Fiskveiðistefna ESB - "GAME OVER"

Í Waterford á Írlandi var ég fenginn til að flytja erindi um skoðun mína á þeim breytingum sem ESB hyggst gera á fiskveiðistefnu sinni. Sumir stjórnmálamenn á Íslandi eru ánægðir með að ESB sé að teygja síg í áttina að hinu íslenska kvótakerfi, sem hefur af áróðursöflunum verið hælt upp í hástert.

Um 70 manns mættu á fundinn, flestir sjómenn. Ég sagði þeim sannleikann: Hvernið kerfið hefur farið með byggðir landsins og rústað efnahagi þjóðarinnar og hvernig handhafar kvótans halda stjórnvöldum í heljar greipum. Og ekki síst því að verndunastefna Hafróanna, veiða minna núna til að geta veitt meira seinna, hefur beðið afhroð. Eftir 30 ára tilraunastarfssem, þar sem útkomann er alltaf neikvæð, er kominn tími til að enda tölvuleikinn: "GAME OVER"

Andstaða fundarins við breytingarnar, sem felast í því að taka upp framseljanlega kvóta og banna brottkast, var algjör. Framsalið leiddi til að þeir veikar yrðu keyptir upp og skipin myndu verða hættuleg ef ætti að hirða allt sem kemur á dekk, draslið og úrgaqnginn. Í lestinni myndi það úldna og skemma annan afla, væri það geymt á dekki breytti það stöðugleika skipsins. Ekki væri vitað að nein þjóð hefði beðið um svona kerfi, sennilega kæmi þetta beint frá Brussel.

Írar hafa misst miklar veiðiheimildir til annara ESB þjóða og reyna árangurslaust að fá þær til baka. Þeir ráða einungis yfir 18 % aflaheimilda í sinni eigin landhelgi. 

Er nú rækjan orðin hryggdýr?

Og líka orðin að fiski? - Rækja er krabbadýr.

Stjórn rækjuveiða er eitthvað það fíflalegasta sem stofnunin á Skúlagötunni hefur tekið sér fyrir hendur. Rækjustofnar sveiflast ógurlega án þess að unnt sé að tengja það veiðum á nokkurn hátt. Rækjan hefur pomsast niður þó veitt hafi verið eftir ráðgjöf og virðist svo risa að nýju upp úr þurru. Mælingar sveiflast frá ári til árs sem sýna óvissu mælinganna.

Til að kóróna delluna eru rækjuveiðar stöðvaðar ef þorskur er á svæðinu, væntanlega að éta rækju. Væri ekki nær að breyta honum í peninga og veiða svo rækjuna sem hann hefði étið.

Mætti ekki skera niður þessar rækjumælingar og setja peningana í (geð) heilbrigðiskerfið?

Rækju vex fiskur um hrygg

Uppeldisskilyrði laxfiska í Jöklu?

Í Fréttablaðinu 8. október var skýrt frá því að ætlað sé að gera laxastiga í Steinbogann, sem er merkilegt náttúrufyrirbrigði í Jökulsá á Dal. Áin rennur undir steinboga á um 20 m kafla og þar er hægt að ganga þurrum fótum yfir ána þegar lítið er í henni. Laxastigi myndi stór skemma þetta merkilega náttúruundur. Tilgangurinn er að opna laxi um 60 km leið upp eftir ánni.

Veiðimálastofnun hefur látið hafa eftir sér að "rafleiðni í vatninu bendi til góðra uppeldisskilyrða fyrir lax og bleikju", án þess að það sé skýrt frekar eða vísað til rannsókna.

Árið 2008 rannsakaði ég þetta vatnasvæði frá fjöru til fjalls í þeim tilgangi að meta uppeldisskilyrði laxfiska. Veitt var með rafmagni í öllum sprænum og Jöklu sjálfri og aðrar mælingar og athuganir gerðar. 

Í samantekt á niðurstöðum skýrslunnar segir:

Ekki eru merki um að botngróður og botndýralíf sé farið að myndast í Jöklu eftir að jökulleirinn hvarf úr henni eftir að hún var stífluð. Hvort það gerist er ekki enn vitað því ef yfirfallsvatni verður hleypt í farveginn árlega er hætta á að það kæfi nýmyndaðan gróður sem er undirstaða dýralífs. Tilgangslaust er að setja sumaralin seiði í ána meðan gróður nær sér ekki af stað.

Möguleikar til smáseiðasleppinga á ófiskgeng svæði eru takmarkaðir. Helst má nefna Fossá og Laxá í þessu sambandi en þær eru stuttar og virðast ófrjósamar ef dæma má á vexti þeirra fáu seiða sem veiddust. Aðrar ár hafa litla sem enga möguleika. Kaldá getur ekki fóstrað laxaseiði og þverárnar uppi í Jökuldal eru smáar og brattar. Efst í Jökuldal eru líklegar ár en þær eru svo hátt yfir sjó að lax myndi varla þrífast. Það borgar sig engan veginn að sleppa sumarseiðum, en gera má tilraunir á völdum stöðum til að sjá hvort laxaseiði þrífist yfirleitt Betra er að beina kröftunum að gönguseiðum og sleppitjörnum, sem þegar hafa sannað gildi sitt

Veiðistaðir eru nú þegar í ám við sleppistaði í og neðan við Laxá. Tjarnir ofar í ánni munu leiða í ljós hvort og hve langt Jökla er fiskgeng. Svæðið er það stórt að erfitt getur reynst að finna fiskinn. Langan tíma mun taka að finna veiðistaði og byggja upp þekkingu til veiðiskapar.

Rétt er að gera tilraunir sem stungið er upp á og fylgjast með niðurstöðum, svo og framvindu lífríkis Jöklu.

Mér er ekki kunnugt um hvort þær tilraunir sem stungið var upp á hafi verið gerðar. Meðan svo er þá er óverjandi að byggja mat á gagnsem laxastigans með ágiskunum eins og Veiðimálastofnun virðist gera skv. fréttinni, sem vitnað er í hér að ofan.