Miskunnsami Samherjinn

"Guggan verður alltaf gul"

Þetta sögðu Samherjamenn þegar þeir "keyptu" Gugguna frá Ísafirði þegar útgerðin var í fjárhagskröggum. Áður en hægt var að snýta sér var það brotið og Guggan hvarf til Þýskalands, DFFU hét fyrirtækið þar. En þeir hafa víðar leikið sama leikinn. Fróðlegt er að skoða hvernig þeir hafa náð öllum úthafsveiðikvóta Breta í Barentshafi með uppkaupum skipa hjá fyrirtækjum í kröggum. Lítum á þessa úttekt sem ég aflaði mér með viðtölum í Skotlandi og af heimasíðu Samherja:

Samherji í Evrópu
Samherji keypti Onward Fishing Co í Aberdeen. Því fyrirtæki gekk vel með sína togara, Dorothhy Gray, Glenrose I og Challanger. Eigandinn, Terry Taylor, var þá uþb. að panta 60 metra langan frystitogara og lagði til að keyptur yrði færeyski togarinn Artic Eagle. Þá hafði norska stjórnin stöðvað fyrirgreiðslu Statoil við Færeyinga og refsað þeim þannig fyrir veiðar þeirra í Smugunni. Togarinn, Artic Eagle, sem keyptur var fyrir lítið, þurfti endurnýjunar og breytinga við fyrir 2 milljónir punda. Hann var endurskírður Glen Eagle. Þetta olli fjárhagserfiðleikum hjá fyrirtækinu.
Páll Sveinsson hjá Icebrit í Grimsby frétti af vandræðum fyrirtækisins og lét Þorstein Má Baldvinsson vita. Samherji keypti fyrirtækið og breytti rekstri Onward Fishing. Togarinn Altjerin var tekinn inn í fyrirtækið og allur kvóti þess í Barentshafi fluttur yfir. Nafni fyrirtækisins var breytt í Artic Highlander. Önnur skip fyrirtækisins voru seld til Noregs til þjónustu við olíuborpalla. Íslenskur skipstjóri var fenginn á Highlander og áhöfnin, 25 manns, var til helminga skosk og íslensk.
Highlander landaði frystum flökum í Aberdeen í 2 ár en var skipt út fyrir Snæfugl sem leigður var frá öðru íslensku útgerðarfyrirtæki og skírður Norma Mary. Þetta var frystitogari, sem veiddi kvóta úr Barentshafi, en áhöfnin var nú að mestu íslensk.
Haraldur Grétarsson stjórnaði fyrirtækinu en fyrrverandi forstjóri gerði lítið annað en að fá bresk yfirvöld til að samþykkja íslensk skjöl og vottorð, og vera milligöngumaður Samherja og stjórnvalda. Hann sá einnig um þýska togara og vinnslustöðvar ásamt Finnboga Baldvinssyni.
ÚA hafði keypt "Boyd Line Management Services Ltd." í Hull haustið 2002. Boyd Line var gamalgróið fyrirtæki, stofnað árið 1936, og hjá því störfuðu 10 starfsmenn í landi og um 60 sjómenn. Velta félagsins var um 950 milljónir króna 2002. Félagið réð yfir um 40% af þorskkvóta Bretlands í Barentshafi, sem var úthlutað af Evrópusambandinu. Aflaheimildir Boyd Line voru við kaupin um 3.900 tonn af þorski, rösk 500 tonn af ýsu auk nokkurra tuga tonna í öðrum tegundum. Boyd Line gerði út tvö sjófrystiskip; Arctic Warrior, skráð í Bretlandi og nýtti kvóta félagsins í Barentshafi, og Arctic Corsair, skráð í Rússlandi og nýtti rússneskar veiðiheimildir. Fyrrnefnda skipið var mannað breskri áhöfn en á Arctic Corsair, sem var gert út í samvinnu við Rússa og undir rússnesku flaggi, voru flestir í áhöfn frá Rússlandi. 
Samherji keypti árið 2004 Boyd Line og togara þeirra Arctic Warrior af Brimi, áður ÚA. Hollenska sjávarútvegsfyrirtækið Parlevliet Van der Plas B.V. tók þátt í þessum kaupum að hálfu. Félag þeirra fékk nafnið UK Fisheries Ltd.
Brim fékk rúm 13,000 fyrir Boyd Line, liðlega 2 milljarða á núvirði. Samherji greiddi með hlutabréfum í Íslandsbanka.
Árið 2006 keypti Samherji J. Marr og þeirra stóru togara, einn frystitogara með heimildir í Barentshafi og þrjá ísfisktogara með aflaheimildir í EU, á Grænlandi og við Ísland.
Þar með var Samherji kominn með allan kvóta Bretlands í Barentshafi í gegn um Onward, Boyd Line og J Marr. Þetta jafngildti um 80% af kvótanum við Ísland.

Samantekt á starfssemi Samherja

• 1994, keyptu frystitogarann Akrabergi í gegn um Framherja í Færeyjum sem var í þriðjungs eigu Samherja.
• 1995, keyptu 49.5% af Deutsche Fishfang Union (DFU).
• 1996, keyptu Onward Fishing með 4 togurum.
• 1996, stofnuðu Seagold í Hull til að selja eigin afurðir, frosinn fisk. Dótturfélag Seagold er Ice Fresh Seafood, Grimsby.
• 1997, Altherjerin endurskráður í Aberdeen til að veiða kvóta Onward. Endurskírður Onward Highlander
• 2000, Snæfugl endurskírður Normay Mary leigður til að koma í stað Altherjerin (Onward Highlander)
• 2001, keyptu fiskvinnslu Hussman and Manh GMBH í Þýskalandi, forstjóri Finnbogi Baldvinsson. 
• 2001, Baldvin Þorsteinsson seldur til DFU.
• 2001 leigan á Snæfugli rann út og honum skilað til Íslands. Í stað hans kom Akureyrin, sem skírð var Norma Mary. Þegar skipið var búið að veiða kvóta Breta í Barentshafi var því flaggað til Íslands og sent á rækjuveiðar við Grænland. Skipinu var svo flaggað aftur til Bretlands til að veiða kvótann í Barentshafinu.
• 2003, keyptu hlut í norska laxeldisfyrirtækinu Fjord Seafood .
• 2003, keyptu hlut í Berg Frost, Færeyjum.
• 2004, keyptu Boyd Line með Arctic Warrior, íslenskir yfirmenn.
• 2006, keyptu J Marr í Hull.
• 2006, keyptu uppsjávartogarann Serene frá Shetlandseyjum.
• 2006, fóru inn í pólska útgerð, Atlaantex, með togarann Wiesbaden í gegn um DFFU, sem keypti 51% í félaginu, til að ná sér í ESB kvóta.
• 2007 keyptu erlenda starfssemi Sjólaskipa hf. og stofnuðu Katla Seafood, sem rekur sjö risatogara og tvö þjónustuskip við Máritaníu og Marokkó.

Samherji ræður nú yfir öllum úthafskvóta Breta, - í boði íslenskra banka. 

Loðnuskandallinn

Nú syndir loðnan sem óðast framhjá okkur, gengur til hrygningar til þess að drepast svo á eftir. Snemma á níunda áratug síðustu aldar datt einum snillingi Hafró í hug að nauðsynlegt væri að hafa hrygningarstofninn 400 þús. tonn og hefur það ekki verið endurskoðað síðan. Þess vegna þarf að "mæla" þessi 400 þús tonn, áður en hægt er að fara að veiða.

Undanfarin ár hefur gengið illa að "telja" loðnuna en alltaf hefur gengið meiri loðna á miðin en "mælst" hafði þegar veiðar loks hófust. Leyfilegur afli hefur því ekki náðst mörg undanfarin ár. Núna hafa ekki enn mælst 400 þús tonn, þannig að segja má að 400 þús. tonnin sem hryngdu fyrir 3 árum eru að skila neikvæðum vöxtum!

Enn fá snillingarnir að leika sér. Skipin eru bundin en Hafró siglir um á einu skipi og fyrir framan tækið situr einhver sem telur og telur loðnu. - En ekki hafa enn fundist nógu margar. Vonandi voru mælarnir stilltir áður en þeir byrjuðu.

Ég lék mér með ýmsar spekúlasjónir í tilefni þess hvort leyfa eigi veiði eða ekki, umfram þau 400,000 tonn sem "bent hefur verið á" að nauðsynleg sé til viðhalds stofninum:

Ef hrognin í "nauðsynlegum" hrygningarstofni væru lögð hlið við hlið til þess að mynda perlufesti utan um jörðina:

Hrygningarstofn 400,000 tonn
Hrygnuhlutfall, hrygnur/hængar = 0.50
Einstaklingsþyngd 22 g
Hrygnufjöldi 9,090,909,091 stk
Hrognahlutfall 28 %
hrognaþvermál 0.60 mm
eðlisþyngd hrogns 1.00 g/cm3
hrognafjöldi pr. fisk 28,519 stk. (kúbisk)

Hrognafjöldi alls 259,259,259,310,239 stk
Lengd hrognakeðju 155,555,556 km

Ummál jarðar 40,000 km
Nær utan um jörðina 3,889 sinnum
Breidd trefils um jörðina 2.33 m
 ------
Ef 30 %
hrognanna verða að lirfum samsvarar það 18 lirfum í rúmmeter á 50,000 fersjómílna haffleti, sem er 25 metra þykkur
 ------
200 sjómílna lögsagan er 220,000 fersjómílur.
Dreifðust lirfurnar á hana alla, kæmu 103 stk. á hvern fermetra

Af þessu má sjá að varhugavert getur verið að minnka hrygningarstofninn. 

Til greina kemur að setja upp klakstöð

Eða hvað?

Ofríki fiskveiðistjórnar, mistök og einstefna byggð á líffræðilegri vanþekkingu

Sífellt fleiri verða til að gagnrýna stjórnkerfi fiskveiða á faglegum nótum. Bæði er um að ræða stjónkerfið, kvótana, og eftirlitskerfið, sem því fylgir, svo og hinar vísindalegu forsendur sem liggja að baki. 

Nýlega (9. og 16. janúar) birtist í Fishing News, einu virtasta vikublaði heims um fiskveiðimál, harðorð grein eftir vísindamann (sjálfstæðan) frá Ástralíu, Walter nokkurn Starck. Þar er verið að gagnrýna það sama og hér, stærðfræðilega fiskifræði sem hefur reynst afleit undirstaða stjórnunar og er þegar allt kemur til alls eitt allsherjar "flopp" að mati margra. Greinin er á ensku en ég vona samt að margir geti haft af henni gagn: .. http://www.fiski.com/starck.html

EB og fiskveiðar

Ég fékk póst frá fyrrverandi blaðamanni IntraFish í Bretlandi sem varar
okkur Íslendinga eindregið við Evrópubandalaginu:

I've been worried to hear all the news here about Iceland wanting to join the EU. I can't imagine a worse decision - it's totally destroyed OUR fishing industry, and all the good things that SHOULD come out of EU membership (I approve of a lot of the specific environmental & species protection regulations) are not enforced anyway. A total disaster. Our power industry here is under threat because there are large-scale strikes at many oil refiniries & power stations - all triggered by the fact that the owners (yes, we've even sold off our infrastructure) are hiring foreign workers. Under EU law, that's perfectly legal, you leave the local people unemployed & import workers from Portugal. I tell you, the last thing Iceland needs is the EU!

Fiona Cameron

Lítið hefur verið talað um kostnað við að vera í EB, en sjá má kostnað Breta, sem er 56 milljarðar punda á ári, nettó,eða 107 þúsund pund á mínútu,  í fréttabréfi skoska fiskimanna, á bls. 14. Einnig má þarna lesa um tilraunir Skota til að fá að stjórna sínum fiskveiðum sjálfir.

Sjálfsstyrkingarfundur á Hafró

Mér barst skeyti frá Hafró um fund sem haldinn verður á morgun, föstudag. Það á ekki að gefast upp við reikniformúlurnar, en merkilegast þykir mér að stofnstærðir séu ákveðnar á fundum, 13 ár fram í tímann. Hversu lengi þarf þjóðin að borga svona dellu - sem einungis leiðir til aflatakmarkana og fólksflótta?

Málstofa Hafrannsóknastofnunarinnar
Föstudaginn 30. janúar nk. kl. 12.30 flytur Höskuldur Björnsson erindið: Fiskveiðistjórnun. Erindið verður flutt í fundarsal á fyrstu hæð að Skúlagötu 4. Verið velkomin.

 

Útdráttur úr erindi:
Stjórnun fiskveiða hefur verið mikið hitamál á Íslandi í langan tíma. Þarf í raun að fara aftur til áranna þegar verið var að reka Bretana út úr fiskveiðilögsögunni til að finna einhvern sáttatón milli manna. 
Fiskveiðistjórnun er blanda af fiskifræði, hagfræði, stjórnmálum og félagsvísindum. Fiskifræðin gengur út á að meta þróun fiskistofna og aflabrögð en hagfræðin kostnað við veiðarnar og tekjur af þeim. Stjórnmálalega hliðin er síðan að ákveða þau markmið sem skal stefnt að. Stjórnvöld hafa þó ekki algert frelsi í því sambandi því lágmarkskröfur eru settar í alþjóðasamningum. Það gildir sérstaklega varðandi lágmarksstofnstærð sem ber að forðast með miklum líkum. Á Jóhannesarborgarráðstefnunni árið 2002 var gengið nokkuð lengra en þar var samþykkt að árið 2015 skildi stofnstærð vera nálægt þeirri stærð sem gefur hámarksafrakstur. 
Erindið verður um fiskveiðistjórnun í nokkuð víðum skilningi og verður fjallað um eftirfarandi atriði.

Stjórntæki í fiskveiðum.
Þekktustu dæmi eru sóknarstýring, aflamark, friðun svæða og takmarkað veiðitímabil

Markmið með fiskveiðistjórnum.
Mikilvægt er að menn setji sér einhver markmið og finni síðan leiðir til að ná settu marki með beitingu stjórntækjanna. Ekki er alltaf auðvelt að meta hvort markmið hafi náðst eða hvort það var yfir höfuð hægt að ná þeim. 

Aflareglur og prófun þeirra.

Aflareglur eru aðferðir þar sem leyfðar veiðar á næsta ári eða árum eru reiknaðar út frá mælingum á ástandi stofna, veiðum fyrri ára og etv. fleiri þáttum. Aflareglur eru prófaðar með hermilíkönum og metnar með tilliti til þess hve vel sett markmið virðast nást en einnig hve miklar líkur eru á að fiskistofnar fari niður fyrir fyrirframskilgreind viðmiðunarmörk

Fjölstofnaáhrif og blandaðar veiðar.
Aflareglur hafa til þessa oftast verið þróaðar fyrir hverja tegund fyrir sig. Með því móti er oft verið að sleppa vandamálum tengd blönduðum veiðum, fjölstofnaáhrifum og miklum breytingum í útbreiðslu tegunda. Mörg af þessum vandamálum er erfitt að sjá fyrir en í dag er aukin krafa um að menn sýni viðleitni í þessa átt.

 Kerfisbundnar skekkjur.
Eitt af stærstu vandamálum í sambandi við aflareglur hefur verið kerfisbundin skekkja, bæði í stofnmati og að afli er að meðaltali umfram aflamark. Auðvelt er að taka tillit til kerfisbundinnar skekkju ef hún er þekkt með því að lækka veiðihlutfall sem því nemur. Árangur í fiskveiðistjórnun leiðir hins vegar yfirleitt til mikils þrýsting á að auka veiði enda verða aflabrögð betri en elstu menn muna.

Leikrit í gangi?

Það var merkilegt að þegar Einar G. mannaði sig upp í að auka kvótann þá hjólaði Jói hvalur í hann. Getur verið að Einar hafi ekki haft samráð við forstjóra Hafró áður en að hann tók ákvörðun? Mér þykir ólíklegt að hann hafi ekki gert það og þá hlýtut Jói að hafa lagst gegn því, eða hvað? Er eitthvert leikrit í gangi? Svona eitthvert "sagði ég ekki" dæmi. 

Sjávarútvegurinn og ESB

Ég fékk fundarboð í dag frá Heimssýn, hreyfingu sjálfstæðissinna í Evrópumálum, en þar er ég félagi:  
 
   SJÁVARÚTVEGURINN OG ESB
   Fundur í Þjóðminjasafninu n.k. sunnudag kl 15 - 17
  
> Ræðumenn:
> Einar K. Guðfinnsson, sjávarútvegsráðherra
> Peter Örebech, þjóðréttarfræðingur við Háskólann í Tromsö
> Sveinn Hjörtur Hjartarson, hagfræðingur LÍÚ
> Guðbergur Rúnarsson, verkfræðingur hjá Samtökum fiskvinnslustöðva

Mér fannst samsetning ræðumanna athyglisverð og svaraði fundarboðinu strax:
 
En gaman!
 
Ég er óænægður með að hafa ekki verið beðinn um að flytja framsögu á
þessm fundi. Ég er óháður vísindamaður og hef unnið fyrir
sjómannasamtök í Skotlandi og á Írlandi og þekki hvernig þetta kerfi
virkar og eftir hvaða vísindum því er í raun stjórnað. Þá er ég
sennilega eini fiskifræðingurinn sem hef haldið erindi fyrir
Fiskveiðinefnd bandalagsins: http://www.fiski.com/meira/meira109.html
 
Er maður alls staðar á svörtum lista?
 
Gangi ykkur vel,
kveðja, Jón
 

Bjartsýniskast?

Þetta er einkennileg frétt því Brussel var búin að boða. 25% niðurskurð , en það má lengi vera bjartsýnn. Vísindamenn þjóðanna ráða engu í Brussel og á hverju ári, vikuna fyrir jól, fara ráðherrar Bretlands og Írlands á hnjánum til Brussel til að reyna að hafa þar áhrif á úthlutunina en fá engu ráðið, koma alltaf eins og barðir hundar til baka með niðurskurð og niðurrif skipa í farteskinu. Um 70% breska flotans hefur horfið á sl.7 árum og Írar eru líka að rífa skip á fullu. Nánar um þetta hér að neðan: "Brussel vill fiskinn okkar." 

Vænta aukins þorskkvóta í Norðursjó

Gömul ofveiði!

Fiskverð fer nú lækkandi í heiminum vegna heimskreppunnar, í Bretlandi þegar um 20%. Það mun líklega falla áfram og setja okkur í mikinn vanda. Góð veiði hefur verið í Færeyjum en um daginn voru 200 tonn af góðum þorski og ýsu óseld á gólfinu á fiskmarkaðinum á Tóftum-  http://nordlysid.fo/main.cfm?article=12556 - Ástæðan er sögð að kaupendur treysta sér ekki til að kaupa vegna minnkandi kaupmáttar í viðskiptalöndunum.

Afli íslendinga féll í kreppunni upp úr 1930, ekki vegna ofveiði eins og sumir hafa haldið fram, til að renna stoðum undir að þorskurinn hafi fengið svo mikinn frið í stríðinu, heldur vegna þess að ekki var hægt að selja fiskinn, fyrst og fremst saltfisk, það voru engir kaupendur sem gátu borgað. Erum við að stefna í það sama nú?
Nú þurfum við nauðsynlega að auka veiðar þrátt fyrir, - eða vegna, fallandi verðs. Nauðsynlegt er að draga alla sótrafta á sjó til að afla okkur gjaldeyris, m.ö.o. gefa veiðar landróðraflotans frjálsar. En gamla klíkan heldur dauðahaldi í kvótakerfið, vill reyndar hækka aflamarkið, - handa sér. 
En meðan Hafró segir að ekki megi auka þorskveiðar vegna (meintrar) ofveiðihættu eru fiskveiði- og kvótamál frosin föst.

1981 var þorskaflinn 468 þús tonn en féll í 300 þús tonn 1983. Þá var kvótakerfið sett á vegna "ofveiði" og afli takmarkaður til að byggja upp stofninn svo veiða mætti meira seinna. Það geriðst ekki, niðurskurður varð allt til 1995 en þá fylltist Hafró bjartsýni, þarna væri árangurinn að skila sér og þeir hækkuðu veiðitillögurnar! - Það hefðu þeir ekki gert ef þeir hefðu haldið að stofninn væri þá ofveiddur.

Aflatillögur hækkuðu áfram og aflinn jókst til 1999. Þá hrundi allt og ofveiði var kennt um - þrátt fyrir að farið hefði verið nákvæmlega eftir ráðgjöfinni. "Gömul" ofveiði og fyrra ofmat voru sökudólgarnir. En spyrja má - hvers vegna var lagt til að auka veiðar 1995 og síðar, ef um ofveiði hafði verið að ræða í áratugi, eins og síðar var sagt?

Stofninn þoldi miklu veiðina í gamla daga, ekki var ofveiði þá og því ÖRUGLEGA ekki núna þegar veiddur er aðeins þriðjungur aflans sem tekinn var áður fyrr, - þegar enginn var ofveiðin? Margir óháðir sérfræðingar - sem þora að tala án þess að stofna atvinnu sinni í hættu, eru á því að stofninn sé vanveiddur og þeir hafa rökstutt það faglega í mörg ár án þess að stjórnvöld hafi athugað málið og fremur kosið að trúa blint á Hafró. Er ekki góð hugmynd að setja á fót "nefnd" sem rannsakar þessar gagnstæðu fullyrðingar háðra og óháðra fiskfræðinga?

Brussel vill fiskinn okkar

Áfram halda þeir að ljúga því að okkur að við getum fengið undanþágur frá hinni sameiginlegi fiskveiðistefnu, CFP, sem stendur fyrir "Common Fisheries Policy". Hún er og verður sameiginleg og allir verða að fara eftir henni en reynt að lokka menn inn með svikum og gjarnan talað um aðlögunatímabil og að hægt verði að "finna lausnir" eins og þessi Rehn segir. Hann segir að umbætur verði gerðar á fiskveiðistefnunni á næstu árum. Breytingin felst í frekari niðurskurði á kvóta og flotum til þess að sporna á móti hinni meintu ofveiði á þorski. Þegar hefur verið boðaður 25% niðurskurður 2009. Þeir segjast munu horfa til reynslu Íslendinga við fiskveiðistjórnun! Verði þeim af því.
Sjómenn við strendur Evrópu eru að stríða við sama vandamál og sjómenn hér heima - þeir geta hvergi veitt fyrir þorski, sem ekki er kvóti fyrir.
Mér finnst að Össurar þessa lands ættu að fara að kynna sér þessi mál og hætta að plata okkur.

Ísland gæti keppt um að verða 28. ríki ESB