Hræðslan við ofveiðina - 3. Trollveiðar

Margir hafa andúð á trollveiðum, segja að þær fari illa með botninn. Græningjar eru fremstir í flokki en þeir telja að allar aðgerðir mannsins við fiskveiðar séu af hinu illa, sérstaklega hafa þeir lagst í víking gegn atvinnuveiðum undir merkjum ofveiði. Risið hafa upp samtök, sem votta að fiskur komi úr stofnum, sem séu nýttir á "sjálfbæran" hátt.

Andstaða á togveiðum kemur einnig frá smábátasjómönnum, sem telja sig nota "vistvæn" veiðarfæri. Þetta er löstur sjómanna, að vera að hnýta í önnur veiðarfæri en þeir nota sjálfir.

Haldið er fram að botnvarpan og bobbingarnir eyðileggi kóralla, sem veita eigi fiskinum skjól. Þetta með skjólið hefur lítið að segja fyrir fiskinn og benda má á að í Barentshafinu er eingöngu leirbotn þar sem ekkert skjól er að hafa en þetta er ein besta fiskislóð heims. Megnið af aflanum er tekinn í troll, sérstaklega Rússamegin, og hefir verið svo í meira en 100 ár.

Ekki er vafi á að kórallar skemmist þar sem togað er en yfirleitt er lítið togað á svoleiðis botni. Nýlega voru kórallasvæði í Eystrasalti undan ströndum Danmerkur kortlögð og gefin var út reglugerð, sem bannaði togveiðar á kórallasvæðunum. Þegar farið var að skoða togslóðir dönsku skipanna og setja þær út í kort, kom í ljós að þeir höfðu aldrei togað á kórallasvæðunum, það var einfaldlega ekki hægt. Það hefði nú átt að byrja á að athuga það.

Áhyggjur eru af því að að sífelld ánauð botnvörpunnar fari illa með botninn, drepi gróður og dýr og skemmi hann. Þegar menn líta niður í sjóinn frá ströndinni sjá þeir þang og þara, sem kemur upp úr á fjörunni. Því er auðvelt að telja fólki trú um að botnvarpan drepi þennan þara og aðrar plöntur þar sem hún fer yfir. Staðreyndin er hins vegar sú að rótfastar plöntur geta ekki lifað neðar en á 20 m dýpi frá stórstraumsfjöru. Ástæðan er sú að stönglarnir þola ekki þrýstinginn. Einu plönturnar eru þörungar, kransþörungar t.d.

Trollveiðar hafa verið stundaðar við Færeyjar í meira en 100 ár. Nú er bæði veitt með hleratrollum, hinar hefðbundnu trollveiðar, þar sem hlerar eru notaðir til a glenna í sundur trollið. Algengara er að tveir togarar eru um sama troll án þess að nota hlera, svokallaðar tvílembingsveiðar. Uppistaðan í tvílembingsveiðunum er ufsi, um 80%, restin þorskur, ýsa og annað.  

Myndin hér til hliðar sýnir togslóðir Betatogaranna árið 2006.

Reiknað hefur verið út að miðað við yfirferð trollsins og stærð fiskimiðanna að trollið fari sex sinnum yfir hvern einasta ferþumlung á ári hverju. Skýrslur sýna að aflinn hefur verið svipaður a.m.k. í 25, þann tíma, sem gögn um þessar veiðar ná. Yfirferðina yfir botninn má bera saman við garðyrkju uppi á landi þar sem akrar eru plægðir á hverju ári, og eru þá höggnir í sundur ánamaðkar og önnur dýr, en allt er þetta talið eðlilegt og enginn amast við því. - En í sjónum! Þar er allt í voða.  

Þessi neðansjáarmynd af trolli. var gerð í minningu Guðmundar heitins Kjærnisted skipstjóra. Ég þekkti Guðmund vel, sigldi með honum lengi og hitti hann oft í Laugunum eftir að hann var kominn í land. Hann sagði mér einu sinni að ef hann hefði vitað hvernig við myndum nýta fiskimiðin eftir að hafa unnið þorskastríðin, þá hefði hann ekki lagt sig svona mikið fram og átti hann þar við kvótakerfið, þá mismunun, sem það hefði valdið og hvernig fiskveiði "stjórnunin" undir vísindalegu eftirlit hefði skilað sífellt minni afla á land.

Myndinni er ætlað að sýna skaðsemi trollveiða. Trollið þyrlar upp ryki, sem var vitað og er eðlilegt: Sjá má hvernig það smalar fiskinum en lítið sem ekkert fer inn, megnið fer undir fótreipið milli bobbingana. Rannsóknir Hafró, af öllum, sýna að megnið af smáfiskinum , 50% af 55 cm þorski og styttri, fer undir trollið og sleppur. Lítil hætta er á ofveiði með svona veiðarfæri en almenningi er talin trú um að þetta sé "ryksuga" sem eiri engu. Þá er það vitleysa, sem fram kemur í myndinni að tálknin fyllist af drullu og drepi fiskinn. Þetta er ekki rétt, það kemur aldrei upp fiskur úr trolli með tálknin full af sandi. Tálknin hleypa öllum smáögnum í gegn um sig, annað fer í magann, áta t.d.

Algengur misskilningur er að toghlerar í dag séu miklu þyngri en þeir sem notaðir voru í gamla daga og því plægi þeir upp botninn. Hlerinn hefur það hlutverk að halda trollinu opnu. Því stærra sem trollið er þeim mun þyngri þurfa hlerarnir að vera. Þetta er vegna þess að meiri kraft þarf til að draga stór troll og vegna þess að vírarnir liggja á ská upp í yfirborðið þurfa hlerarnir að vera þyngri til að halda öllu dótinu við botninn. Þeir mega ekki dragast of mikið í botninum, það kostar meiri orku. Neðan á hlerunum eru svokallaðir skór til að minnka slit, sem verður við að nuddast við botninn. Það er verk skipstjórans að athuga slitið á skónum, ef þeir eru ryðgaðir þýðir það að trollið sé ekki í botni, ef þeir eru passlega fægðir, sitja þeir rétt og trollið einnig, en það sést nánar á "rossunum" fremstu kúlunum á lengjunni, sem er undir vörpunni og strýkst við botninn.

Niðurstaða mín er sú að trollið sé ekki það skaðræðisverkfæri sem margir telja. En þegar menn skortir önnur rök til að skýra minnkandi fiskveiðar er trollinu og öðrum skaðræðisverkfærum kennt um. Litið er hins vegar fram hjá þeirri staðreynd að dregið hefur verið úr veiðum með lagaboðum, í þeim tilgangi að "byggja upp" fiskstofna, án þess að taka tillit til þess að fæðuframboð er lykilatriði í framgangi fiskstofna.

Friðun, án þess að taka tillit til þessa er líffræðilega röng og við erum að uppskera minni afla þess vegna, - Ekki vegna "skaðsemi" veiðarfæra heldur vegna vankunnáttu í fiskilíffræði.

Athugasemdir

[Gunnar Th. Gunnarsson, 12.3.2013 kl. 13:02]

Athyglisvert.

Nú telja margir að kóralbotnin í og við Rósagarðinn fyrir austan land og hluti af Reykjaneshryggnum hafi skemmst umtalsvert með botnvörpuveiðum. Hvað segirðu um það?

[Jón Kristjánsson, 12.3.2013 kl. 15:49]

Gunnar, það má vera að kóralar hafi skemmst eins og "margir telja". Ég held að það séu ekki til neinar mælingar á þessu og ég held að ekki séu til nein gögn um breytingar á fiskveiðum. Ef menn eru enn að trolla á þessum skemmdu kóralsvæðum þá bendir það til þess að þar sé eftir einhverju að slægjast.  

[Gunnar Th. Gunnarsson, 12.3.2013 kl. 17:05]

Karfaafli hefur minnkað gríðarlega í Rósagarðinum frá því á 8. áratugnum þegar Þjóðverjar fundu þau mið. Þá var næstum óveiðanlegt þarna vegna kórals en mun hægara um vik í dag eftir 30 ára "straujerí".

Spurning um ofveiði eða eyðileggingu á vistsvæði... eða eitthvað allt annað

[Jón Kristjánsson, 12.3.2013 kl. 20:23]

Gleymum því ekki að Rósagarðurinn lenti innan 200 mílnanna og þar með gátu Þjóðverjar ekki veitt þar. Auk þess var settur kvóti á karfa, þannig að veiðiálag þar  minnkaði mikið og þar með aflinn. Þó Samherji eigi stóran hluta í þýsku útgerðunum eru þeir einnig háðir kvótum.  Ég held ekki að ESB sé með karfakvóta , eða kvóta yfirleitt í íslenskri landhelgi.

Varðandi nafnið á Rósagarðinum heyrði ég þá skýringu að það væri tilkomið vegna þess að á sjókortinu af staðnum liggur kompásrósin einmitt yfir miðunum.

Einhver var að tengja nafnið við kóral-rósir, en ég held að sú skýring sé röng. 

[Gunnar Th. Gunnarsson, 12.3.2013 kl. 22:51]

Kórallinn er ansi bleikrauður þarna víða og karfinn er rauður. Mig minnir að nafnið komi frá Þjóðverjum, "Rosengarten", og þeir kortlögðu botninn þarna fyrstir.