Ekkert verður úr loðnuvertíð - aftur

Þá er loðnuleit lokið og ljóst að engin verður vertíðin. Fyrsta mæling í janúar gaf 64 þús. tonn, önnur mæling í byrjun febrúar gaf 250 þús. tonn svo menn fylltust bjartsýni og fóru aftur til að mæla meira. Sú einkennilega frétt birtist í gær að menn væru að athug hvort það sem mældist í þessum síðasta túr væri "gömul", eða "ný" loðna, sem væri þá viðbót. Mér er hulið hvernig menn fara að því að finna það út.

Í dag kom svo skellurinn, minna mældist nú en áður hafði mælst. Hluti loðnunnar hefur því "týnst". Mikil vísindi þessar mælingar, en hafið er stórt eins og einhver sagði.

Í tilefni þessa þykir mér rétt að fara yfir lífsferill hennar í stórum dráttum:

Hún hrygnir í febrúar-mars með allri suður ströndinni, vestur um til Breiðafjarðar og stundum enn norðar. Loðnan, sem gengur á hrygningarstöðvarnar er að koma þangað í fyrsta sinn, hefur aðeins komið þar áður sem hrogn í búk móður sinnar. Eitt af undrum náttúrunnar.

Þó loðnan sé smá eru um 25-40 þúsund hrogn í hverri hrygni, miðað við 5-10 þús. í laxi t.d. Hún límir hrognin við botninn og þau klekjast á nokkrum vikum. Þau leita upp í sjó og lifa þar á svifi í 1-2 mánuði og berast á meðan með straumi réttsælis í kring um landið. Seiðin lifa á grunnsævi fyrstu tvö sumrin. Þá ganga þau norður, burtu af landgrunninu, í ætisleit. Þá hverfa þau af matarborði þorsksins og það er ekki fyrr en þau koma til baka rúmu ári síðar og ganga til hrygningar að hann sér þau aftur, og þá aðallega við austur- og suðurströndina.

Loðnan er oft aðalfæða þorsksins en hann lifir aðallega á 1 og 2 ára loðnu og stjórnar því hve margar komast í ætisgönguna norður í Dumbshaf.

Það er því þorskurinn, sem með áti sínu á ungloðnu skammtar hversu mikið gengur til hrygningar og þar með veiðistofninn. Sé mikið af þorski gengur hann nærri ungloðnunni og komandi loðnuvertíð verður léleg.

Það er því mikið til í þeirri fullyrðingu að með því að veiða meira af þorski getum við líka veitt meiri loðnu. Margir halda að flottrollsveiðar eigi þátt í hve lítið er af loðnu nú sem stendur. En slíkar veiðar hafa auðvitað engin áhrif á hve mikið finnst af loðnu áður en veiðar hefjast. Loðnan drepst öll eftir hrygningu svo ekki er unnt að geyma hana milli vertíða, frekar en laxinn í ánum, sem drepst 95% eftir hrygningu.

 

 

Gönguleiðir loðnunnar fyrir 2001. Hrygningarsvæðið er rautt, blátt er uppeldissvæði ungloðnu og grænt er uppeldissvæði fullorðnu loðnunnar. Grænar örvar sýna gönguleiðir loðnu í fæðuleit, bláar sýna hana á heimleiðinni. Bláu örvarnar breytast í rauðar þegar hún gengur austur með norðurströndinni (Skv. H.V. 2002).

 

Athugasemdir

[Jóhannes Laxdal Baldvinsson, 21.2.2020 kl. 14:49]

Sæll Jón og takk fyrir þennan fróðleik um lífshlaup loðnunnar eins og það var kortlagt fyrir mörgum árum. En er ekki nauðsynlegt að uppfæra þessa kenningu í ljósi breytinga á magni, útbreiðslu og gönguhegðunar?

Til dæmis þá gengur þorskurinn líka á uppeldisslóðir ungloðnu. Hefur veiðst við Jan Mayen. Svo líklegt er að loðnan sé á matborði bæði makríls og þorsks allt árið. Að ekki sé talað um hinar ýmsu hvalategundir og selstofna í Norðurhöfum.

Og hvað um súrnun sjávar?

Allt eru þetta bara tilgátur því Hafró hefur engan áhuga á að rannsaka lífríki sjávar. En ef menn hætta að telja loðnu til nytjastofna og meðhöndla hana frekar sem nauðsynlega undirstöðu í æti þorskins þá þarf enginn að fara á límingunum yfir vaxandi loðnubresti. Þá átta menn sig á að 40 ára friðun á hvalveiðum og botnfiskveiðum leiðir til minnkandi magns ætis í sjónum. Og spurningin ætti ekki að vera hvort leyfa eigi loðnukreistingu til að náttúrulausir Japanir geti fengið fixið sitt, heldur á spurningin að vera hvort ekki sé rétt að auka þorskveiðar í ljósi minnkandi ætis í hafinu.

[Jón Kristjánsson, 21.2.2020 kl. 18:05]

Takk fyrir Jóhannes. Vandamálið er bara að Hafró hefur ekki bætt við neinni vitrænni þekkingu um loðnu síðan Hjálmar féll frá. Eina sem þeir segja núna er að hún hafi fært sig norðar og nær Grænlandi vegna hlýnunar sjávar. Ef hún hefði aðeins fært sig ætti hún að finnast á nýja staðnum, auk þess sem sjórinn norðan við land hefur verið að kólna síðan 2003, sbr. Grímseyjarduflið. Auðvitað nærst makríll og úmsir hvalir á loðnu en það breytir því ekki að þorskur, ufsi og fleiri fiskar éta óhemju af ungloðnu. Við erum að tapa ca. 2-300 þús. tonnum af þorski + ufsa, ýsu og öðrum tegundum vegna vanveiði auk þess sem firðir landsins eru upp étnir af þorski og ýsu eins og jafnvel rannsóknir Hafró hafa sýnt fram á. Gleymum svo ekki humarnum og rækjunni. Er þetta ekki að verða nóg?