiskur gefur af sér lífvænlegri afkvæmi, og þess vegna er alnauðsynlegt að hafa tiltekið hlutfall t.d. 15% eða eitthvað svoleiðis, 15- 20% af stofninum þarf að vera fiskur sem við skilgreinum 8, 10 ára eða eldri fiskur. Við vorum með þetta hlutfall alveg niður í 2-4% fyrir nokkrum árum síðan, áður en efnt var til þessara niðurskurðaraðgerða, og af því við sáum að það var einhvers konar orsakasamband á milli þess að hafa stóran fisk í stofninum og að fá sterka nýliðunarárganga var þetta ein af aðgerðunum að breyta aldurssamsetningunni. Með því myndum við auka líkurnar á því að fá fleiri sterka árganga, sem er algjörlega forsenda fyrir því að auka aflaheimildir því þó svo að þyngd einstaklinganna sé ákaflega mikilvæg, það getur munað 20-30% áhrif til hækkunar eða lækkunar, á afrakstri stofnsins en hins vegar fjöldinn í árganginum sem er ennþá meiri lykilstærð".

Þetta er algjör vitleysa, enda hefur Hafró margoft lýst yfir að þeir finni ekkert samband milli stærðar hrygningarstofns og nýliðunar. Þegar hrygningarstofn er stór, þá er í honum gamall og stór fiskur.

Því er þetta með mikilvægi stóra gamla fisksins hreinn heimatilbúningur, enda- hefur nýliðun brugðist í rúman áratug, með þessum gamla fiski. - Þarf frekari vitnanna við?

Lesa má hér meira um samband hrygningarstofns og nýliðunar.

Hafi menn óslökkvandi löngun til að hlusta á allt viðtalið við forstjórann  þá er það hér:

Erfitt að spá um laxveiðina? - Það er nú það

Veftímaritið Flugufréttir hafði samband við mig í febrúar sl. og bað um laxaspá fyrir sumarið. Af reynslu veit ég að þá verður að stíga varlega til jarðar og ekki taka of djúpt í árinni því það getur haft áhrif á veiðileifasölu í báðar áttir. En þegar maður fæst við laxarannsóknir verður ekki hjá því komist að hafa skoðun og gefa álit.

Þegar séð var í hvert stefndi í þótti Flugufréttum ástæða til að rifja upp spár fyrir sumarið og 4. júlí birtu þeir þetta: 

Smálaxagöngurnar sem flestir vonuðu að myndu skila sér með Jónsmessustraumum um síðustu helgi, stærsta straumi sumarsins, komu ekki. Ástandið virðist, samkvæmt þessum tölum vera einna verst í ánum á Vesturlandi, en þær gefa um það bil 40% af laxveiðinni hérlendis.

Um miðjan febrúar báðum við fiskifræðinga að spá um laxveiðina í ár. Þeir voru ekki sammála. Jón Kristjánsson sagði: "Ef ég man rétt, þá var maí á síðasta ári mjög kaldur og sumarið eitt það kaldasta í mörg ár. Það lofar aldrei góðu. Vorið var líka úrkomulítið en þá ganga seiðin til sjávar í glæru vatni en það eykur líkurnar á því að þau verði drepin (étin af flugvargi, innskot JK). Þannig að möguleikarnir á stórgöngum smálaxa eru ekki miklir á komandi sumri," sagði Jón í febrúar.

Sigurður Már Einarsson á Veiðimálastofnun var hins vegar bjartsýnn. Hann sagði: "Seiðavísitalan gefur sterklega til kynna að laxveiðin verði góð á sumri komanda," segir hann og undirstrikar að hann sé eingöngu að tala um laxveiðiárnar á Vesturlandi, þær sem hann hefur fylgst með og rannsakað síðustu ár.. "Í ánum eru til mælingar á seiðavísitölunni mörg ár aftur í tímann, í sumum tilvikum allt aftur til ársins 1985. Þetta eru ansi langar gagnaraðir sem eru mjög verðmætar heimildir. Ég hef verið að skoða og tengja seiðamagnið í ánum við það sem skilar sér til baka í árnar. Þetta er m.a. hægt með því að lesa upplýsingar úr hreistri laxins ... en eins og allir vita, þá geta ófyrirsjáanlegar aðstæður gripið inn í, veðurfar og breytt skilyrði í hafinu. En þetta lítur vel út og ég er bjartsýnn," sagði hann í febrúar.

Það er víst ekki miklu við þetta að bæta, nema að árétta að afkoma seiðanna að vori í ánum, skilyrðin sem þau mæta þegar þau koma í sjó og sjávarskilyrði almennt virðast ráða meiru en fjöldi seiða í ánum haustið áður en þau ganga út.

Dræm laxveiði kemur mönnum í opna skjöldu

Grín- og sorgarþáttur um úthlutun aflaheimilda.

Sjávarútvegsráðherra gaf út aflaheimildir hér um daginn ákvað að fylgja alfarið ráðgjöf Hafrannsóknastofnunar um leyfilegan heildarafla fyrir næsta fiskveiðiár. Sjávarútvegsráðherra Íslands hefur þar með ekkert með ráðgjöfina að gera, hún er "alfarið" í höndum forstjóra Hafró og ICES í Kaupmannahöfn. Þetta kom fram í viðtali við hann á Ríkisútvarpinu þann 27, júní s.l.

Í eina tíð áttum við ráðherra sem höfðu þekkingu, kynntu sér málin og tóku sjálfstæðar ákvarðanir. Aldrei var það til þess að allt færi norður og niður, þvert á móti. Hér má nefna þá Lúðvík Jósefsson og Mattías Bjarnason.

Sigurður Ingi sagði í viðtalinu að vonir væru bundnar við aukna loðnuveiði. 
Hvernig í ósköpunum er hægt að segja fyrir um loðnuveiðar 2015 og byggja þá á mælingum á 1 árs loðnu 2013? Slíkar ágiskanir hafa enda oft brugðist.

Sigurður Ingi hefur áhyggjur af nýliðun í bolfiski. „Vissulega eru það vonbrigði að stofninn skuli ekki hafa stækkað meir heldur en menn höfðu verið með væntingar með síðustu árin. Hins vegar er veiðistofninn og hrygningarstofninn í sögulegu hámarki síðastliðinna 30 ára og þótt hann hafi lést, það er að meðalþyngdin hafi verið að minnka frá síðasta ári og það er ástæðan fyrir minni ráðgjöf, það sýnir að okkur hefur að tekist að byggja upp stofninn, en af hverju hann er að léttast og nýliðunin er eins og hún er er áhyggjuefni og við höfum ekki skýringar á því og ekki Hafró heldur.“

Þetta er nú ekki svo erfitt að skýra. Stefnan hefur verið að veiða lítið úr stofninum, 20% og friða fisk sem er undir 1 og hálfu kílói (55 cm). Miskunnarlaust er svæðum lokað hlutfall 55 cm fisks í afla fer yfir 25%.
Þegar fiskar horast undir svona kringumstæðum er það vegna þess að ekki er nægt fóður fyrir hvern og einn þeirra: Stofninn er orðinn of stór fyrir fæðuframboðið. Smáfiskurinn sveltur og vex hægt, sá stóri er líka svangur og leggur sér smáfisk til munns, líka sína eigin afhvæmi. Ástæða aukningar í stórþorski er m.a. auknar makrílgöngur, en þegar hann hverfur af miðunum á haustin eykst át á öðrum fiski.

Í stórum stofni er ekki pláss fyrir aukna nýliðun. Nýliðarnir eru annað hvort sveltir eða étnir.
Fiskar hafa ekki eilíft líf og þegar stóru fiskarnir drepast eftir hrygningu eða úr elli, skapast tækifæri, pláss og matur, fyrir ungfisk og nýliðun eykst. Þetta er orsökin fyrir reglulegum sveiflum í mörgum fiskstofnum. Séu gögn skoðuð aftur í tímann sést að yfirleitt sveiflast nýliðun og stofnstærð í öfugum fasa.

Ég get því sagt Sigurði Inga og Hafró það að leiðin til að auka nýliðun sé að auka veiðar verulega. Auk þess hefði það tugmilljarða bónus í för með sér strax. Ég reikna samt ekki með að ráðamenn hlusti nú frekar en endranær, þrátt fyrir áratuga hrakfarir Hafró í fiskveiðiráðgjöf.

Við þetta má bæta er að líklega er þorskstofninn farinn að minnka og verði haldið í 20% aflaregluna mun kvótinn óhjákvæmilega minnka.

               --------

Hér til hliðar má sjá samband hrygningarstofns, rauða línan, og nýliðunar, græna línan, hjá þorski, ýsu og ufsa í Færeyjum. Þarna hafa stofnstærð og nýliðun verið plottuð í tímaröð. 3 ára meðaltal, skammtíma sveifla, er dregið frá 9 ára meðaltali (langtíma leitni). Þannig fæst stofn- og nýliðunarsveifla, í kring um meðaltal.

Greinilega má sjá öfugt samband hrygningarstofns og nýliðunar: Stór hrygningarstofn gefur lítið af sér og öfugt. Þegar stofn er stór er ekki pláss fyrir ungviði. Hins vegar, þegar stofn er lítill, eru meiri möguleikar fyrir ungviði að vaxa upp.

 

 

 

Hér má sjá stærð hrygningarstofns (rautt) og fjölda nýliða (svart) í tímaröð hjá þorski í írska hafinu. Eftir að farið er að að stjórna veiðunum af alvöru, draga úr sókn, um 1988, fer sambandið út um þúfur, því þá er aflinn ákveðinn við skrifborð í landi. Hér er öfugt samband mjög greinilegt, stór stofn gefur lítið af sér.   

Hér er nánari lesning um hrakfarir fiskveiðistjórnunar á Íslandi.

Hér má sjá meira ( á ensku) um samband hrygningarstofns og nýliðunar og lýsingu á þeim aðferðum sem ég hef beitt til að draga fram sambandið. Áður, og enn, er litið á stofntölur sem raunstærðir stærðir. en í raun eru stofnstærðir hlutfallslegar. Á einum tíma getur 1000 tonna stofn verið stór, á öðrum tíma getur hann verið lítill, allt eftir því hvernig fæðuskilyrðin eru í hafinu.

 

 

Spillt meingallað og ranglátt kvótakerfi - bréf til alþingismanna

Við fjórir félagar skrifuðum bréf til allra alþingismanna þar sem við bentum á galla kvótakerfisins og hröktum ýmsar fullyrðingar um ágæti þess og hvernig sú fiskveiðistefna sem Hafró hefur fylgt undanfarin 30 ár hefur brugðist. Bentum við þeim á að um eitt mikilvægasta efnahagsmál þjóðarinnar væri að ræða og báðum þá að kynna sér gaumgæfilega samantekt okkar.

Engin efnisleg svör hafa borist, enda virðast þingmenn vera uppteknir af því að biðja hvern annan að þegja:

 

Til allra alþingismanna:

Innihaldslausar fullyrðingar og ósannindi um kvótakerfið og árangur fiskveiðistjórnunar.

Bakgrunnur kerfisins  er að  Hafrannsóknastofnun hafði lofað í mörg ár að með vísindalegri stjórn veiðanna væri unnt að hámarka afrakstur fiskimiðanna, afli yrði hámark þess sem miðin gæfu af sér og yrði jafn og stöðugur.  Í upphafi, þegar talað var fyrir vísindalegri stjórn veiða,  var því lofað að jafnstöðuafli þorsks yrði 500 þús tonn á ári.

Þegar útlendingar hurfu af miðunum 1976  var svo hægt að hefjast handa við að stjórna veiðunum og fiskifræðingar Hafró lögðu línuna:  Draga úr veiðum á smáfiski svo hann fengi að vaxa og dafna og veiðast stærri.

Þessi hugmyndafræði gekk ekki upp, fiskur fór að léttast og afli minnkaði. Þorskaflinn árið 1983 datt niður í  300 þús tonn, sem þótti þá algjört hrun í afla. Tækifærið var notað til að setja kvótakerfið á. Vísindamenn reyndu ekki að skýra hvers vegna þetta hafði gerst en börðu hausnum við steininn og héldu áfram að reyna að byggja upp þorskstofninn án árangurs.  Nú er þorskafli um 200 þús. Tonn, en var 300 þús tonn 1983 þegar menn héldu að stofninn væri hruninn og kerfið var sett á. Aflinn var  4-500 þús tonn í frjálsri sókn áður en landhelgin var færð út.

Hér á eftir eru teknar fyrir ýmsar fullyrðingar,  sem hafa verið hafðar í frammi og athugað í ljósi reynslunnar hvort þær eigi sér einhverja stoð:

1. Íslenska kvótakerfið er besta fiskveiðistjórnunarkerfi í heimi. Þetta er algeng ályktun kvótasinna og viðtekinn sannleikur í áróðri LÍÚ.

Rangt. Þetta aflamarkskerfi svokallað ber í sér alla þá galla, sóðaskap og spillingu sem þekkt er í útgerð og fiskveiðum: A. Brottkast. B. Tegundasvik. C. Undanskot frá vigtun.

2. Á íslandi er best rekni sjávarútvegur í heimi.

Rangt. Milljarðatap og afskriftir eru fastir þættir í fréttum af útgerðum. Endurnýjun hæg og nánast engin utan smábátaútgerðar sem á í vök að verjast vegna skorts á aflaheimildum. Útgerðir leigja frá sér aflaheimildir (sameign þjóðarinnar) fyrir okurverð;  mörg dæmi um að mestur hluti afurðaverðs gangi til seljanda aflaheimildanna. Áróður LÍÚ gegn veiðigjöldum er að þau séu of íþyngjandi og séu að - eða búin að - setja útgerðir í rekstrarþrot. Fréttir af rekstrarþröng smábátaútgerða nær óþekktar. Hér er lagt til og talið utan allrar áhættu að gefa handfæraveiðar frjálsar með þeirri varkárni þó að smábátum sé ekki att til veiða í illviðrum.

 

3. Haldið er fram að hagkvæmara sé að sækja fisk með fáum skipum og stórum en mörgum og smáum.

Rangt. Það er margsannað og allir útreikningar sýna að kostnaður pr. rekstrareiningu á stærri skip (togara) er MARGFALDUR í samanburði við smábátaútgerðir.

Auk þess er ekki alltaf spursmál um  það sem hagfræðingar kalla hagræðingu eða gróða við fiskveiðar heldur hve marga fiskveiðarnar geta brauðfætt, og er þá t.d. átt við að margar fjölskyldur geta haft lifibrauð sitt af útgerð og styðja samfélagið með sköttum sínum og gjöldum auk þess að skapa veltu í samfélaginu.

5. Því er haldið fram af fiskifræðingum Hafrannsóknastofnunar að botnfiskstofnar við Kanada og Nýfundnaland hafi horfið vegna OFVEIÐI.

Þessi kenning stenst varla í ljósi þess að mælingar fyrir hrun sýndu til muna sterkari stofn en skilaði sér í veiddum fiski. Það er mjög lítið rætt um að lækkað hitastig breytti ætisskilyrðum á veiðislóðum á þessum tíma, nokkuð sem olli hægari vexti og aukinni dánartölu. Gögn sýna greinilega að fiskurinn veslaðist upp af hungri. Friðun á smáfiski skilar ekki sterkari veiðistofni nema því aðeins að nægt fæðuframboð sé fyrir hendi. Það er líffræðileg staðreynd sem öllum á að vera vel skiljanleg.

 

Árangur af verndarstefnu Hafrannsóknastofnunar er minni en  ENGINN því nú fiskum við minna en við veiddum fyrir daga kvótakerfisins og fyrir útfærslu fiskveiðilögsögunnar úr 6 mílum í 12.

Afskipti og verndun Hafró virðist hafa orðið að stórslysi í öllum samanburði við fyrra ástand. Helstu nytjastofnar okkar í botnfiski skila ekki nema hluta þess sem áður veiddist. Þrátt fyrir þetta og margar rökréttar og faglegar ábendingar heldur Hafró áfram sinni stefnu og neitar að ræða hvað fari úrskeiðis. Eina svarið sem fæst er að fara þurfi varlega til að koma í veg fyrir ofveiði.

Færeyingar tóku upp íslenska kerfið undir lok síðustu aldar og notuðu það í tvö ár. Eftir þá reynslu lögðu þeir það niður og gefa því falleinkunn í öllum efnum.

Færeyingar hafa engar auðlindir aðrar en fiskveiðar svo þetta segir mikla sögu. Þeir nota sóknarkerfi þar sem því verður við komið og tryggja með því að allur veiddur fiskur kemur á land. Eru líkur á því að við getum talist hafa stöðu til að segja Færeyinga ófæra um að hafa vit fyrir sér í tengslum við sjósókn?

Ef sú kenning fiskifræðinga er rétt að fiskistofnar við Ísland séu í lægð vegna ofveiði og þoli ekki að veitt sé í líkum mæli og áratugum fyrir vísindalega verndun er ástæða til að staldra við nokkur atriði.

Þegar afli brást í verstöðvum á Suðurnesjum og allt umhverfis Ísland eins og oft gerðist á miðöldum (fólk féll úr hungri) er útilokað að kenna ofveiði um. Ef "meint lægðarástand" þorsk-og ýsustofna við Ísland má rekja til ofveiði undangenginna 30 ára, ÞRJÁTÍU ára, af hverju var ekki traustur jafnstöðuafli á miðum okkar allt fram á tíma stórvirkra botnvörpunga? Svarið við þessu er auðvitað að þetta tal um ofveiði er stórlega ýkt og líklega þó öllu heldur hreint bull.

Vöxtur þorsks og ýsu hefur lengi lélegur, nokkuð sem bendir til takmarkaðrar fæðu en í ofveiddum fiskstofni er fæða í yfirmagni og vöxtur góður. Sveiflur í fiskstofnum eru eðlilegar og ef viðhöfð er jöfn aflaráðgjöf ár eftir ár er það vísbending um vannýtingu fiskistofna.

Úthlutun aflaheimilda er frá 1. september til eins árs í senn og úthlutun myndar ekki eign.

Samt sem áður hefur útgerðum verið heimilað að nota aflaheimildir til andlags/veðsetningar við lántökur. Þetta hefur leitt af sér skýlaust brot á lögunum með því að útgerðir hafa selt skip og aflaheimildir aðskilið eftir geðþótta. Þetta ákvæði er því markleysa í framkvæmd og engar breytingar þar í augsýn. Þar við bætist að þrátt fyrir að kvótinn sé þjóðareign samkv. lögum, leyfist útgerðum hindrunarlaust að leigja frá sér aflaheimildir allt að 50% úthlutunar á opinberum uppboðsmörkuðum!

Norðmenn hafa áttað sig á því að fiskveiðar á að stunda í hlutfalli við fiskgengd á mið og að hættulegt geti verið að veiða of lítið.

Í Barentshafi hefur verið veitt langt umfram tillögur fiskifræðinga í mörg ár og stofninn hefur sífellt stækkað og nú eru veidd þar um ein milljón tonna af þorski. Þeir hafa þeir gefið frjálsar veiðar öllum bátum að 11 metrum. Og þetta á við um veiða á öll þau veiðarfæri sem hefð er fyrir. Af hverju eru handfæraveiðar ekki frjálsar hjá okkur? Er virkilega talin hætta á að handfæri ógni fiskistofnum? Það getur varla verið satt.

Er það pólitískt markmið að nota öll tækifæri til að banna fólki að bjarga sér? Í meira en þúsund ár fiskuðu íbúar sjávarþorpanna umhverfi Ísland í sátt við náttúru lands og sjávar. Og þorpin umhverfis landið byggðust upp kringum útgerð og vinnslu aflans. Í dag er mannlíf margra þessara sjávarþorpa nánast svipur hjá sjón, enda  í nokkrum skilningi komið á uppboðsmarkaði kvótagreifa LÍÚ.

 

Að lokum

Í byrjun apríl s.l. birtust  niðurstöður úr nýjasta ralli Hafró en það er þeirra mæling á stærð fiskstofna og er notuð  til að ákvarða aflamark næsta árs.

Þar kemur fram að vísitala þorsks hefur  lækkað 2 ár í röð, samtals um 25% frá 2012, og lítil von sé um betri nýliðun.  Um nokkurt skeið hefur verið dregið úr sókn til að stofninn muni stækka en það gengur ekki eftir, þvert á móti. Með þessari litlu sókn, 20%,  miðað við 35% fyrir kvótakerfi, hafa tapast gríðarleg verðmæti.

 

Virðingarfyllst:

Árni Gunnarsson f.v.  ferskfiskmatsmaður   -   [e-mail]

Grétar Mar jónsson skipstjóri  -  sími 8451546

Jón Kristjánsson fiskifræðingur   -   [e-mail]

Sigurjón Þórðarson líffræðingur  -  [e-mail]

Þorskurinn á niðurleið. Hvað gera 20% aflareglumennirnir nú?

Nú er að koma fram það sem ég hef bent á sl. 2 ár, að þorskstofninn myndi fara niður.
Þó allt sé logandi af stórþorski allt í kring um landið virðist svo að niðursveiflan sem mælingin gefur til kynna liggi í vöntun á smáfiski. Þrátt fyrir að hrygningarstofninn sé nú sá stærsti í áratugi hefur verið nýliðunarbrestur undanfarin ár. Stór hrygningarstofn skilar ekki þeim árangri sem Hafró hefur stefnt að enda er það öfugt við náttúrulögmálin. Þegar stofn verður of stór grípur náttúran til sinna ráða. Helmingi minna er nú tekið úr stofninum en þegar við vorum að veiða 450 þús. tonn, eða 20% nú í stað 35% áður. Það eru ansi margir milljarðatugir, sem tapast árlega með því að veiða ekki meira - með þessum líka fína árangri sem nú liggur fyrir.

En skýringar Hafró á lækkun vísitölunnar vantar ekki, ef einhver skilur þá þessa samsuðu:

"Minna fékkst af mörgum tegundum en undanfarin tvö ár, hugsanlega vegna áhrifa annarra þátta en stofnstærðar. Árin 2005-2013 hækkaði vísitala þorsks í vorralli mun meira en stærð viðmiðunarstofns í stofnmati. Að sama skapi eru líkur á að vísitalan í ár sem er nokkru lægri en í fyrra, vegi aðeins að hluta til lækkunar áætlaðrar stærðar viðmiðunarstofns þorsks".

2013 árgangurinn lítill

Makrílviðræður - þversum Íslendingar skildir eftir

Makrílviðræðurnar slitnuðu vegna þess að Íslendingar stóðu fast á að veiða skyldi eftir vísindalegri ráðgjöf. Ráðherrann SIJ vildi ríghalda í "vísindaráðgjöf" ICES, sem ekki var vísindalegri en svo að afli síðustu þriggja ára var lagður saman og deilt í með þremur. Sá afli var um 50% meiri en ráðgjöf ICES öll árin en samt stækkaði stofninn, nokkuð sem sýnir að ráðgjöfin hafði verið snar vitlaus. Stofninn er nú talinn helmingi stærri en áður var talið. ICES hefur viðurkennt vitleysuna og nú sitja menn þar sveittir við að undirbúa nýja veiðiráðgjöf, sem væntanleg er í maí. Í ljósi þessa má velta fyrir sér hvers vegna ráðherra hélt svona fast í veiða miklu minna en hin ríkin kröfðust.

Sú skoðun hefur heyrst að auknar veiðar úr stofninum yrðu til þess að minnka líkur á göngu hans á Íslandsmið. En þá má spyrja, inni í samningsdrögunum var að allir mættu veiða hjá öllum, a.m.k. að hluta til, þannig að ekki hefði afli tapast vegna þess að makríll gengi ekki lengur í íslenska landhelgi. Hvað lá þá að baki? Hræðsla við verðlækkun? Er í uppsiglingu bann ESB á Rússa, sem vísar á enn frekari verðlækkun? Framkvæmdastjóri LÍÚ var í samninganefndinni, etv. eru það hagsmunir þeirra að ekki sé veitt meira. Spyr sá sem ekki veit. 

Miklar deilur um stærð stofnsins

Deilur eru um stærð stofnsins innan ICES. Takast þar á tvö sjónarmið, þeirra sem vilja nota aflatölur síðustu áratuga við stofnmatið, og hinna sem vilja nota stofnmælingar sem eru óháðar afla. Að sögn norska fiskifræðingsins Leif Nöttestad eru allar aflatölur fyrir 2005 hrein della. Sé della sett inn í stofnlíkan verður útkoman della. Talið er að aflinn fyrir 2005 hafi verið 2-4 sinnum meiri en gefið var upp. Stofnmat byggt á slíkum aflatölum er því tvöfalt til ferfalt vanmat. Þess vegna verði að byggja stofnmat á mælingum, sem eru óháðar lönduðum afla og nefnir hann þar merkingar og togveiðirall og jafnvel hinar umdeildu hrognatalningar. 

Ekki má svo gleyma þeim mælikvarða sem Jens Christian Holst notaði þegar hann sagði að veiða þyrfti 10 milljónir tonna af uppsjávarfiski - strax. Hann sagði að hafið milli Íslands og Noregs væri ofbeitt, átan væri niður étin og síldarstofninn væri að horfalla. Makríllinn er sunnar en síldin á veturna en veður upp allt Norskahafið og keppir við síldina, auk þess sem hann veður yfir til Íslands og keppir þar við síld og sandsíli. 

Með því að fylgjast með átumagni og stærðardreifingu átu jafnframt því að fylgjast með holdafari og einstaklingsvexti uppsjávarfiska fæst óbein mæling á stofnstærð, þ.e. hvort stofn sé stór eða lítill í hlutfalli við fæðuframboðið. Sé lítið æti og fiskur horaður eins og nú er þarf að veiða meira, óháð því hvað tölulegar mælingar (stofnstærð í tonnum) sýna.

"Vísindaleiðangur" Íslendinga í makrílveiðum

Makrílviðræðum strandríkja var slitið í gær eftir mikið þref og marga árangurslaus fundi þar á undan.

Ráðherra íslands hefur kennt óbilgengni Norðmanna um samningaslitin, þeir hafi vilja veiða langt umfram ráðgjöf ICES, en Íslendingar hafi vilja sýna ábyrgð og fara eftir vísindalegum ráðleggingum. Hann hefur samt látið margt ósagt um hvað olli viðræðuslitum annað en að Norðmenn séu ljótu karlarnir. 

"Við Íslendingar viljum sýna að við séum ábyrg fiskveiðiþjóð og viljum ekki veiða meira en ICES leggur til" segir ráðherrann Sigurður Ingi:

- Vi er fortsatt villige til å forhandle frem en løsning basert på vitenskapelig forskning og rådgivning. Her på Island er vi stolte av vårt omdømme som en ansvarlig fiskerinasjon , og vi er ikke villig til å sette det på spill, sier Johannsson.

Rétt er að skjóta því hér inn að sú ráðgjöf er ekki vísindalegri en svo að tillagan byggir á meðalveiði síðustu þriggja ára, þó svo að menn telji makrílstofninn miklu stærri en áður var álitið auk þess sem hann sé enn í miklum vexti. Norðmenn telja að veiða þurfi miklu mera vegna þess að makríllinn sé að éta og aféta aðra fiskistofna.

Fróðlegt er að kíkja í færeyska og norska fréttamiðla til að fá fleiri sjónarhorn á makríldeilunni.

"Við vorum ánægðir með samninginn sem lá borðinu, við vorum ekki vandamálið og eiginlega vorum við í stöðu sáttasemjara", sagði sjávarútvegsráðherra Færeyinga, Jacob Vestergaard. Meðal þess sem greindi á voru veiðar Íslendinga í landhelgi Grænlands auk kröfu ESB um að fá 50% af grænlenska kvótanum. Samningsslit þýða að hvert land úthlutar eigin kvóta og við munum sennilega hafa hann um 23% af ráðgjöfinni. Við höfum verið á því róli gagnvart hinum þjóðunum undanfarin ár og munum halda okkur þar sagði Jacob.

Haft var eftir Auðun Maarok í norsku samninganefndinni að ástæðan fyrir því að samningar tókust ekki um makrílinn hafi verið sú að Íslendingar og Evrópusambandið vildu ekki gefa frá sér að veiða úr þeim kvótum sem Grænlendingar hafa sett sér. Hann segir að það sé fáheyrt að Íslendingar og ESB vilji veiða makríl bæði innan og utan eigin landhelgi.
"Þeir grafa undan samningum strandríkjanna með því að að viðurkenna kvótaúthlutun Grænlendinga. Fyrst lofar ESB Íslendingum kvótahlutdeild, svo Færeyingum og að lokum Grænlendingum. Þetta gera þeir án þess að hafa nefnt þetta áður við okkur" sagði Audun.

Norski sjávarútvegsráðherrann, Elisabet Aspager, segir að það gangi ekki að bæði ESB og Ísland vilji fá að veiða kvóta sína bæði innan eigin landhelgi og utan hennar. Noregur sætti sig ekki við að ESB og Ísland fái sína kvóta og geri einnig samning við Grænlendinga, sem ekki eru þátttakendur í viðræðunum.

Færeyingar eru eina þjóðin sem ekki fær skömm í hattinn að loknum þessum viðræðum.

Slitnaði upp úr makrílviðræðum

Íslendingar leggjast gegn aukningu makrílaflans!

Samningaveiðunum um makríl hefur verið slitið í bili. Ágreiningsefnin eru þrenn, aflahlutdeild hvers lands, tímalengd samningsins og hversu mikið skuli veiða á komandi ári. Íslendingar vilja halda sig við ráðgjöf ICES en aðrir, sennilega Norðmenn og Færeyingar, vilja auka þann afla um 40-60%, upp í nær eina og hálfa milljón tonna.  

Nú hefur það verið svo að undanfarin fjögur ár hafa Færeyingar og Íslendingar verið ljótu karlarnir, þeirra veiði hefur bæst við úthlutaðar aflaheimildir frá ICES, og þjóðirnar sakaðar um grófa ofveiði, sem myndi ganga nærri makrílstofninum.

Stofninn var "mældur" 2010 með því að telja hrogn í hafinu frá Biskayaflóa út fyrir Írland og norður eftir öllu Atlantshafi. Á þessum hrognatalningum byggðist kvótinn 2010-13. Næst voru hrognin svo talin í fyrra en það er gert á þriggja ára fresti, og þá voru niðurstöður þær að stofninn var orðinn tvöfalt stærri þrátt fyrir gegndarlausa ofveiði okkar og Færeyinga!

Þá var illt í efni. ICES virðist ekki hafa þorað að gefa út veiðiráðgjöf í takt við eigin mælingar heldur miðuðu þeir ráðgjöfina við meðalafla þriggja síðustu ára, að ofveiðinni meðtalinni. Ráðgjöfin fyrir 2013 var 520 þús. tonn. Ef þeir hefðu trúað eigin mælingu hefði þeir orðið að þrefalda sig. En það má ekki koma allt of berlega í ljós að stofnmælingin var (og er) della og að "ofveiðin" hafi stækkað stofninn. 

En nú vilja Íslendingar fara að vísindaráðgjöfinni, sem alltaf hefur verið röng, og hafa milljarðatugi af veiðiþjóðunum, okkur þar með.

Ekki er öll vitleysan eins en spennandi verður að sjá hverju Íslendingar úthluta sjálfum sér verði ekki af samningum. Kannski að stöðva eigin veiðar til að sýna ábyrgð?

Makrílfundi lauk án niðurstöðu

Gáfumannafélagið

Já einmitt, - passa að sjómenn valdi ekki óróleika í síldarstofninum svo geyma megi hana hana til að veiða seinna, segja snillingarnir á Skúlagötunni:

"Jafnframt er síldin komin í vetrardvala og allt óþarfa skark í stofninum veldur því að síldin þarf sífellt að eyða meiri orku en ella sem getur haft áhrif á möguleika hennar að lifa af veturinn. "

Eru menn ekki með heilli há?

Stöðva veiðar í Kolgrafafirði

Stofnmælingarnar voru þá rangar!

Já einmitt. - Nú er viðurkennt að fyrri stofnmælingar hafi verið rangar, stofninn sé um tvöfalt stærri en haldið var áður. Íslendingum og Færeyingum hafði verið kennt um ofveiði sem myndi skaða stofninn. Í sumar bættust svo Grænlendingar í hópinn, makka krílið komið þangað líka. Við þessa ofveiði virðist stofninn hafa stækkað, - eða þannig.

Ég skrifaði um þetta fyrir einu og hálfu ári og sagði að stofnmælingar á makríl væru hrein della og við ættum ekki að semja við ESB um makrílveiðar.

Nú virðist vera kominn ótti í íslensk stjórnvöld, þau ætla að sætta sig við einhvern lúsarhlut. Ein rök sem hafa verið sett fram eru að makríllinn gæti horfið aftur af Íslandsmiðum og þá gætum við sótt umsaminn lúsarhlut niður í Norðursjó! - Miklir menn erum vér. 

Mikið ber á milli í makrílnum