Stjórnmálamenn í gíslingu Hafró

Þegar ráðgjöfin birtist frá Hafró, um að fara með þorskaflann niður í 130 þús tonn, sagðist sjávarútvegsráðherra ætla að fara mjög gaumgæfilega yfir allar forsendur, hafa þverpólitiskt samráð, hafa samráð við hagsmunaaðila, svo og vísindamenn.
Ekki hefur ráðherrann enn haft þverpólitiskt samráð og mér er ekki kunnugt um að hann hafi haft samband við nokkurn þann í vísindageiranum, sem hefur leyft sér að bera brigðar á forsendur Hafró við "uppbyggingu" þorskstofnsins s.l. 24 ár.

Flestir sem koma að stjórn fiskveiða, ráðherrar og alþingismenn virðast vera sammála Hafró um að skera þurfi niður afla í þeim tilgangi að "byggja upp þorskstofninn. Ég hef hins vegar ekki heyrt haldbæran rökstuðning um að það sé yfirleitt hægt, miðað við ýmsar upplýsingar og gögn sem koma fram í skýrslum Hafró. Ég hef aðeins heyrt talsmenn stofnunarinnar böðlast á fullyrðingum án þess að rökstyðja þær með haldbærum gögnum. Þeir segja t.d að það þurfi að stækka stofninn með því að veiða minna, en jafnframt að þyngd eftir aldri, það sem í daglegu tali er kallað vöxtur, sé í sögulegu lágmarki. Það þýðir væntanlega að fæðuskortur sé ríkjandi hjá þorski. Við slíkar aðstæður er harla ólíklegt að stofninn stækki þó látið sé af veiðum.
Hungraður þorskur vanþrífst og er viðkvæmur fyrir sjúkdómum og mótlæti og étur undan sér til að komast af. Vaxtarstöðnum er einkenni vanveiði en ekki ofveiði og það verður að gera þá lágmarkskröfu til þeirra sem fást við fiskveiðiráðgjöf að þeir þekki mun á einkennum ofveiði og vanveiði. Í ofveiddum stofni eru einstaklingarnir fáir en þeir eru ungir hraðvaxta og holdmiklir vegna þess að fæða er í umframmagni. Þessu er öfugt farið ef um vanveiði er að ræða: Horaðir, gamlir hægvaxta fiskar sem geta líka verið fáir vegna þess að þeir hafa ofnýtt fæðubúrið.
Auk þess að fást við vonlaust verkefni, stækka sveltandi fiskstofn með friðun, segir Hafró að tilgangurinn sé að stækka hrygningarstofninnm því stór stofn gefi af sér meiri nýliðun eða viðkomu.
M.ö.o. er að vandamálið sé að það vanti seiði, en varla getur það verið vænlegt að bæta við einstaklingum í sveltandi stofn? Aukinn seiðafjöldi kemur einungis að gagni sem fóður handa foreldrunum.

En hvernig stenst fullyrðingin um að stór hrygningarstofn gefi meira af sér en lítill? Á myndunum sem fylgja greininni má sjá samband hrygningarstofns og nýliðunar allt frá árinu 1955. Tölurnar eru sóttar í skýrslu Hafró.
Ekki er unnt að sjá að myndin styðji þessa fullyrðingu, stóri stofninn um miðja sl. öld gaf ekkert meira af sér en minni hrygingarstofn síðar. Fremur er unnt að tala um öfugt samband. Fullyrðing Hafró um að stór hrygningarstofn sé frjósamari en lítill er klárlega röng. En einhvern veginn fá þeir áfram að veifa röngu tré afskiptalaust.

Þegar skoðað er sérstaklega tímabilið 1964-2005 má greinilega sjá öfugt samband, stór hrygningarstofn gefur minna af sér en lítill, auk þess sem stigsmunur verður á nýliðun eftir 1985 eftir að farið er að stjórna veiðum með aflamarki og draga verulega úr sókn - til þess að byggja upp stofninn (!).
Líklegt er að samdráttur í afla með handafli valdi hungursneyð, sjálfáti og vanmati á stofni.
Sé það rétt er alveg víst að ef farið verður að tillögum um verulegan niðurskurð á þorskafla munum við standa frammi fyrir sama vandamáli að ári: Árangursleysi í "uppbyggingunni" og tillögum um áframhaldandi niðurskurð.
Eina leiðin til að komast út úr ógöngunum er að auka veiðar, - svo mikið að veiðarnar fari að hafa áhrif á stofninn þannig að vöxtur lagist. Verði að þessu sinni farið pínulítið fram úr, kemur Hafró að ári og segir að veitt hafi verið fimm fiskum of mikið. Hvað gera bændur þá?

Athugasemdir

[Gunnar Skúli Ármannsson, 17.7.2007 kl. 20:34]

Mig grunar að þorskurinn leiki hér aukahlutverk. Ég held að um hreina ískalda hagfræði sé að ræða. Með því að þrengja nógu kröftuglega að smáútgerð í landinu þá leggst hún á hliðina. Eftir verða fáir stórir feitir þorskar sem ráða öllu. Þá munu menn fá að veiða eins mikið og þá listir. Hinir verða opinberir starfsmenn á háhraðanetinu hjá Össuri og co.

[Atli Hermannsson., 17.7.2007 kl. 20:54]

Þetta er sennilega rétt mat hjá þér Gunnar...að við erum með hagfræði-eða stærðfræðilega fiskveiðistjórn, svo vitnað sé í Didda á Bakka. Það vottar alla vega ekki eftir neinu sem kalla má líffræðilega fiskveiðistjórn. En fyrir fjórum árum, er Frjálslyndir höfðu gert eitt af sínum fyrstu áhlaupum, þá skipaði Árni Matt nefn sem kölluð var "nefnd um líffræðilega fiskveiðistjórn" Það var að vísu ekki við miklu að búast af þeirri nefnd sé litið á nafnalistann.  En ætli Einar Kristinn hafi heyrt af þessari nefnd? Getur verið að hún hafi lagt eitthvað til. Ef svo er, þá er ekki farið eftir því svo mikið er víst... En gagnvart stærðfræðiþursum er betra að beygja sig og bugta.

[Jóhann Elíasson, 17.7.2007 kl. 21:24]

Ég er sannfærður um að þessi aflasamdráttur sé löngu undirbúið "plott" undirbúið af LÍÚ, með fulltingi HAFRÓ og svo eru "undirlægjurnar" í sjávarútvegsráðuneytinu, sem gera bara eins og þeim er sagt.  Fyrir það fyrsta fékk LÍÚ það í gegn að veiðileyfagjaldið, sem alveg frá fyrstu stundu hefur verið þyrnir í augum samtakanna, fellt niður (það er sagt í tvö ár en það er farið og þá verður ekki einfalt að koma því á aftur).  Í öðru lagi er fyrirsjáanleg mikil samþjöppun í kvótaeign, það er auðséð að´minni og skuldsett fyrirtæk, koma ekki til með að þola þann mikla samdrátt sem verður í aflaheimildum og neyðast því til að selja frá sér veiðiheimildir og hverjir hafa ráð á að kaupa? Í framhaldi af þessu kemur leiguverð á aflaheimildum til með að hækka mikið.  Fari fram sem horfir kemur leiga á aflaheimildum að leggjast af þegar búið er að knésetja minni aðila í fiskvinnslu og útgerð.  Til að "lappa" aðeins upp á ástandið var ríkisstjórninni "falið" að koma með svokallaðar mótvægisaðgerðir til að taka mesta "höggið" af skerðingunni, þessar mótvægisaðgerðir, ef það á að kalla þær því nafni, felast aðallega í almennu bulli (eins og stjórnarsáttmálinn) t.d. samgöngubótum, háhraðatengingum, meiri menntun o.s.fr.v.  Sá sem er í vandræðum árið 2007 þarf ekki nýja vegi 2012.  Og ég var nærri búinn að gleyma því, það á að styrkja hafrannsóknir.  Þvílíkur brandari HAFRÓ hefur verið á villigötum síðan 1983 og það á að verðlauna stofnunina og til að bæta gráu ofan á svart, þá á fyrrum starfsmaður HAFRÓ að meta rannsóknir stofnunarinnar og koma með tillögur um hvort eitthvað megi betur fara.  Ég fæ ekki betur séð en það sé verið að festa "kerfið" enn betur í sessi.

[Sigurður Þórðarson, 17.7.2007 kl. 22:16]

Sæll Jón, þetta er að mínu viti rosalega sterk og rökföst grein og vel skiljanleg hverjum meðaljóni.   Allt ómenntað fólk með einhverja náttúrugreind sér að það verður að skoða málin heildstætt, bara ef það  nenna að hugsa.                                 Ég veit vel að þú, ólíkt sumum trénuðum og sjálfbirgingslegum stofnanamönnum, þykist ekki vera handhafi SANNLEIKANS.  Eftir stendur að röksemdafærslan er skýr og það verður sífellt erfiðara að beita þöggun eða drambslegum glósum enda heyra þær nú sögunni til.

[Atli Hermannsson., 18.7.2007 kl. 22:15]

 Sæll Jóhann. Mig langar að benda þér á grein frá því í október 2004 og birtist á XF.is. En hún er á sömu nótum og þína hugleiðingar. http://www.internet.is/floyde/grein18.html

[Unnur Skúladóttir (IP-tala skráð) 19.7.2007 kl. 11:41]

Flæmingjagrunn- stofnvísitölur eru ekki sama og útreiknaður heildarstofn            Efirfarandi athugasemd á reyndar við grein Jóns frá 7/5, en búið er að loka þar á athugasemdir. Það er að mínu viti ekki hægt að jafna saman stjórn á rækjustofni sem er utan lögsögu hjá Kanada og var fyrst veiddur árið 1993 við stjórn á þorskstofninum við Ísland sem rannsakaður hefur verið lungann úr síðustu öld. Ýmislegt sem Jón lætur frá sér fara um reikningsaðferðir Hafrannsóknarstofnunarinnar ætla ég öðrum að svara, en þar sem ég veit meira um stjórnun rækjuveiða á Flæmingjagrunni þá langar mig að leggja þar orð í belg.            Jón segir frá misheppnuðu stofnmati með botnvörpu á Flæmingjagrunni en þar hafi stofnstærð verið metin upp á 25 þús. tonn.  Eigi hann við niðurstöður Færeysku stofnmælinganna sem fram fóru á einu skipi (stóð árin 1998-2003) þar sem notuð var venjuleg rækjuvarpa. Þá voru ekki reiknaðar út  heildarstofnstærðir hvert ár, heldur var reiknuð stofnstærðarvísitala. Þetta er gert út frá meðalafla á sjómílu í nokkrum togum og flatarmáli hvers undirsvæðis (skika) deilt með yfirferðarsvæði vörpunnar (á ensku kallað “area swept” aðferð). Úr þessu kemur stofnvísitala fyrir allt svæðið sem má margfalda með veiðnistuðli sem enginn veit með vissu hver er. Setjum svo að veiðnistuðullinn sé 20% þá ætti að margfalda vísitöluna með 5 til að fá út heildarstofnstærð.             Í stuttu máli má segja að vísindanefnd NAFO hafi verið full varkár í byrjun en             Fyrir árið 1996 lagði vísindanefnd NAFO til að engar veiðar yrðu stundaðar og miðaði þá við mjög takmarkaðar rannsóknir fáein ár á undan. Fyrir árin 1997-1998 lagði NAFO til að veiða sem minnst af rækju.  Var það einkum vegna þess hve kvendýrastofninn (sambærilegur við hrygningarstofn) var ört lækkandi allt frá árinu 1992.  Jón þú varst fyrstur til að sjá góða nýliðun í rækju í desember 1995, en þær upplýsingar nýttust ekki fyrr en ári seinna í ráðgjöf. Vísindanefnd NAFO þarf auk þess að leggja til viðmiðunarafla í rækju tveim árum fyrirfram. J.K.og fleiri hvöttu til mikilla rækjuveiða á Flæmingjagrunni árið 1995. Íslendingar mótmæltu sóknarstjórnun sem ákveðin var á aðalfundi NAFO og veiddu 20 þús tonn árið 1996.  Stjórnvöld hér fengu ámæli fyrir og ákváðu ári seinna að mótmæla sóknarstjórnun áfram, en settu jafnframt 6 800 tonna leyfilegan hámarks rækjuafla fyrir Ísland árin 1997 og 1998 og á seinni árum hærri leyfilegan hámarksafla.  Það vildi rækjunni til happs að þorskstofninn á Flæmingjagrunni hrundi um miðjan tíunda áratuginn og hefur hann ekki náð sér upp þar síðan.  Í kjölfarið jókst rækjustofninn mjög eftir lægðina 1997 og frá og með árinu 1998 virtist stofnstærð aukast bæði miðað við stofnmælingar og afla á togtíma frá flotanum. Fyrir árin 1999- 2001 lagði vísindanefnd NAFO til að miðað yrði við aflann 30 þús. tonn, en áfram var sóknarstjórnun.  Til þess að ná meiru út úr takmörkuðum sóknardögum tóku menn í auknum mæli upp tvöfaldar vörpur og seinna þrefaldar vörpur og stækkuðu skipin. Þannig veiddist smám saman meira og meira af rækju, en engin stjórn var á aukinni veiðigetu hverrar þjóðar.  Galli á sóknarstjórnun.   Frá árinu 2002 til ársins 2005 var miðað við 45 þús. tonna afla, en 48 þús. tonna afla eftir það.  Eftir að NAFO lagði til afla til viðmiðunar fyrir sóknardagafjölda, frá og með árinu 1999 hefur verið farið töluvert fram úr tillögum um viðmiðunarafla og einkum þó árið 2003 er Norðmenn komu á svæðið með sínar þreföldu rækjuvörpur og veiddu um 20 þús. tonn, en alls voru þá veidd 63 þús. tonn.  Rækjuafli var hins vegar aðeins 46-32 þús. tonn árin 2004-2005 og Íslendingar hafa sem kunnugt er hætt veiðum á Flæmingjagrunni.

[Gunnar Skúli Ármannsson, 19.7.2007 kl. 21:38]

Merkileg grein Unnur, hún hafði þau áhrif á mig að hugmyndir mínar um fiskifræðilega fiskifræðinga stjórn fiskveiða hrundi til grunna.

Ég fór að leita að samlíkingu í huga mínum, ég hef reyndar aldrei verið mjög skarpur en það er önnur saga.

Ef ég ætlaði að áætla fjölda sykursjúkra Reykvíkinga myndi ég fara niðurá höfn, nálægt næsta skolpröri, og smakka sjóinn þar?

Ég get ekki gert að því en mér finnst reiknilíkan ykkar álíka. 

[bjarnidyrfjord (IP-tala skráð) 19.7.2007 kl. 23:43]

JÓHANN : eg held að þetta sé svona, nákvæmlega eins og þú segir. Þetta er allt leikrit,sem sett er á svið, og hefur ekkert að gera með fiskvernd

[Hallgrímur Guðmundsson, 20.7.2007 kl. 01:05]

Það er magnað að lesa þessa grein frá Unni Skúladóttir. Það mætti helst halda að þetta blessaða nám hennar um fiskifræði, hafi aðallega snúist um að setja fram einhverjar tölur og rugl sem helst enginn skilur hvað þá heldur hefur yfir höfuð einhver not af þvælunni. Eftir að hafa verið skipstjóri á rækjufrystiskipi á flæmska og fengið um borð eftirlitsmenn frá Hafró, sem þjálfaðir voru af Unni Skúladóttir gef ég algjöran skít í allar hennar kenningar um þessi fræði. Þessir menn áttu að taka sýni úr aflanum og aldursgreina,kynflokka og stærðarmæla rækjuna. Þessi blessaða þjálfun sem sumir þessara manna fengu var framkvæmd á tíu mínútum, af Unni Skúladóttir, síðan voru þeir útskrifaðir sem fullnema, og keyrt í loftköstum í flug til Nýfundnalands. Sem sagt sprenglærðir og tilbúnir í hárnákvæma vísindavinnu fyrir Hafrannsóknarstofnun, sem Hafró síðan leggur fyrir hinar og þessar nefndir og stofnanir víða um heim.

[Jón Kristjánsson, 23.7.2007 kl. 17:26]

Rækjan á Flæmska
Ég þakka Unni fyrir skrifin, gaman að fá viðbrögð þarna af Skúlagötunni. Ég tók dæmið af útreikningum Færeyinga á stofninum því það sýnir hversu ónákvæmt það er að nota aflabrögð í tiltekin veiðarfæri sem mælikvarða á þéttleika stofns. Veiðanleiki vörpunnar er lítill og auk þess breytilegur.
Ég tók eftir því þarna niðurfrá að aflinn féll hratt eftir að komin voru 2-3 tonn í pokann. Þá var hann orðinn þungur og fóra að toga í, svo mikið að hálsinn ofan poka lokaðist og trollið fór að æla út um belginn, nokkuð sem kom fram sem ánetjun.
Eftir á kom í ljós að öll ráðgjöf um stjórnun rækjuveiða á Hattinum var hrein della. Það hefði verið rétt að sleppa henni, enda varð gangurinn sá að þó nógur væri aflinn hætti útgerðin að borga sig og flest skipin hurfu á brott. Þannig er stofninn sjálfverndaður, löngu áður en hann kemst í nokkra "hættu". Hér eru pistlar um Hattinn frá þessum tíma: www.fiski.com/flamski/hatturinn.html

[Sigurgeir Jónsson, 24.7.2007 kl. 23:52]

Stöðugar skammir og svívirðingar á starfsmenn Hafró, lýsa fyrst og fremst þeim   sem slíkt stunda.Þótt einhverjum hafi einhvern tíma verið treyst til að standa upp í brú á skipi, þýðir það ekki það, að hann hafi orðið alvitur, en því miður er það algengt, að sumir menn fyllast stórmennskubrjálæði við það eitt að fá að horfa út um brúarglugga á skipi.Hafró stjórnar sér ekki sjálf.Yfir Hafró situr stjórn fimm manna,samkvæmt lögum.Valdsvið þessarar stjórnar er takmarkað af valdi ráðherra.Ef eitthvað er athugavert við störf Hafró er það að sjálfsögðu á ábyrgð þess sem yfir stofnuninni er. sem eru nú stjórn Hafró og sjávarútvegsráðherra.

[Gunnar Skúli Ármannsson, 28.7.2007 kl. 20:07]

Gvööð Sigurgeir, Borgaralegt lýðræði krefst þess af Borgurum í hinu lýðræðislega kerfi að þeir hafi skoðanir á valdhöfum OG KOMI ÞEIM  Á FRAMFÆRI. Það er rangt athæfi í hinu Borgaralega lýðræði að hafa skoðun og þegja um hana. Því erum við að sinna SKYLDUM okkar sem Borgarar í Borgaralegu lýðræðiskerfi að skamma Hafró. Það lýsir eingöngu þörf okkar að sinna skyldum okkar sem Borgarar.

Og hana nú.