Loðnan og þorskurinn í Barentshafi

Ég heyri stöðugt að orsök þess að þorskstofninn stendur svona vel sé sú að Norðmenn hafi friðað loðnu og þorskurinn notið góðs af því. Þetta er gjarnan fullyrt af þeim sem telja að loðnuveiðar við Ísland séu af hinu vonda því betra sé að þorskurinn fái að njóta hennar. Til eru þeir sem vilja kenna loðnuveiðum um bágt ástand Íslenska þorskstofnsins.
Sannleikurinn er hins vegar sá að þegar loðna er ekki veidd í Barentshafi, þá er stofninn í núlli og ekkert til að veiða.

Hér má sjá stærð loðnustofnsins og loðnuaflann frá 1972. Myndin er á margan hátt mjög fróðleg. Loðnustofninn var stór, 7-9 milljón tonn, fram til 1981 og afli mjög mikill, 2-3 milljónir tonna. Eftir 1976 dregur mjög úr þorskafla. Þá voru erlend skip að fara úr landhelginni og virk stjórnun þorskveiða hófst. Í kjölfar samdráttar í veiðum af manna völdum minkar loðnustofninn og hrynur 1985-6. Freistandi er að álykta sem svo að minnkandi veiðiálag á þorsk hafi valdið auknu beitarálagi og hún hreinlega verið étin upp. Þorskurinn horféll í kjölfarið. Þá hefjast hörmungarárin þegar 70% langvíustofnsins féll úr hor og selurinn flykktist upp að norsku ströndinni í leit að æti. 
Jakob forstjóri Hafró á þeim tíma sagði að "vistkerfið hefði farið úr skorðum" en kollega hans í Noregi hafði aðra skoðun:

Í dagblaðinu Bergens Tidende laugardaginn 6. janúar 1990 var haft eftir Odd Nakken, forstjóra norsku Hafró: 

"Niðurstöður úr fjölstofna rannsóknum benda til þess að fæðuþörf hins mjög svo vaxandi þorskstofns hafi tvöfaldast frá 1984 til 1986."

"þetta kom mest niður á loðnunni. Loðnuát þorsksins þrefaldaðist frá 1984 til 1985 með þeim afleiðingum að loðnustofninn nær kláraðist. Jafnframt át þorskurinn stöðugt meiri síld, smáþorsk og ýsu. Árið 1985 og 1986 át þorskurinn um 500 þúsund tonn af síld, og trúlega er þetta meginskýringin á því að þessir tveir síldarárgangar eru horfnir."

"Þrátt fyrir að þorskurinn æti upp loðnu og síld og seinna bæði ýsu og þorsk, fékk hann samt ekki nóg æti. Frá 1986 hefur þorskurinn vaxið miklu hægar en hann gerði áður. Meðalþyngd 5 ára þorska var 1.8 kg veturinn 1986 en meðalþyngd 5 ára fiska árið 1988 var einungis 0.7 kg."

"Auk þessara náttúrulegu orsaka bættist við að miklu af smáfiski var kastað fyrir borð, sérstaklega 1986/7. Þó það sé smáræði samanborið við vaxtarrýrnunina og það sem étið var, má ekki alveg líta fram hjá því."

Odd Nakken sagði ennfremur að ekki hefði verið hægt að komast hjá hruninu í loðnustofninum þótt dregið hefði verið úr loðnuveiðunum, eða þeim næstum hætt, frá árinu 1983. En hrunið hefði etv. ekki orðið eins snöggt. Nú er loðnustofninn að rétta við aftur.
Þetta var 1990, en eins og menn vita rétti þorskurinn fljótlega við og eftir smá sveiflur er stofninn nú í mjög góðu standi. Eina leiðin til að halda honum góðum er að veiða allar stærðir af fiski - og veiða mikið. - Meira um Barentshaf-